Doğum yapan istirahat parasını nasıl alır?

İstanbul’dan okurumuz N. A. soruyor: “Size doğum iznine ayrılan bir personelimiz ile ilgili bir sorum olacak. Çalışanlarımızdan biri doğum öncesi 8 haftalık izninden 20 gün önce sağlık nedenlerinden dolayı ücretsiz izin kullanmak istediğini belirtmişti.  Bizde SGK’ya o ay ücretsiz izin beyanında bulunduk. Hemen akabinde 8 haftalık doğum öncesi izni raporu ve sonrasında da 8 haftalık doğum izni raporu geldi. Çalışanımız istirahat parasını almak için SGK’ya gitmiş. Ancak SGK tarafından doğum öncesinde 8 haftalık izinden önce ücretsiz izin kullandığından 4 aylık ücretinin yandığı, alamayacağı söylenmiş. Ücretsiz izin kullanması SGK’dan maaş alacağına engel midir? Böyle birşey olabilir mi? Bu durumda nasıl bir yol izlememiz gerekiyor? Personelin yaklaşık 6.000 TL gibi bir kaybı var. Bu durumda biz ne yapabiliriz? Geriye dönük çalışanımızı ücretli gösterelim mi?”

Sayın okurum, okuyucularımızdan sıkça soru gelen bir konuyu sormuşsunuz. Doğum yapacak olan çalışanların daha sonra sıkıntıya düşmemeleri için kanundaki adı ile “geçici iş göremezlik” ödeneği almalarının hangi şartlarla olacağını; özellikli bir konu olduğu için hem işverenleri hem muhasebecileri hem de çalışanları bilgilendirecek şekilde ayrıntılı olarak açıklayalım.

Rapor Alınması Şarttır

Son reform sonrasında yürürlüğe giren 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na göre hastalık yada hamile kalması nedeniyle iş göremez hale gelen sigortalıların istirahate ayrılmaları halinde “Geçici İş Göremezlik Ödeneği” almalarına hak tanışmıştır.

Hizmet akdiyle/SSK’lı/4-a’lı çalışanlar açısından geçici iş göremezlik ödeneği hasta olunması halinde istirahatin üçüncü gününden başlayarak, doğumda ise ilk günden itibaren hergün için ödenir. Sigortalılıarın bu ödeneği alabilmesi için SGK tarafından yetkilendirilen doktorlar yada SGK’yla sözleşmeli özel ve kamu hastanelerinden istirahat raporu (doktor raporu) almış olması şarttır.

SGK ile sözleşmesi olmayan bir özel doktor muayenehanesinden yada özel hastaneden alınmış olan raporlar ise rapor 10 günün altında ise SGK ile sözleşmeli bir hekimce, 10 günün üzerinde ise SGK ile sözleşmeli hastanenin sağlık kurulunca onaylanarak iş göremezlik formu oluşturulduğu takdirde geçerli olur.

Raporunu bu belirtilenlerden alanların SGK’ya başvurarak sevk istemeleri gerekir. Yoksa rapor/ istirahat parası alamazlar.

Doğum Dolayısıyla İstirahat Parası Almanın Şartları:

Doğum nedeniyle istirahate ayrılan çalışanların rapor/istirahat parasını alabilmesi için;

- İstriahatin başladığı tarihte sigortalılık niteliğinin sona ermemiş olması,

- İş göremezliğin başladığı tarihten önceki bir yıl içerisinde sigortalı için en az 90 sigorta hizmetinin bildirilmiş olması,

- İstirahat için yukarıda belirtilen koşullarda bir doktor raporu alınmış olması,

- Sigortalının doktor raporlu olduğu dönemde çalışmamış olması,

- Doğumun gerçekleşmiş olması,

Şartlarına bağlıdır.

Analık Dolayısıyla İstirahat Parası Ne Kadar Zaman Ödenir?

Analık halinde geçici iş göremezlik ödeneği yani analık parası, doktorun vereceği istirahata göre doğumdan önceki ve sonraki 8 haftalık sürede, çoğul gebelik halinde doğumdan önceki 8 haftalık süreye 2 haftalık süre ilave edilerek çalışmadığı ve ücret almadığı her gün için ödenmektedir.

Sigortalı kadının, erken doğum yapması halinde doğumdan önce kullanamadığı çalıştırılamayacak süreler ile kadının isteği ve hekimin onayıyla doğuma üç hafta kalıncaya kadar çalışması halinde, doğum sonrası istirahat süresine erken doğum nedeniyle izin kullanılamayan süreler eklenir ve doğum/ rapor parası bu dönemler için ödenebilir.

Rapor Parası Ne Kadardır?

İstirahat parası sabit bir tutar değildir. Çalışanın ne kadar alacağı iş göremez duruma düşmeden önceki ücretine göre belirlenmektedir.

Çalışanın ücretinin ayaktan tedavilerde üçte ikisi, yatarak tedavilerde ise yarısı kadardır. Yani örneğin sigortalının günlük ücreti 90 TL ise alacağı günlük rapor parası hastanede yatarsa 45 TL, evde yatarsa 60 TL’dir.

Burada amaçlanan şey, sosyal güvenliğin önemli ilkelerinden biri olan “gelirin sürekliliği” için gelir kaybına uğrayan çalışanın bu gelir kaybını kısmen de olsa telafi etmektir.

Rapordan Önceki Son 10 Günde Prim Ödenmiş Olması Gerekir

Burada 10 günlük süre özel bir önem göstermektedir. Zira 5510 sayılı Kanuna göre sigortalılık niteliği işten ayrıldıktan sonraki günden itibaren 10 uncu günde sona ermektedir. Bir örnek vermek gerekirse 01.11.2012 tarihinde işten ayrılan kişi sonraki günden itibaren 10 uncu gün olan 11.11.2012 tarihinden itibaren artık sigortalı sayılmamaktadır.

SGK mevcut Genelgelerine göre 9 gün ve üzerinde ücretsiz izne ayrılanları çalışan gibi kabul etmemekte, sigortalılık niteliklerinin 10 uncu günden itibaren düştüğü şeklinde yorumlamaktadır. Bu nedenle ücretsiz izne ayrılıp da 10 günden fazla ücretsiz izinde kalanlar sigortalıların yararlanabileceği haklardan biri olan rapor parasından yararlanamamaktadır.

Bir Gün Bile Ücret Ödenmişse Çalışan Rapor Parasını Alır

Rapor alınan tarihten önceki 10 gün içerisinde çalışan çalışmamış  olsa da 1 gün bile prim ödenmişse (başka bir deyişle ücretli izin verilmişse) sigortalılık niteliği korunur ve çalışan rapor parasını hak eder.

Eğer çalışanınız doğumdan önceki izin sürecinde ücretli izin almışsa ve o dönemdeki kayıtlarınızda bu ücret ödemeniz görünüyorsa rapor parasını alabilecektir.

Eğer siz şimdi geriye dönük olarak aylık prim ve hizmet belgesi vererek sigortalınızın ücretli izinli olarak çalıştığını belirtirseniz SGK bu beyanınızı hemen işleme almaz. Süresi geçtikten sonra (ait olduğu aydan sonraki ayın 23’ünden sonra) verilmiş olan aylık prim ve hizmet belgeleri, işyeri kayıt ve belgeleri üzerinde SGK müfettişleri/ denetmenlerince inceleme ve teftiş yapılmaksızın işleme alınmaz. Ancak kayıt ve belgelerden doğruluğu teftiş raporlarınca tespit edilenler işleme alınır.

Çalışmayanı Sonradan Bildiren İşveren Teftişe Girer

Çalışmayan kişi adına yada ödenmeyen bir ücret adına bildirimde bulunmak yasal değildir, zira çalışmayan kişi sigortalı olmaz. Çalışmayan kişiyi sanki çalışmış gibi sonradan bildiren kişi bir gün bile bildirse işyeri teftişe girer.

Burada işverenlere tavsiyemiz doğum yapacak olan çalışanları rapor tarihinde önce ücretsiz izne ayrılıyorsa rapordan önceki 10 gün içerisinde en azından 1 gün çalışmaları yada en az 1 gün ücretli izin kullanmaları. Aksi takdirde çalışanların rapor parasını almaları mümkün olmaz, bu haklarından mahrum kalmaları sonucu doğacaktır.

---

Kıssadan Hisse

"Özür dilemek, sizin haksız olduğunuz anlamına gelmez. Karşınızdaki insana verdiğiniz değerin egonuzdan yüksek olduğunu gösterir."

— Sigmund Freud

Sorularınız için:

Emeklilik tarihini hesaplatmak isteyen okurlarımızın T.C. kimlik numarası, SSK sigorta sicil numarası, Bağ-Kur numarası, ay-gün-yıl olarak doğum tarihi, askerlik yaptığı ve terhis olduğu tarihleri, askerlik süresini, er olarak yada yedek subay olarak yaptığını, ilk işe giriş tarihi (ilk kez sigortalı olarak çalışmaya başlanılan tarih), hizmet dökümü, doğum borçlanması için çocukların doğum tarihlerini, özürlü ise özürlülük rapor oranını, vergi indirimi yazısı alıp almadığı bilgilerinin tümünü eksiksiz göndermeleri gerekmektedir. Tarihlerin ay, yıl ve gün şeklinde gönderilmesi gerekir.

Yazarın tüm yazıları için: