Bireysel emeklilikte kesinti devrimi başlıyor

Cari açığın azaltılması için Türkiye'deki tasarruf oranlarının artırılması gerektiğinden yola çıkan hükümet, bu yıl içinde bireysel emeklilik kanunununda köklü değişiklikler yapmıştı.

Milliyet'in haberine göre, şimdi de ikincil düzenlemelere geçiliyor. Enflasyonun düşmesi, faiz oranlarının gerilemesinin etkisiyle getirileri düşen emeklilik fonlarının kesintileri konusunda yeni sistemle birlikte yeni bir uygulama getiriliyor. Hazine'nin bu konuda hazırladığı tebliği, önümüzdeki günlerde emeklilik şirketlerine göndermesi bekleniyor.

1- AZAMİ GİDER KESİNTİSİ DÜŞÜYOR

Fonun yönetimi karşılığında emeklilik şirketine ödenen gider kesintisinin azami yüzde 2'ye indirilmesi planlanıyor. Yönetim gider kesintisinin yasal üst sınırı şu anda katkı payının yüzde 8'i olarak uygulanıyor. 2011 yılında sektörün ortalama yönetim gider kesintisi oranı yüzde 2.9 seviyesinde bulunuyor. Ancak, bazı şirketler yüzde 1, bazıları ise yüzde 8'ye varan oranlarda para kesiyor.

Öte yandan, grup sözleşmelerinde bazı şirketler yönetim gider kesintisi almazken, bazıları bu oranı oldukça düşük tutuyordu. Yönetim gider kesintisinin yasal sınırının yüzde 2'ye indirilmesiyle birlikte şirketlerin geçen yılın sektör ortalamasının da altında bir oran uygulayacağı anlamına geliyor.

2 - GETİRİDEN ALINAN PAY İNİYOR

Fon işletim gideri kesintisi, fon portföyünün giderlerini karşılamak üzere, net varlık değeri üzerinden hesaplanıyor. Günlük fon işletim gideri kesintisi oranı azami yüzbinde 10 oranını aşmamak üzere serbestçe belirleniyor ve fon içtüzüğünde, emeklilik planlarında ve emeklilik sözleşmelerinde açıkça yer alıyor.
Yıllık yasal üst sınırı yüzde 3.65 olarak uygulanan fon işletim gideri kesintisinin de yıllık olarak önce yüzde 0.9 ile yüzde 2.2'ye, daha sonra ise yüzde 0.7 ile yüzde 1.8'e çekilmesi planlanıyor. Fon işletim gider kesintisi uygulamasının 2011 yılı ortalaması yüzde 2.9 seviyesinde bulunuyor.

3- GİRİŞ, ÇIKIŞ AİDATI DEĞİŞİYOR

Bireysel Emeklilik sektöründe faaliyet gösteren şirketler, katılımcılardan şu anda brüt asgari ücretin yarısını (470 TL) aşmayacak şekilde giriş aidatı alıyor. Bu oran brüt asgari ücretin 10'da birine düşürülüyor. Yani, şirketler şu anda yasal üst sınır olan 470.25 TL giriş aidatı alabilecekken, bu oran 94 TL'ye düşürülüyor. Ancak, birçok şirket müşteriden giriş aidatını almıyor, kişilerin erken ayrılmaları durumunda bu parayı kesiyor. Bazı şirketler ise giriş aidatını 5 yıla yayarak alıyordu.
Bu arada, emeklilik sisteminden çıkışların azaltılması için giriş aidatının erken çıkışlarda yüzde 90'a varan oranlarda alınması gibi bir öneri de bulunuyor.

'ARA VERENE' 4 TL İŞLETİM ÜCRETİ...

Yeni sisteme yönelik uygulamalar konusunda Hazine'nin hazırladığı tebliği bu hafta içinde emeklilik şirketlerine göndermesi bekleniyor. Hazine'nin kesintiler konusundaki önerileri emeklilik şirketlerine adeta şok etkisi yaparken, şirketlerin de ödemelere ara verenler için Hazine'ye bir önerisi var. Buna göre, sisteme üye olan ve ödemelere ara veren veya ödeme yapmayan kişilerden aylık 4 TL kesinti yapılsın. Ancak, bu öneriye Hazine'nin sıcak bakmadığı belirtiliyor.

Gelirler azalınca sektörde kâra geçiş uzayacak

Şu anda sistemde bulunan emeklilik şirketlerinin, Hazine'nin bu yeni uygulamalarının yasalaşmasıyla gelirleri oldukça düşecek. Çünkü, emeklilik şirketlerinin en büyük gelir kaynağını yönetim gideri, fon işletim gideri ve giriş aidatı oluşturuyordu.

Yeni kurulan bir şirketin kâra geçişi 6-7 yıl olarak hesaplanıyor. Sistemdeki şirketlerin çoğu 2003 yılında bireysel emeklilik faaliyetine başladı ve daha yeni yeni kâra geçti. Ancak, son yıllarda sisteme giriş yapan şirketler var ve bugün sektörde toplam 17 şirket bulunuyor. Bunların kâra geçmesi için önlerinde daha çok yol var. Şirketler her ne kadar Hazine'nin kesinti oranlarını düşürmesinden hoşnut değilse de hükümetin 'her 100 TL ödeyene 25 TL devlet katkısı' uygulaması ile sisteme girişlerin beklenildiği oranda artması durumunda, bu durumun telafi edileceği umudunu taşıyor.

Öte yandan, Türkiye'de bireysel emeklilik fonları 17.9 milyar TL'ye ulaştı. Küresel fon büyüklüğünün ise 19 trilyon dolar olduğu tahmin ediliyor. OECD ülkelerinde emeklilik fonlarının GSMH'ya oranı yüzde 65'lerde, Türkiye'de ise yüzde 2.5 seviyesinde. Bu oranlar sektörün büyüme potansiyeli olduğunu gösteriyor ve özellikle yabancıların iştahını kabartıyor.

Mete Uğurlu Anadolu Hayat Emeklilik Genel Müdürü

'DEVLET KATKISIYLA SİSTEM BÜYÜYECEK BU DA MALİYETLERİ AŞAĞI ÇEKEBİLİR'

"Yeni bireysel emeklilik kanununun ardından ikincil düzenlemelerin yapılması gerekiyor. Bu konuda çalışmalar yapan Hazine, yönetmelik taslağını şirketlere gönderecek. Yönetim gider kesintisi ve fon işletim gideri yasal limitlerin aşağısına çekiliyor. Yeni bireysel emeklilik sistemi 1 Ocak 2013'te başlayacak. Yeni sistemle birlikte yeni ürünler ve altın fonu gibi fonlar da devreye girecek. Bununla birlikte kesintiler de aşağı inecek. Enflasyonun aşağı inmesinin yanı sıra getirilerin de azalmasıyla bu oranların düşürülmesi gerekiyordu. Hacimler büyüdükçe giderler azaltılabilir. Önümüzdeki yıl sisteme 1.5 milyar TL devlet katkısından kaynak gelecek. Sistemdeki fon büyüdükçe maliyetler de azalacak. Hazine, yönetim gider kesintisi, fon işletim gideri, giriş aidatı ve sisteme ara verme kesintisine yeni şekil veriyor. Bu konudaki tebliğ eylülde yayımlanır. Öte yandan, bu oranların düşürülmesi şirketlerin kârı geçiş sürelerini azaltacaktır."

Taylan Türkölmez Yapı Kredi Emeklilik Genel Müdürü
'Bugüne kadar 4 mİlyon sözleşme yapıldı, 1 milyonu sistemden çıktı'

"Bireysel emeklilik sisteminin başladığı dönem ile bugünkü şartlar farklı. Daha düşük kesintiler yapılmalı. Enflasyonist ortam yok. Getiriler yüzde 8-10 seviyesine düşünce bugünkü oranlarda kesinti almak doğru değil. Ancak, bu işin kârlılığı da var. Kârlılıkta da süreklilik sağlanmalı. Kârlılıkta anda istenilen sürekliliğe ulaşıldığığı söylenemez. Şu anda sistemdeki katılımcı sayısı 2.9 milyona ulaştı. Kişilerin sistemde 56 yaşına kadar kalması gerekiyor. Bugüne kadar 4 milyonun üzerinde sözleşme yapılmış ama bunun 1 milyonu ayrılmış. Sistemde uzun vadeli kalış için tek cazip uygulama yüzde 25'lik devlet katkısını hakediş konusunda getirildi. Öte yandan, uzaktan satışa izin verilmesi planlanıyor. Call center'dan satış yapılabilecek. Bu tür uygulamalarla sektöre giriş arttıkça, bu kesintilerin önemi de kalmayacaktır."