Emekli maaşınız eksik yatıyorsa bunları yapın!
Emekli maaşınız eksik mi yatıyor, emekli maaşı eksik yatanlar ne yapacak, emekli maaşı eksik yatanlar neler yapmalı, yeni yasaya göre emekli maaşını alt sınırı nedir? Bu soruların cevabını memurhaber.com yazarı Bünyamin Esen veriyor.
MEMURLAR- ÖZEL İÇERİK-BÜNYAMİN ESEN- Okurumuz Atilla ARIK
soruyor: “Bünyamin bey, ben 2012 yılının Şubat ayında
emekli oldum. En düşük emeklim maaşının 886 TL olduğu söylenmesine
rağmen benim şuanda aldığım maaş ek ödeme dahil 755 TL’dir. 5011
gün üzerinden emekli oldum. 3600 günden emekli olanın 1010 TL maaş
aldığını gördüm. Acaba bunda bir yanlışıklı olabilir mi? İntibakta
benim maaş dengem nasıl ayarlanacak, merak ediyorum, bilgi
verirseniz sevinirim.”
Sayın okurum, sizi çok iyi anlıyoruz, yıllarca çalıştıktan sonra
elinize geçenin tatmin edici olmaması elbette ki herkesin canını
sıkacak bir durum.
Aylıkların nasıl hesaplandığı ve alt sınırı ile ilgili olarak
sorular bolca geldiği için bu konuyu ayrıntılı ele almakta fayda
var.
Maaş Çalışma Hayatı Boyunca Yatırılan Prime Göre
Belirlenir
Kişinin emekli olunca alacağı maaş çalışma yaşamı boyunca ödenen
primlerine göre belirlenir. Asgari ücret üzerinden sigortalı
bildirilen bir kişi ile tavan ücret olan asgari ücretin 6,5 katı
üzerinden bildirilen bir kişinin alacağı maaş ayni değildir. Ne
kadar fazla prim ödenmişse emekli maaşı o kadar fazla olur.
Yani ne kadar ekmek o kadar köfte!
Bu vesile ile primleri eksik yatırılan, maaşının bir kısmı elden
bir kısmı bankadan ödenen vatandaşlarımıza hatırlatalım. Eğer
primleriniz eksik gösteriliyorsa SGK’dan prim kaçırmanın yanında
gelecekte sizin alacağınız emekli maaşından da çalma söz
konusudur.
Bu tür durumları elinizdeki elden ödemelere ait belgeler ve
delillerle SGK’ya dilekçe ile yada ALO 170 hattını arayarak şikayet
edin. SGK müfettişleri/ denetmenleri gerekli incelemeyi
yapacak, eksik priminizi arttıracaktır. Gelecekte eksik
veya hayatını sürdürmeye yetmeyecek kuş kadar maaş almak
istemiyorsanız, e-devletten maaşınızın ne kadarının SGK’ya
bildirildiğini ay ay takip edin, aman ha!
Aylık Bağlama Oranı Önemli
Zaman zaman okurlarımız maaşlarını başka emekliler ile
kıyaslıyorlar. Bu çoğu zaman yanlış anlaşılmalara neden
olmaktadır.
Maaşta önemli olan birinci şey prim ödeme gün sayısı, ikinci şey
bildirilen ücret tutarı, üçüncü şey de hangi kanun kapsamında
emekli olunduğudur. Her gelen sosyal güvenlik reformu (1999, 2008
yıllarında olanlar gibi) maaş hesaplama katsayısını yani
çalıştığınız her yıl için maaşınıza etki edecek tutarı değiştirmiş,
çoğunlukla da düşürmüştür.
Sayın okurum, siz 2012 yılında yani 5510 sayılı Kanun kapsamında,
yani son reforma göre emekli olmuşsunuz. Yeni kanuna göre aylık
bağlama oranı, sigortalının malûllük, yaşlılık ve ölüm
sigortalarına tâbi geçen toplam prim ödeme gün sayısının her 360
günü için % 2 olarak uygulanır. Bu hesaplamada 360 günden
eksik süreler orantılı olarak dikkate alınır. Ancak aylık bağlama
oranı % 90'ı geçemez.
Geçmişte bu oran daha yüksekti. Dolayısıyla önceki kanunlara göre
aylık bağlananlar ayni prim tutarı ve ayni gün sayısı ile daha
fazla maaş alabilmekte idi.
Yeni Yasaya Göre Maaşın Alt Sınırı
5510 sayılı Kanuna göre sigortalıya bağlanacak aylıklar ile ölen
sigortalının hak sahiplerinin aylıklarının hesabına esas tutar,
çalışma sürelerindeki her yıl aylık bağlama oranı üzerinden tespit
edilen prime esas günlük kazanç alt sınırları dikkate alınarak
belirlenen ortalama aylık kazancın % 35'inden, sigortalının
bakmakla yükümlü olduğu eşi veya çocuğu varsa % 40'ından az olamaz.
Başka bir deyişle emekli maaşınız çalışma yaşamı boyunca
aldığınız ücretlerin ortalamasının % 35 yada %40’ından aşağı
olamaz.
Ölen bir kişiden kalan aylık alınacak ise, hak sahibi kimselerin
aylıkları ise, hak sahibi bir kişi ise hesaplanan alt sınır
aylığının % 80'inden, hak sahibi iki kişi ise % 90'ından az olamaz.
Başka bir deyişle ölen kisiden kalan aylıklar aylığının % 80 yada %
90’ından az olamaz.
Uluslararası sosyal güvenlik sözleşmeleri gereğince
bağlanan kısmı aylıklar için bu hüküm uygulanmaz.
İş Kazalarında Maaş Daha Yüksektir
İş kazası veya meslek hastalığı sonucu başka birinin sürekli
bakımına muhtaç duruma gelen sigortalı için bu Kanunun 19 uncu
maddesine göre hesaplanacak sürekli iş göremezlik geliri, tespit
edilen prime esas kazanç alt sınırının aylık tutarının %85'inden az
olamaz.
Başka bir deyişle iş kazası geçirenler için kanun pozitif
ayrımcılık niteliğinde özel bir alt sınır daha getirmiştir, kısmen
daha yüksek bir asgari maaş öngörmüştür.
İntibak 2000 Öncesi Emeklilerini
İlgilendiriyor
Kamuoyunda yer alan mevcut intibak düzenlemesi 2000 yılı ve
öncesinde emekli olanlar ile ilgili bir düzenlemedir. İntibak hem
prim ödeme gün sayısı hem de prim tutarı eşit olan emekliler
arasındaki dengesizliği gidermeye yönelik bir adımdır.
Sizin durumunuz farklı, siz yeni reform kanunu kapsamında emekli
olmuşsunuz ve ayrıntılarını mailinizde vermemişsiniz ancak büyük
ihtimalle de primlerinizin hep asgari ücret üzerinden
yatırılmasından dolayı mağdur olmuşsunuz.
Maaşınızın Yeniden Hesaplanmasını
İsteyebilirsiniz
Siz yine de SGK’ya müracaat ederek her zaman maaşınızın yeniden
hesaplanmasını isteyebilirsiniz. Yapılacak inceleme sonucunda eksik
ödenen maaşınız varsa eksik tutarlar toplu halde size
ödenecektir.
Bunun için en yakın Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü veya Sosyal
Güvenlik Merkezi’ne giderek, emekli maaşınızın yeniden hesaplanarak
tarafınıza yazılı olarak bilgi verilmesi talebini içeren bir
dilekçe vermeniz gerekmektedir.