Emekli vatandaş kıdem tazminatını nasıl alır?

Emekli olmak isteyen vatandaşlar işlerinden ayrıldıkları zaman kıdem tazminatı alırken nelere dikkat etmeleri gerekiyor? İşte emekli olurken alınacak kıdem tazminatı ile ilgili ayrıntılı süreç...

Bütün çalışanlar emekli olup hayatlarını daha özgürce yaşayabilmek ister. Ancak ekonomik güçlükler, çocuklara daha iyi bir gelecek kurma telaşı, emekli olmayı neredeyse imkansızlaştırır. Emeklilik için yaş, sigorta süresi ve prim gün sayısı şartlarını yerine getirmek gerekir.

Bu üç şartı yerine getiren çalışanın emeklilik nedeniyle işten ayrılmak istemesi halinde, işveren işyerinde geçen süre üzerinden hesaplanacak kıdem tazminatını ödenmek zorunda.

İHBAR SÜRESİNDE DİKKAT! 

İş sözleşmeleri iki taraftan birinin belirli bir süre önceden bildirimde bulunması şartıyla sona erdirilebilir. Bu süre içerisinde işçi çalışmaya, işveren de ücret ödemeye devam eder. Ayrılma talebi işçiden gelirse işveren tarafından ihbar tazminatı ödenmez. İşçiden gelen talep sonrası, işçi ihbar süresini beklenmeden işten hemen ayrılmak isterse işverene ihbar tazminatı ödemek zorunda kalabilir.

İşçinin emeklilik nedeniyle işten ayrılacağını, bildirim süresinde işverene söylemesi gerekiyor. İşveren en fazla bildirim süresi kadar daha işçiyi çalıştırabilir. İşçi süreye uymak istemez, bir an önce işi bırakmak isterse ihbar tazminatını gözden çıkarması gerekir.

Bazı işverenler, işyeri yönetmeliği çıkarıp, emekli olanların çalıştırılmalarına son verileceği kuralını koyabilirler. Bu durumda işçinin emekli olduktan sonra aynı işyerinde çalışması engellenir. Hatta bazı durumlarda belirli bir yaşın üzerindeki kişilerin emekliliğe hak kazanmaları halinde iş sözleşmesinin feshedileceği belirtilir. Örneğin 65 yaşını geçmiş ve emekliliğe hak kazanmış kişilerin çalışmaya devam edemeyeceği yönünde kurallar iç yönetmeliklere konulabilir. Kurallar uygulanırken işveren dikkatli olmalı, yanlış uygulamalardan kaçınmalıdır. Aksi takdirde sorunla karşılaşır.

İŞYERİ KANUNU

Hukukta kanun, yönetmelik ve kararnameler genel düzenleyici kurallardır. Bunun yanında işverenler işyeri özelinde iç yönetmeliklerle özel kurallar belirleyebilir. Örneğin disiplin yönetmeliği, çalışanın kılık ve kıyafetinin nasıl olacağını, uymayanlara hangi cezaların verileceğini belirler. Çalışan disiplin yönetmeliğindeki kurallara uymak ve aykırı davranışı halinde yaptırımlara katlanmak zorundadır.

ÇALIŞANIN İMZASI ŞART

İç yönetmeliklerin işçilere uygulanabilmesinin baş şartı, bu belgelerin çalışanca imzalanmış olmasıdır. Çalışanın imzasını içermeyen iç yönetmelik, çalışanı bağlamayacaktır. İç yönetmeliği imzalamayan işçiye, bu yönetmelik hükümleri uygulanamaz.

UYGULAMA TEK OLMALI 

Emeklilik halinde işten çıkarma ancak herkese uygulanıyorsa, o durumda olan herkes işten çıkartılıyorsa hukuka uygundur. Örneğin 65 yaşının üzerinde ve emekliliğe hak kazanmış kişilerin çalıştırılmaya devam edilmeyeceği yönünde hüküm bulunan bir işyerinde 65 yaşını geçen herkesin iş sözleşmesi sona erdirilmelidir. Bazı işçiler çalıştırılmaya devam ediliyorsa, kural geçerli olmayacaktır.

DAVA AÇANLAR İŞİNE DÖNER

Emekliliğe hak kazanmasına rağmen çalıştırılmaya devam edilen başka işçiler varsa bu nedenle işten çıkarılan işçi dava açarak işe geri dönebilir. Bu durum, mahkeme nezdinde işyeri kayıtları ile ispatlanabilir. Özellikle SGK kayıtları bu konuda delil teşkil eder. Sonuçta, işe iadesi gerçekleşir. Böyle bir yönetmelik hükmü olduğu takdirde aynı durumda olan bütün işçilerin iş sözleşmesinin feshedilmesi gerekir.

Aksi takdirde işçi işe iade davasını kazanacağı için tekrar işverenin kapısını çalar. İşveren işe iade kararına rağmen işçiyi işe başlatmak zorunda değildir. Fakat başlatmazsa çalışana, boşta geçen sürelere ilişkin dört aylık ücretini ve mahkeme tarafından belirlenen ek iş güvencesi tazminatını ödemek zorundadır. Bu nedenle kurallar konurken dikkat edilmesi gerekir.