Engelli vatandaşları yaşa tabi olur mu?

MEMURLAR- ÖZEL İÇERİK- BÜNYAMİN ESEN-

Adana’dan okurumuz Ali Karahan soruyor: “Bünyamin bey, 1964 doğumluyum. Bir ayağım aksıyor. % 45 özürlü raporum var. Halen bir özel firmada çalışıyorum. 1998 ilk kez sigorta girişim var ama uzun süre çalışmadım. Vergi indirim belgesi aldım, işverenime verdim geçen sene. Ne zaman emekli olurum? Erken emekli olma hakkım var mı?”


Sayın okurum, sosyal güvenlik sistemimizde engelli kişilerin erken emekli olabilmesi hakkı düzenlenmiştir.
Engelli vatandaşlara sağlanan en önemli avantaj yaşa tabi olmadan emekli olabilmeleridir.

Öte yandan engellilerin erken emeklilik koşulları işe başlama tarihlerine, yani ilk kez sigortalı oldukları tarihe göre değişmektedir.
Engelli vatandaşlar nasıl erken emekli olur, hangi koşulları sağlamak gerekiyor; ayrıntılı olarak açıklayalım.


Engelliler Yaşa Tabi Olmaz

Sosyal güvenlik sistemimiz engelli olan vatandaşlara hem daha düşük prim ödeme gün sayısı ile hem de yaşa bağlı olmadan emekli olma hakkı getirmiştir.
Bu düzenleme, engeli dolayısıyla toplumsal hayata katılmakta zorluk çeken engellinin çalışma hayatında özel olarak korunması ve pozitif ayrımcılığa tabi tutulması amacıyla getirilmiş bir düzenlemedir.

Buna göre engelli sigortalıların ne zaman emekli olacakları 05.08.1999 tarihi öncesinde işe giriş girmediklerine göre değişir.
05.08.1999 öncesinde işe giren bir sigortalı engel oranına bakılmaksızın 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 günü doldurduğu an yaşa bağlı olmadan emekli olur.
Bu tarih sonrasında çalışmaya başlayanların ise kademeli olarak erken emekli olabilmeleri mümkündür.

Altını çizelim bu ilk kez işe giriş, uzun vadeli sigorta kollarına tabi çalışmaya başlamayı ifade eder, çıraklık ve stajyerlik sigortası başlangıç sayılmaz.


Erken Emekli Olabileceksiniz

Gelelim soru soran okurumuzun ne zaman emekli olabileceğine.
Yüzde 45 özürlü olan bir sigortalı ilk kez 1998 yılında sigortalı olduysa 18 yıl sigortalılık süresi ve 4080 gün prim ödeme gün sayısı ile emekli olabilmektedir.
Okurumuzun sigortalılık süresi 01.06.2016 tarihinde doluyor.
Prim ödeme gün sayısı ise 3700 gün olmuş. Bu demektir ki, okurumuz bir yıl bir ay daha çalışıp işten ayrılabilecek.
01.06.2016 tarihinde de emeklilik dilekçesi verilebilir. Emekli maaşı dilekçe tarihinden itibaren bağlanır ve ilk aylıklar toplu halde alınır.


2008 Sonrasında Engelli Emekliliği Değişti

Engellilerin erken emeklilik koşulları 2008 yılında yapılan sosyal güvenlik reformu sonrasında değişti. Başka bir deyişle, işe girişi yeni olanlar yeni Kanuna tabi.
01.10.2008 tarihi sonrasında ilk kez işe girenlerden sigortalı olmadan önce de en az % 60 oranında engelli olanlar maluliyet aylığından yararlanamaz. Zira maluliyet ancak sigortalı olduktan sonra özürlü hale gelenlere geçerlidir.
Özürlü koşullarıyla en az 15 yıldan beri sigortalı olan ve en az 3960 gün primi bulunan kişiler yaşa bağlı olmadan emekli olur.

Öte yandan engellilik oranı;

Yüzde 50 ile 59 arasında olan, en az 16 yıl sigortalılık süresi ve 4320 gün ile;
Yüzde 40 ile 49 arasında olan ise, en az 18 yıl sigortalılık süresi ve 4680 gün ile,
Yaşa bulmadan emekli olur.
Ancak, 5510 sayılı Kanunun geçici maddelerinin kademelendirme yapmış olduğundan, bu şartlara 01.01.2015’ten sonra işe girecek engellilerin tabi olacağını belirtelim. Bu kişiler daha az gün ve sigortalılık süresiyle emekli olabilmektedir.