Geç emekli olana yüksek maaş müjdesi!
Çok çalışanın daha az emekli maaşı aldığı mevcut sistem rafa kaldırılacak. Artık prim günü çok olanın emekli maaşı da fazla olacak.
Sosyal güvenlik sistemindeki açıkların en önemli sebeplerinden olan 'erken emekliliği' önlemek için teşvik edici sistem hazırlanıyor. Yeni sistem ile kişiler ne kadar uzun süre çalışma hayatında kalırlarsa o kadar fazla emekli maaşı alabilecek.
Türkiye Gazetesi'nin haberine göre, Hükümetin 21.6 milyar lira açık beklediği 2014 programı hazırlanırken gündeme getirilen çalışmayla, sosyal güvenlik sistemindeki gelir-gider dengesinin iyileştirilmesi amaçlanıyor. Bunun için de emekli aylığı hesaplamalarında kullanılan parametrelerin çalışma süresini uzatmayı teşvik edecek şekilde düzenlenmesi hedefleniyor. Düzenleme ile çalışma süresi uzadıkça aylık bağlama oranı da artacak. Programa göre, tıbbi ve ekonomik değerlendirme çalışmalarını dikkate alan bir geri ödeme sistemi oluşturulacak, geri ödeme kapsamında olmayan sağlık hizmetlerinin sağlanması için tamamlayıcı sağlık sigortacılığı teşvik edilecek.
Tanı İlişkili Gruplara (TİG) dayalı geri ödeme yönteminin yaygınlaştırılması kapsamında pilot çalışmalara başlanacak. Hükümeti, bu çalışmaya teşvik eden ise her yıl artan sosyal güvenlik açıkları oldu. Sosyal sigorta sistemi gelirlerinin giderleri karşılayamadığı belirtiliyor. Geçmişte seçim yatırımı olarak getirilen erken emeklik ve yüksek aylık bağlama oranlarının devam etmesi ve sağlık harcamalarının giderek artması sebebiyle sosyal güvenlik açığı arttı. 2014 yılında sosyal güvenlik kuruluşlarının toplam gelirinin 174.4 milyar, toplam giderlerinin 196 milyar lira, gelir-gider açığının ise 21.6 milyar lira olması öngörülüyor.
Hükümetin 2014 programına göre GSYH'ye oran olarak, gelirlerin
yüzde 10.15, giderlerin yüzde 11.40 ve açığın yüzde 1.26 olması
hedefleniyor. 2014 yılında SGK'ya faturalı ödemeler, ek
karşılıklar, emeklilere yapılan ek ödeme, devlet katkısı, prim
teşviklerinden kaynaklanan transferler ile prim ödeme gücü
olmayanların GSS primi de dahil olmak üzere toplam 77 milyar TL
tutarında ve GSYH'nin yüzde 4.48'i oranında bütçe transferi
yapılması öngörülüyor.
22 GAP'A MAL OLDU
Süleyman Demirel'in başbakanlığı döneminde erken emeklilik sistemi
getirildi ve 54 yaşında emekli olan insanlar 38 yaşında emekli
olmaya başladı. Sistem şimdiye kadar yaklaşık 1 trilyon liraya mal
oldu. Bu da 22 adet GAP yatırımına karşılık geliyor.
Emeklilerin sayısı çalışandan hızlı arttı açık
büyüdü
Türkiye'de 2003 yılında 12 milyon 289 bin 808 çalışana karşılık, 6
milyon 848 bin 22 emekli bulunuyordu. Bu durumda çalışanların
1.99'u bir emekliyi finanse ediyordu. Yani 2 çalışan 1 emekliye
bakıyordu. 2013'e gelindiğinde ise 18 milyon 890 bin 108 kayıtlı
çalışana ulaşan sistemde emekli sayısı ise 10 milyon 471 bin 966'ya
ulaşıyor. Bu da son yıllarda 4 milyon yeni istihdam sağlanmasına
rağmen emekli sayısının çalışan sayısından daha hızlı arttığını
gösteriyor. Bu durumda da 1.92 çalışan, bir emekliyi finanse eder
hale geliyor. Oysa sağlıklı bir sosyal güvenlik sisteminin devam
etmesi için 4 çalışana 1 emekli düşmesi gerekiyor. Mevcut
durumda ise bir emekliye 2 çalışan düşmediği için, bu yıl sonunda
SGK'nın geliri 156 milyar lira, emekli maaşı ve sağlık
harcamalarıyla birlikte gideri de 181.2 milyar lira olacak.?Aradaki
24.8 milyar liralık fark ise, Hazine'den karşılanacak. Yıllardır
süren bu durum bütçe açığını artırıp yatırımları azalttı.
Bu da bütün vatandaşların daha az hizmet alması sonucunu doğurdu.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik, mevcut durumu
"38-40 yaşında emekli olanlar sevindi. Ama onların
çocukları şimdi sistemden dolayı ağlıyor" diye
özetlemişti.
YILDA 30 TL AZALIYOR
Mevcut uygulamada çalıştıkça maaş düşüyor
Mevcut sistemde yeni emekli olacaklar, 1999 yılından sonra emekli
olanlardan daha az emekli maaşı alıyor. Eski emekliler daha çok,
yeni emekliler daha az maaş alıyor. Çünkü çalıştıkça emekli
maaşları düşüyor. Bunun sebebi de aylık bağlama oranlarında yapılan
değişiklik. Aylık bağlama oranı bakımından üç dönem dikkate
alınıyor. Buna göre;
- 2000 öncesi: Söz konusu dönemde aylık bağlama oranı, 25 yıl
sigortalılık süresi (9000 prim günü) üzerinden ele alınırsa
düşükten prim ödeyenler için yüzde 76 olmuştu. Bu dönemde 3600 gün
üzerinden emekli olanların da aylık bağlama oranı yüzde 70
seviyesindeydi.
- 2000 ve Ekim 2008 arası: Bu dönemde çıkarılan yasayla, aylık
bağlama oranı 25 yıl sigortalılık üzerinden yüzde 65'e
geriledi.
- Ekim 2008 sonrası dönem: Sosyal Güvenlik Reformu Yasası olarak
adlandırılan 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık
Sigortası Yasasıyla 25 yıl sigortası olanların aylık bağlama oranı
yüzde 50'ye düşürüldü.
En düşük aylık bağlama oranı Ekim 2008 sonrası dönem olduğundan,
aylık brüt kazancı, Sosyal Güvenlik Kurumu'na 3 bin liranın altında
beyan edilenler veya Bağ-Kur'lu olarak aylık 1000 liranın altında
prim ödeyenlerin, emekli olduğunda"bağlanacak emekli aylığı"
sürekli düşüyor. Özellikle asgari ücret üzerinden prim ödenmesi
durumunda, çalışan sigortalının gelecekteki emekli aylığı her yıl
için 30 TL civarında azalıyor. Bu şekilde 10 yıl daha fazla çalışan
300 lira daha az emekli maaşı alıyor. Ancak sigorta primlerini
tavandan (3000 ile 6.639,90 TL arasında) ödeyenlerin bağlanacak
emekli aylıkları ayda 6 TL, 7 TL civarında artıyor. Ancak işveren,
vergi yükü sebebiyle bu tutarda maaş alanı dahi asgari ücretten
gösteriyor.
AYNI ŞARTLARI TAŞIYANLARA EŞİT MAAŞ HAKKI
Kamu Başdenetçisi Nihat Ömeroğlu, emeklilerin başvurusu üzerine
yaşlılık aylığına hak kazanma şartları ve sağlanan yardımlardaki
farklılıkların aynı konumdakiler arasında eşitsizliği yol açmaması
için tavsiyede bulundu. Tavsiyenin ardından gözler, 2000 yılından
sonra emekli olanların maaşlarında artışın önünü açan SGK'ya
çevrildi. SGK, bu tavsiyeye uyarsa yaşlı maaşına hak edenlerden,
aynı şartları taşıyanlar arasındaki farkılıklar giderilecek.
Çalışma yapılırsa, intibak yasasından yararlanamayanlar için de
çalışma yapılabilecek.
MAAŞI YÜKSELTMEK İÇİN NELER YAPILMALI?
Mevcut düzenlemede emekli olmadan önce günlük kazancınızı daha
fazla göstererek yüksek maaş alabilirsiniz. Gazetemizde okuyucu
sorularına cevap veren sosyal güvenlik uzmanı ve gazetemiz yazarı
Lütfi Köksal, bunun ayda 30 gün değil de 5 gün SSK gösterilerek
mümkün olduğunu söyledi. İşte okuyucu sorusu ve Lütfi Köksal'ın
verdiği cevap:
-15.12.1967 doğumluyum. 1985'te işe başladım. Günüm fazla olduğu
için emekli maaşımın düşük olacağını söylüyorlar. Yüksek olması
için ne yapmalıyım?
- 01.12.1985 tarihli sigorta girişiniz ve 7.882 gününüz var. 25
yıl, 49 yaş ve 5.300 günle emekli olabilirsiniz. 25 yılınız ve
gününüz dolmuş. 49 yaşınızın dolduğu 15.12.2016 tarihinde emeklilik
müracaatı yapabilirsiniz. Bugünkü şartlarda 918,78 TL
civarında emekli maaşı bağlanır. Ya da ayda 30 gün değil,
5 gün SSK'lı olun, günlük kazanç 200 lira olacak şekilde 5 günde
1000 lira kazanç ile SSK'ya bildirin, ayrıca GSS prim borcu
çıkmasın diye de eksik gün sebebi olarak da kod 7 (puantaj) ile
eksik gün bildirimi yapın. Maaşınız daha da artacaktır.