Doğum borçlanması 2015’te ne kadar oldu?

Yozgat’dan okurumuz Mine Tekpınarlı soruyor: “Bünyamin bey, 1996’da liseden sonra muhasebecide üç yıl sigortalı olmuştum. Sonra evlendim, işi bıraktım. Dört çocuğum var. Doğum borçlanması yapabilir miyim, kaç kere oluyor? Ne kadar para ödemem gerekir? Emeklilik şartlarımı etkiler mi?”

Sayın okurum, geçtiğimiz yıl halk arasında Torba Yasa olarak bilinen 6552 sayılı Yasa ile kadın sigortalıların doğum borçlanması hakları genişletildi, üç çocuğa çıkartıldı.

Ancak sanıldığının aksine, Torba Yasa ile yapılan değişiklik sonrasında da, doğum borçlanması yaparak sigortalı kadınların daha erken emekli olmasını sağlamamakta.

Doğum borçlanması bir hak olmakla birlikte, erken emeklilik sağlamıyor, yalnızca sizin gibi günü eksik olanların gününü arttırmalarına veya tamamlamalarına yardımcı oluyor.

Doğum borçlanması nedir, nasıl yapılıyor, ne kadar ödemeniz gerekiyor ve emekliliğinize etkileri ne olur? Tüm bu soruların cevaplarını ayrıntılı olarak açıklayalım.

Doğum Borçlanması Nedir?

Öncelikle doğum borçlanması hakkının ne olduğunu açıklayalım.

Doğum borçlanması ülkemiz sosyal güvenlik sistemimizde düzenlenmiş bulunan hizmet borçlanması türlerinden birini oluşturuyor.

Normal koşullarda çalışılmayan günler kişiye emekliliğe yarar şekilde gün kazandırmazken borçlanılan süreler emeklilik açısından sanki çalışmış gibi değerlendiriliyor ve gün kazandırıyor.

Buna göre Kanunları gereği verilen ücretsiz doğum izni ya da analık izni süreleri ile sigortalı kadının doğum süreleri borçlanılabilmekte.

Doğum borçlanması yapabilmek için önemli şartlardan birini doğum sonrasındaki iki yıllık sürede zorunlu sigortalı olarak çalışmamış olmak oluşturuyor.

Son olarak, borçlanılacak sürede çocuğun yaşamış olması da şart koşulmakta. Çocuğun iki yaşını doldurmadan vefat etmesi halinde vefat tarihine kadarki süre borçlanılabiliyor.

Şimdiye Kadar Şartlar Nasıldı?

Geçtiğimiz yıl çıkartılan Torba Yasa’ya kadar uygulanan sistem şöyleydi: Doğum borçlanmasının en önemli özelliği borçlanma için 5510 sayılı Kanun’un 4/1- (a) bendi (eski tabirle SSK) kapsamında çalışıyor olmak zorunluluğun aranmaktaydı.

Buna göre devlet memuru statüsünde çalışan 4/1-(c)’liler ile esnaf ve şirket ortağı olarak çalışan 4/1-(b) statüsündeki kadınlar doğum borçlanması hakkından yararlanamıyordu.

Dahası SGK doğum borçlanması hakkını oldukça dar yorumluyor ve doğum borçlanmasının geçerli sayılması için borçlanma yapacak kişinin hem doğum yapılan dönemde hem de borçlanma talebinin bulunduğu tarihte SSK’lı olarak çalışıyor olmayı şart koşuyordu.

Ayrıca eski sistemde doğum borçlanması hakkında iki çocuk sınırı bulunmakta idi.

Başka bir deyişle, her bir doğum sonrasında iki yıl olmak üzere, toplamda en fazla 1440 gün doğum borçlanması yapmak mümkün idi.

Artık Tüm Sigortalılar Doğumu Borçlanabiliyor

Geçen yıl çıkan Torba Yasa işte bu son söylediğimiz sıkı şartları gevşetti ve doğum borçlanması hakkını genişletti.

İlk yapılan değişiklik borçlanma hakkı tanınan sigortalıların kapsamının genişletilmiş olması.

Daha önce yalnızca 4/1-(a) bendi kapsamındaki (SSK’lı) kadınlar doğum borçlanması hakkına sahipken Torba Yasa doğum borçlanması hakkını 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentleri kapsamındaki sigortalı kadınlara da genişletti.

Bu ise pratikte şu demek: Artık Bağ-Kur’lu (esnaf, muhtar, şirket ortağı, vergi mükellefi, gelir vergisinden muaf küçük esnaf, kendi adına ve hesabına iş yapanlar ve kendi tarlasında tarımsal işlerle uğraşanlar vd.) ile Emekli Sandığı sigortalıları (memur, 657’nin 4/-b’sine tabi olanlar, seçimle gelenler vd.) diğer şartları da sağlaması halinde doğum borçlanması yapabiliyor böylece hizmet günü kazanabiliyor.

Üç Çocuk Borçlanılabiliyor

Şuanki doğum borçlanması sisteminde üç çocuğa kadar borçlanma yapılabiliyor.

Bu kapsamda doğum tarihinden sonra iki yıllık süreyi geçmemek kaydıyla ve sigortalının borçlanılacak sürelerde uzun vadeli sigorta kolları açısından sigortalı sayılmaması ve çocuğunun yaşaması şartlarıyla talepte bulunulan süreler borçlanılabilmekte.

Üç çocuğun borçlanılması halinde doğum borçlanması ile toplamda 3 x 720 = 2160 güne kadar hizmet kazanılabilmesi mümkün oluyor.

08.09.1999 öncesinde işe girişi olanların 3600 gün ile yaştan kısmi emekli olabildikleri düşünüldüğünde doğum borçlanması ile 2160 gün kazanabilme hakkı önemli bir düzenleme.

Bu düzenleme eksik günleri olanların eksiklerini epey azaltıyor ve birçok kişiyi emekliliğe yaklaştırıyor.

Doğum Borçlanması Erken Emeklilik Sağlamıyor

Ancak kamuoyunda yanlış bilindiğinin aksine doğum borçlanması hakkı kadınların daha erken yaşlarda emekli olmasını, başka bir ifade ile yaş şartının kademeli sistemde düşmesini, sağlamıyor.

Zira, doğum borçlanması yapabilmenin temel şartlarından birini de doğum öncesinde sigortalı olarak çalışmaya başlamış olmak oluşturuyor. Doğum borçlanması yapacak sigortalı adına kısa veya uzun vadeli sigorta kollarına dair prim ödenmiş olması doğum borçlanması hakkı kazandırıyor.

Başka bir deyişle doğum borçlanması, askerlik borçlanmasında olduğu gibi, ilk kez sigortalı olunan tarihten öncesindeki dönemler için yapılamıyor, böylece ilk işe giriş tarihini geriye çekmiyor.

Borçlanma Tutarı Ne Kadar?

Son olarak doğum borçlanmasının ne kadar olduğunu açıklayalım.

Doğum borçlanması sigortalı veya hak sahiplerince yazılı talepte bulunulması ve talep tarihinde 5510 sayılı Kanunun 82 nci maddesine göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt ve üst sınırları arasında olmak üzere, kendilerince belirlenecek günlük kazancın % 32'si üzerinden hesaplanacak primlerin borcun tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde ödenmesi şartı ile borçlanılan süreler ilgilinin sigortalılığına sayılmakta.

01.01.2015 ile 31.07.2015 tarihleri arasında günlük borçlanma tutarı asgari 12 TL 82 Kuruş olarak uygulanmakta.

Günlük azami borçlanma tutarı ise bu belirtilen tutarların 6,5 katı.

Altı yıl (üç çocuğa) borçlanma hakkından yararlanan bir kişi bugün için asgari olarak 27 bin 683 TL ödeyerek, 2160 gün hizmet kazanabilecek.

Tabi daha fazla ödemeyi tercih eden sigortalıların 6,5 katını geçmemek üzere bu rakamdan daha fazla borçlanabilmesi ve böylece emekli maaşını arttırabilmesi mümkün.

Doğum borçlanması tutarlarının her yıl 1 Ocak ve 1 Temmuz tarihlerinde asgari ücretteki artış kadar arttığını belirtelim.

---

Kıssadan Hisse

“Az yemeyi, az uyumayı ve az konuşmayı kendine adet edin.”

— Lokman Hekim

---

Sorularınız:

Yazarın tüm yazıları için: