Doğum borçlanması hakkı üç çocuğa çıktı

İstanbul’dan okurumuz Selma Tatar soruyor: “Bünyamin bey, yaşlı bir teyzeye son üç yıldır haftanın beş günü bakıyorum. Teyzenin oğlu beni sigortalı yaptı. Üç çocuğum var. Doğum borçlanması yapmak istiyorum. Torba yasayla hakkımız artmış doğru mu? Nasıl doğum borçlanması yaparım, SSK’ya ne kadar para ödemem lazım? Borçlanırsam daha erken emekli olur muyum?”

Sayın okurum, halk arasında Torba Yasa olarak bilinen 6552 sayılı Kanun Meclis’ten geçerek bu ayın 11’inde Resmi Gazete’de yayınlandı.

Torba Yasanın yaptığı önemli değişikliklerden birisi de kadın sigortalıların doğum borçlanması hakkını genişletmesi oldu.

Ancak sanıldığının aksine, Torba Yasa, doğum borçlanması yaparak sigortalı kadınların daha erken emekli olmasını sağlamadı.

Peki, Torba Yasa ile doğum borçlanması hakkında yapılan değişiklikler neler; doğum borçlanması son düzenlemeler sonrasında nasıl yapılıyor? Ayrıntılı olarak açıklayalım.

Doğum Borçlanması Nedir?

Öncelikle doğum borçlanması hakkının ne olduğunu açıklayalım.

Doğum borçlanması ülkemiz sosyal güvenlik sistemimizde düzenlenmiş bulunan hizmet borçlanması türlerinden birini oluşturuyor.

Normal koşullarda çalışılmayan günler kişiye emekliliğe yarar şekilde gün kazandırmazken borçlanılan süreler emeklilik açısından sanki çalışmış gibi değerlendiriliyor ve gün kazandırıyor.

Buna göre Kanunları gereği verilen ücretsiz doğum izni ya da analık izni süreleri ile sigortalı kadının doğum süreleri borçlanılabilmekte.

Doğum borçlanması yapabilmek için önemli şartlardan birini doğum sonrasındaki iki yıllık sürede zorunlu sigortalı olarak çalışmamış olmak oluşturuyor.

Son olarak, borçlanılacak sürede çocuğun yaşamış olması da şart koşulmakta. Çocuğun iki yaşını doldurmadan vefat etmesi halinde vefat tarihine kadarki süre borçlanılabiliyor.

Şimdiye Kadar Şartlar Nasıldı?

Torba Yasa’ya kadar uygulanan doğum borçlanmasının en önemli özelliği borçlanma için 5510 sayılı Kanun’un 4/1- (a) bendi (eski tabirle SSK) kapsamında çalışıyor olmak zorunluluğun aranması idi.

Buna göre devlet memuru statüsünde çalışan 4/1-(c)’liler ile esnaf ve şirket ortağı olarak çalışan 4/1-(b) statüsündeki kadınlar doğum borçlanması hakkından yararlanamıyordu.

Dahası SGK doğum borçlanması hakkını oldukça dar yorumluyor ve doğum borçlanmasının geçerli sayılması için borçlanma yapacak kişinin hem doğum yapılan dönemde hem de borçlanma talebinin bulunduğu tarihte SSK’lı olarak çalışıyor olmayı şart koşuyordu.

Ayrıca eski sistemde doğum borçlanması hakkında iki çocuk sınırı bulunmakta idi.

Başka bir deyişle, her bir doğum sonrasında iki yıl olmak üzere, toplamda en fazla 1440 gün doğum borçlanması yapmak mümkün idi.

Artık Tüm Sigortalılar Doğumu Borçlanabilecek

Torba Yasa işte bu son söylediğimiz sıkı şartları gevşetti ve doğum borçlanması hakkını genişletti.

İlk yapılan değişiklik borçlanma hakkı tanınan sigortalıların kapsamının genişletilmiş olması.

Daha önce yalnızca 4/1-(a) bendi kapsamındaki (SSK’lı) kadınlar doğum borçlanması hakkına sahipken Torba Yasa doğum borçlanması hakkını 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentleri kapsamındaki sigortalı kadınlara da genişletti.

Bu ise pratikte şu demek: Artık Bağ-Kur’lu (esnaf, muhtar, şirket ortağı, vergi mükellefi, gelir vergisinden muaf küçük esnaf, kendi adına ve hesabına iş yapanlar ve kendi tarlasında tarımsal işlerle uğraşanlar vd.) ile Emekli Sandığı sigortalıları (memur, 657’nin 4/-b’sine tabi olanlar, seçimle gelenler vd.) diğer şartları da sağlaması halinde doğum borçlanması yapabilecek.

Bu sigortalıların doğum borçlanması haklarının nasıl uygulanacağını ise SGK Genelgesi’nin çıkması sonrasında öğreneceğiz.

Borçlanma Hakkı Üç Çocuğa Çıkartıldı

Torba Yasa ile doğum borçlanması hakkında yapılan ikinci önemli değişiklik ise daha önce en fazla iki çocuk için yapılabilen doğum borçlanmasının üç çocuk için yapılabilir hale getirilmesi.

Yine eski sistemde olduğu gibi doğum tarihinden sonra iki yıllık süreyi geçmemek kaydıyla ve sigortalının borçlanılacak sürelerde uzun vadeli sigorta kolları açısından sigortalı sayılmaması ve çocuğunun yaşaması şartlarıyla talepte bulunulan süreler borçlanılabilecek.

Ancak bu borçlanma üç çocuk için yapılabilecek.

Bu ise doğum borçlanması ile toplamda 3 x 720 = 2160 güne kadar hizmet kazanılabileceği anlamını taşıyor.

08.09.1999 öncesinde işe girişi olanların 3600 gün ile yaştan kısmi emekli olabildikleri düşünüldüğünde doğum borçlanması ile 2160 gün kazanabilme hakkı önemli bir düzenleme.

Bu düzenleme eksik günleri olanların eksiklerini epey azaltıyor ve birçok kişiyi emekliliğe yaklaştırıyor.

Doğum Borçlanması Erken Emeklilik Sağlamıyor

Ancak Torba Yasa ile değişmeyen çok önemli bir şey var:

Kamuoyunda spekülasyon yapıldığının aksine doğum borçlanması hakkı kadınların daha erken yaşlarda emekli olmasını, başka bir ifade ile yaş şartının kademeli sistemde düşmesini, sağlamayacak.

Şöyle ki, doğum borçlanması yapabilmenin temel şartlarından birini de doğum öncesinde sigortalı olarak çalışmaya başlamış olmak oluşturuyor. Doğum borçlanması yapacak sigortalı adına kısa veya uzun vadeli sigorta kollarına dair prim ödenmiş olması doğum borçlanması hakkı kazandırıyor.

Başka bir deyişle doğum borçlanması, askerlik borçlanmasında olduğu gibi, ilk kez sigortalı olunan tarihten öncesindeki dönemler için yapılamıyor, böylece ilk işe giriş tarihini geriye çekmiyor.

Bu şart Torba Yasa ile de değiştirilmedi.

Bu nedenledir ki, doğum borçlanması sigortalılık süresini geriye çekerek kişinin daha erken emeklilik kademelerine tabi olmasını sağlamıyor.

Böyle olunca da doğum borçlanması ancak borçlanılan süre kadar hizmet günü kazanmayı sağlıyor, eksik günü olanlara yarıyor; ama emeklilik yaş şartını aşağı çekmiyor, erken emeklilik sağlamıyor…

Borçlanma Tutarı Ne Kadar?

Son olarak doğum borçlanmasının ne kadar olduğunu açıklayalım.

Doğum borçlanması sigortalı veya hak sahiplerince yazılı talepte bulunulması ve talep tarihinde 5510 sayılı Kanunun 82 nci maddesine göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt ve üst sınırları arasında olmak üzere, kendilerince belirlenecek günlük kazancın % 32'si üzerinden hesaplanacak primlerin borcun tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde ödenmesi şartı ile borçlanılan süreler ilgilinin sigortalılığına sayılmakta.

01.07.2014 ile 31.12.2014 tarihleri arasında günlük borçlanma tutarı asgari 12 TL 10 Kuruş olarak uygulanmakta.

Günlük azami borçlanma tutarı ise bu belirtilen tutarların 6,5 katı.

Torba Yasa sonrasındaki getirilen altı yıl (üç çocuğu) borçlanma hakkından yararlanan bir kişi bugün için asgari olarak 24 bin 687 TL ödeyerek, 2140 gün hizmet kazanabilecek.

Tabi daha fazla ödemeyi tercih eden sigortalıların 6,5 katını geçmemek üzere bu rakamdan daha fazla borçlanabilmesi ve böylece emekli maaşını arttırabilmesi mümkün.

---

Kıssadan Hisse

“İktidar, iktidara düşkün olmayan ve iktidardan gelecek yararlara ihtiyacı bulunmayanlara verilmelidir.”

— Eflatun

---

Sorularınız:

Yazarın tüm yazıları için: