Doğum Borçlanmasında Neler Değişecek?

İzmir’den okurumuz Saliha Tekinoğlu soruyor: “Bünyamin bey, ellerinizden öper üç çocuğum var. En büyüğü 1998, ortanca 2001 en küçüğü de 2004 doğumlu Doğum borçlanması hakkı gelecekmiş diyorlar. Doğru mudur? Kocam beni 2010’da sigortalı yapmıştı. Çocukları borçlanıp erken emekli olabilir miyim? Ne kadar ödememiz lazım?”

Sayın okurum, halen Meclis’te görüşülmekte olan ve kamuoyunda torba yasa olarak bilinen 947-2512 sayılı yasa tasarısı ile doğum borçlanmasında da değişiklik yapılması planlanıyor.

Buna göre doğum borçlanması hakkı genişletilerek üç çocuğa kadar doğum borçlanması yapma hakkı getirilmesi planlanıyor.

Elbette ki, kanun yasalaşmadan kesin bir değişiklik olacağını söylemek mümkün değil, son sözü Meclis Genel Kurulu söyleyecek.

Ancak yeni tasarı ne değişiklik içeriyor, doğum borçlanmasında mevcut düzenlemelerde neler değişecek neler değişmeyecek; bunları tüm okurlarımızı bilgilendirecek şekilde ele alalım.

Doğum Borçlanması Nedir?

Öncelikle halen mevcut yasalarda bulunan doğum borçlanması hakkının kapsamını izah etmekte yarar var.

Doğum borçlanması ülkemiz sosyal güvenlik sistemimizde düzenlenmiş bulunan hizmet borçlanması türlerinden birini oluşturuyor.

Normal koşullarda çalışılmayan günler kişiye emekliliğe yarar şekilde gün kazandırmazken borçlanılan süreler emeklilik açısından sanki çalışmış gibi değerlendiriliyor ve gün kazandırıyor.

Buna göre Kanunları gereği verilen ücretsiz doğum izni ya da analık izni süreleri ile 5510 sayılı Kanun’un 4/1- (a) bendi (eski tabirle SSK) kapsamındaki sigortalı kadının doğum süreleri borçlanılabilmekte.

Mevcut durumda doğum borçlanmasında iki çocuk sınırı bulunuyor. Başka bir deyişle, her bir doğum sonrasında iki yıl olmak üzere, toplamda en fazla 1440 gün doğum borçlanması yapmak mümkün.

Diğer şartlar ise; doğum sonrasındaki iki yıllık sürede hizmet akdine istinaden bir işyerinde çalışmamak ve borçlanılacak sürede çocuğun yaşamış olması.

Borçlanma Tutarı Ne Kadar?

Doğum borçlanması için ilgilinin kendisinin veya hak sahiplerinin yazılı talebi gerekiyor.

Sigortalı veya hak sahiplerince yazılı talepte bulunulması ve talep tarihinde 5510 sayılı Kanunun 82 nci maddesine göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt ve üst sınırları arasında olmak üzere, kendilerince belirlenecek günlük kazancın % 32'si üzerinden hesaplanacak primlerin borcun tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde ödenmesi şartı ile borçlanılan süreler ilgilinin sigortalılığına sayılmakta.

30 Hazirana kadar günlük borçlanma tutarı asgari 11 TL 42 Kuruş, 01.07.2014 ile 31.12.2014 tarihleri arasında ise günlük borçlanma tutarı asgari 12 TL 10 Kuruş olarak uygulanmakta.

Günlük azami borçlanma tutarı ise bu belirtilen tutarların 6,5 katı.

Toplam dört yılı (iki çocuğa kadar) borçlanan kişi bugün için asgari olarak 16 bin 458 TL ödemek zorunda.

Doğum Borçlanmasında Sigortalılık Şart

Doğum borçlanması yapabilmenin temel şartlarından birini de doğum öncesinde sigortalı olarak çalışmaya başlamış olmak oluşturuyor.

Doğum borçlanması yapacak sigortalı adına kısa veya uzun vadeli sigorta kollarına dair prim ödenmiş olması doğum borçlanması hakkı kazandırıyor.

Başka bir deyişle doğum borçlanması, askerlik borçlanmasında olduğu gibi, ilk kez sigortalı olunan tarihten öncesindeki dönemler için yapılamıyor.

Bu nedenledir ki, doğum borçlanması sigortalılık süresini geriye çekerek kişinin daha erken emeklilik kademelerine tabi olmasını sağlamıyor.

Böyle olunca da doğum borçlanması ancak borçlanılan süre kadar hizmet günü kazanmayı sağlıyor, eksik günü olanlara yarıyor; ama emeklilik yaş şartını aşağı çekmiyor…

Üç Çocuk Borçlanılabilecek

Meclis’te görüşülmekte olan tasarı ile doğum borçlanması hakkının temel unsurları ve ana prensipleri korunuyor.

Ancak iki çocuk sınırı üç çocuğa çıkartılıyor.

Bu da demek oluyor ki eskiden azami dört yıl yapılabilen borçlanma yeni düzenleme geçerse toplamda altı yıl yapılabilecek.

Daha açık bir ifade ile emekli olmak isteyen ama eksik günü bulunan kadınlar eskiden doğum borçlanması ile azami 1440 gün kazanabilirken, yeni düzenleme yasalaşırsa 2160 gün kazanabilecekler.

08.09.1999 öncesinde işe girenlerin 3600 günle emekli olabildikleri düşünüldüğünde 2160 gün kazanılması geriye kalacak eksik günleri epey azaltıyor ve birçok kişiyi emekliliğe yaklaştırıyor.

Eğer yasalaşırsa toplam altı yılı (üç çocuğa kadar) borçlanan kişi bugün için asgari olarak 24 bin 687 TL ödemek durumunda olacak.

Doğum Borçlanmasında Değişmeyenler Neler?

Doğum borçlanması hakkının iki çocuktan üç çocuğa çıkartılması yasa tasarısının değiştirmeyi hedeflediği husus.

Gelelim tasarının değiştirmediklerine.

Tasarı doğum borçlanması yapabilmek için doğum öncesinde ilk kez çalışmaya başlamış olmak, daha açık bir ifade ile sigorta çalışması olmak, şartını değiştirmiyor.

Bu şart şu açıdan önem arz etmekte: Doğum borçlanması önceki dönemler için yapılamadığından üç değil dört çocuk borçlanılabilse dahi, kademeli sistemde daha erken emeklilik koşullarına tabi olmayı getirmiyor.

Doğum borçlanmasının kademeli sistemde daha erken yaşlarda emekli edebilmesi için ilk kez sigortalı olunan tarih öncesine de borçlanma hakkı getirilmesi gerekiyor. Böyle bir düzenleme komisyonda ya da Meclis Genel Kurulunda tasarıya eklenmeli.

Son sözü TBMM Genel Kurulu söyleyecek olsa da, SGK aktüeryal dengesine önemli etki edebilme potansiyeli olan böyle bir düzenlemenin Meclis’ten geçmesini beklemiyoruz…

---

Kıssadan Hisse

“Ne kadar yükselirsen, uçmayı bilmeyenlere o kadar küçük görünürsün.”

— Nietzsche

---

Sorularınız için:

Yazarın tüm yazıları için: