Emekli memurlar ile dul ve yetimlerinin yeni taban aylıklarının durumu

Ekim 2008 ayından önce bir şekilde 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanununa tabi olmuş memurlara eski memur, ilk defa Ekim 2008 ayından sonra memuriyete atanmış memurlara ise yeni memur diyoruz. Eski memur ve yeni memurlar gerek emeklilik yaşı hesaplaması ve gerekse emekli aylığı hesaplaması bakımından birbirinden çok farklı haklara sahip bulunuyorlar.
Bu fark memurların ölümleri halinde dul ve yetimlerine de sirayet ediyor.

Eski Memurlar Korumalı

Memur emekli aylıklarında yasal bir alt sınır aylığı var ve bundan az  memur emekli aylığı olamıyor.

5434 sayılı Kanunun ek 19 uncu maddesinde yer alan bu hükme göre taban aylığı, emekli, adi malûllük ve vazife malûllüğü aylıklarının alt sınırı gösterge tablosunun 14 üncü derecesinin 2 nci kademesi üzerinden 30 fiili hizmet yılı için hesaplanacak emekli aylığı oluyor.
Emekli Sandığı iştirakçilerinin sosyal güvenlik kesintileri Emekli Sandığı matrahına göre yapılır, emekli aylıkları ve ikramiyeleri de buna göre hesaplanır.

Emekli sandığı matrahı gösterge aylığı ek gösterge aylığı, kıdem aylığı, taban aylığı ve zam, tazminat ve benzeri ödemeler karşılığı olan ek tazminattan oluşur.

İşte bu tazminatın hesabı da memurun ek göstergesine göre belirleniyor.

Emekli Sandığı Matrahına giren tazminatta artış geldi

5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanununun mülga ek 70 inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamındaki bu tazminat 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi en Yüksek Devlet memuru aylığı (ek gösterge dahil) brüt tutarının;

             – Ek göstergesi 8400 ve daha yüksek olanlarda % 240 ına,
             – Ek göstergesi 7600 (dahil) -8400 (hariç) arasında olanlarda % 200 üne,
             – Ek göstergesi 6400 (dahil) - 7600 (hariç) arasında olanlarda % 180 ine,
             – Ek göstergesi 4800 (dahil) - 6400 (hariç) arasında olanlarda % 150 sine,
             – Ek göstergesi 3600 (dahil) - 4800 (hariç) arasında olanlarda % 130 una,
             – Ek göstergesi 2200 (dahil) - 3600 (hariç) arasında olanlarda % 70 ine,
             – Diğerlerinde  % 40 ına,
             tekabül eden miktarı,
             emeklilik keseneğine ve kurum karşılığına tabi tutulur.

İşte son Kamu Görevlileri Toplu Sözleşmesinde bahse konu yukarıda belirtilen tazminat oranlarının 15'er puan artırılmasına karar verilmişti. Karar verilen bu %15 artırılmış oranların 27.08.2015 tarihli (dünkü) Resmi Gazetede yayımlanan 2015/8047 sayılı BKK ile Eylül 2015 ayından itibaren uygulanması kesinleşti.  

Buna göre tüm memurların Emekli Sandığı matrahları en yüksek devlet memuru maaşını gösteren 9500x0,083084= 789,30 TL'nin yüzde 15'i olan 118,40 TL kadar artacak.

Bu artış %16 memur keseneği oranından dolayı memur maaşlarında 18,95 TL kadar düşüş demek olacak. Buna karşın bağlanacak aylıklar için örneğin 30 yıl hizmetle bağlanacak aylıklarda 98,50 TL artış sağlayacak.

En düşük memur emekli aylığı bu zamla ek ödeme ile birlikte 1513,74 TL olmuş bulunuyor.
Dul ve yetimlere ödenecek aylıklar ise hesaplanan emekli aylığı alt sınır tutarının;
a) Dul ve yetim sayısı 3 ve daha fazla ise tamamından,
b) Dul ve yetim sayısı 2 kişi ise %90’ından,
c) Dul ve yetim sayısı l kişi ise %80’inden az olmaması şart.
Ancak, ülkemiz ile diğer ülkeler arasında yapılan sosyal güvenlik anlaşmaları gereğince bağlanan kısmi aylıklar için alt sınır aylığı uygulaması bulunmuyor. Zira yurtdışı kısmi aylığı primi Türkiye sosyal güvenlik sistemine transfere dilmemiş veya ödenmemiş veyahut yurtdışı borçlanması yapılmamış yabancı ülke çalışmalarıyla ülkemizdeki çalışmalarının birleştirilmesiyle bağlanmakta, toplam çalışmanın içindeki ülke için çalışma süreleri oranında aylık bağlandığından çok düşük aylıklar olabiliyor.
Eğer emekli memursanız, yahut vefat eden memurun eş veya çocuğu iseniz alacağınız aylıkların aşağıdaki alt sınır aylıklarından az olup olmadığını kontrol edebilirsiniz.

Kamu Görevlileri Toplu Sözleşmesiyle Gelen %15'lik Tazminat Farkından Sonra Alt Sınır Aylığı Hesabı



Ayrıca, bu tutarlara 5454 sayılı Kanun gereği ek ödeme yapılmaktadır. Bu ek ödemenin 375 sayılı KHK gereği görevdeki memurlara ödenen ek ödemelerle bir ilgisi olmadığını da ifade edelim. Buradaki ek ödeme yürürlükten kaldırılan vergi iadesinin yerine geçen ek ödeme  oluyor.
Eski memurların taban aylığının dul ve yetimlere de uygulanması gerekiyor. Buna göre hak sahibi durum ve sayısına göre vefat eden memurların dul ve yetimleri bakımından aşağıdaki taban rakamların uygulanması gerekiyor.

Eski Memurların Ölümü Halinde Hak Sahiplerine Aylık Dağılımı ve Alt Sınırlar