Esnaflar nasıl erken emekli olur?

Artvin’den okurumuz Kemal CANTUTAR soruyor: “Bünyamin bey, 1990 doğumluyum. Berberlik yapıyorum. Bağ-Kur ödemekteyim. Dükkânımı 2009 yılının dördüncü ayında açtım. Ben nasıl emekli olacağım? Muhasebecim beni bir başka yerde sigortalı gösterse bir faydası olur mu? En erken nasıl emekli olurum? Teşekkür ederim.”

Sayın okurum, siz 2008 yılında yapılan sosyal güvenlik reformu sonrasında çalışmaya başlayan Bağ-Kur’lulardan, yeni tabirle 4/1-(b) sigortalılarındansınız.

Yeni Kanuna göre emeklilik koşulları çok sorulan bir konuyu oluşturuyor.

Bağ-Kur’lular yeni kanuna göre nasıl emekli olur, başka birinin yanında çalışırsanız erken emekli olabilir misiniz, başka birinin yanında sigortalı gösterilmek doğru mudur?

Bu soruların cevaplarını ayrıntılı olarak açıklayalım.

1 Ekim 2008 Tarihi Bir Milat

Sosyal güvenlik reformunun emeklilikle ilgili hükümleri 1 Ekim 2008 tarihinde yürürlüğe girdi.

Bu tarih sonrasında ilk kez çalışmaya başlayan tüm sigortalıların emeklilik koşulları tümüyle yeni reform kanununa, yani 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na göre belirleniyor.

Yeni diyorsak dil alışkanlığından…

Sosyal güvenlik reformu artık altıncı yılını doldurmak üzere…

Bu demek oluyor ki, artık çalışanların önemli bir kısmı yeni kanuna göre ilk kez çalışmaya başlayanlardan oluşuyor.

1 Ekim 2008 öncesinde bir gün bile sigortası olanlar ise; önceki kanunlara göre emekli olabiliyor. Bunlar için, emeklilik koşullarının belirlenmesinde kademeli geçiş söz konusu.

Bağ-Kur oldu 4/1-(b) Sigortası

Reform öncesinde esnaflar ve vergi mükelleflerinin sigortalılığı Bağ-Kur ile sağlanıyordu.

Reform sonrasında bu statü kaldırılmadı, yalnızca bazı unsurları ve ismi değiştirildi; 4/1-(b) sigortası oldu.

5510 sayılı Kanuna göre şu kişiler 4/1-(b) sigortalısı olmak ve bu şekilde prim ödemek zorunda:

- Köy ve mahalle muhtarları.

- Hizmet akdine bağlı olmaksızın kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan ticarî kazanç veya serbest meslek kazancı nedeniyle gerçek veya basit usûlde gelir vergisi mükellefi olanlar.

- Gelir vergisinden muaf olup, esnaf ve sanatkâr siciline kayıtlı olanlar.

- Anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortakları, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortakları, diğer şirket ve donatma iştiraklerinin ise tüm ortakları.

- Tarımsal faaliyette bulunanlar.

Emeklilik Koşulları Yeni Kanuna Göre Belirlenir

Görüldüğü üzere Bağ-Kur’un kapsamı oldukça geniş.

Ancak en genel ifade ile, temelde kendi nam ve hesabına çalışanlar yani bizim esnaf dediğimiz kişiler ile şirket ortaklarının Bağ-Kur’a tabi olduğunu söylemek mümkün.

01.10.2008 sonrasında işe başlayan Bağ-Kur’luların tamamı da yeni kanuna göre emekli olabiliyor.

Buna göre, yeni Kanuna tabi olanların kadınsa 58 erkekse 60 yaşını doldurmaları ve en az 9000 gün prim ödemeleri lazım ki emekli olabilsinler.

9 bin gün sayısını, yani 25 yıllık prim ödeme süresini doldurmayanlar, normal koşullarla yaşlılık aylığına hak kazanamıyor.

Yaş Şartı Kademeli Olarak 65’e Çıkıyor

Ancak belirtelim ki kadınlarda 58 erkeklerde 60 yaş şartı herkes için ayni değil.

Zira yeni kanuna göre yaş şartının tespitinde artık ilk işe giriş tarihi önemli değil. Önemli olan prim ödeme gün sayısının ne zaman dolduğu.

Bu çerçevede prim ödeme gün sayısı;

1/1/2036 ilâ 31/12/2037 tarihleri arasında dolan kadın için 59, erkek için 61,

1/1/2038 ilâ 31/12/2039 tarihleri arasında dolan kadın için 60, erkek için 62,

1/1/2040 ilâ 31/12/2041 tarihleri arasında dolan kadın için 61, erkek için 63,

1/1/2042 ilâ 31/12/2043 tarihleri arasında dolan kadın için 62, erkek için 64,

1/1/2044 ilâ 31/12/2045 tarihleri arasında dolan kadın için 63, erkek için 65,

1/1/2046 ilâ 31/12/2047 tarihleri arasında dolan kadın için 64, erkek için 65,

1/1/2048 tarihinden sonra dolan kadın ve erkek için ise 65,

yaşlarından önce emekli olmak mümkün değil.

Görüldüğü üzere emeklilik yaşı 2048’e kadar artıyor ve nihayetinde 65 oluyor.

Kısmi Emeklilik 5400 Günle Olur

Yeni Kanuna göre kısmi emeklilik de daha geç oluyor.

Buna göre sigortalılar, adlarına en az 5400 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak şartıyla da yaşlılık aylığı alabiliyor.

Ancak yukarıda belirttiğimiz yaş hadlerine 65 yaşını geçmemek üzere üç yıl eklenmek zorundalar.

Bu da demektir ki 2009 yılında işe giren ve kesintisiz Bağ-Kur primi ödeyen bir erkek 5400 günden kısmi emekli olmak için 63 yaşını beklemek zorunda.

Ücretli Çalışan Daha Önce Emekli Olur

Gelelim sorunuzun ikinci kısmına.

5510 sayılı Yeni Kanuna tabi olanlardan olduğunuz için sigortalı olarak başka birinin yanında çalışmanız halinde 9000 gün ile değil 7200 günle emekli olmanız mümkün.

Bu ise beş yıl daha erken emekli olabileceğiniz anlamına geliyor.

Öte yandan; yeni tabirle 4/1-(a) sigortalısı olmak için mutlaka bir işverenin yanında fiilen çalışmak zorunludur.

Burada 4/1-(a) sigortası dediğimiz eski adıyla ücretli çalışanların tabi olduğu SSK sigortalılığını kapsıyor.

Nasıl SSK Sigortalısı Olursunuz?

Eğer, işyerinizi başkasına (örneğin eşinize) devreder ve devrettiğiniz kişinin yanında ayni işyerinde yine berber olarak çalışmaya devam ederseniz SSK’lı olursunuz.

Devrettiğiniz kişi çalışmıyorsa Bağ-Kur primi ödemesi gerekir, SSK’lı olarak çalışıyorsa Bağ-Kur primi ödemesine gerek yok.

SSK’lı olmanın bir yolu da işyerinizi devretmeden başka birinin yanında çalışmaya başlamaktır. SSK sigortalılığı başladığı günden bir gün önce Bağ-Kur sigortası otomatik sona erer.

Ancak gerçekten yani fiilen çalışmalısınız!

Yoksa “muhasebecinin bildirmesi” denilen şey sahte sigortadır, gelecekte tespit edilirse emekliliğiniz bile yanabilir, astarı yüzünden pahalıya patlar.

Son olarak ayda bir gün de olsa, başka birinin yanında çalışırsanız eksik günlerinizi borçlanarak SSK sigortasına tamamlayabilirsiniz, Bağ-Kur borcunuz da çıkmaz.

---

Kıssadan Hisse

“İnsanların olmaya korktukları şey olursanız, onların hayranlığını kazanırsınız.”

— Chuck Palahniuk

---

Sorularınız için:

Yazarın tüm yazıları için: