İŞKUR açıkladı! Her 18 kişiden 1’i bu ödeneği alıyor!

Kovid – 19 pandemisi dolayısıyla getirilen işten çıkarma yasağı nedeniyle işveren sadece ahlâk ve iyi niyet kurallarına aykırılık hallerinde işçinin iş akdini feshedebiliyor. Ayrıca, iş yerinin kapanması, iflası, süreli sözleşmelerde sözleşmenin sona ermesi gibi nedenlerle de iş akdinin feshi mümkün bulunuyor.

Türkiye İstatistik Kurumu ‘nun (TÜİK) işgücü istatistiklerine göre, kasım ayında resmi işsiz sayısı 4 milyon 5 bin kişi oldu. Bunların arasında sigortasız çalışırken işsiz kalanlar da yer alıyor.

İşsizlik Sigortası Fonu (İSF) 2002 yılından beri işçilere en yoğun destek sağladığı dönemi yaşıyor. Ancak İSF’nin bu dönemde işçilere sağladığı destek daha çok kısa çalışma ödeneği ve ücretsiz izin desteği şeklinde oluyor.

İşten çıkarma yasağı döneminde iş akdi fesihleri genellikle (29) koduyla bildirildiğinden, işsizlik ödeneği alanların sayısı sınırlı kalıyor. Ödenek alan toplam işsiz sayısı da her geçen ay azalıyor.

Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) verilerine göre, geçen yıl ocak ayında 610 bin dolayında olan işsizlik ödeneği alanların sayısı her ay azalarak kasım ayında 225 bin 771 kişiye, aralık ayında 207 bin 263 kişiye geriledi, bu yılın ocak ayında da 216 bin 14 kişi oldu.

TÜİK’in en son açıkladığı verilere göre kasım ayında 4 milyon 5 bin işsiz bulunmasına karşın, aynı ay işsizlik ödeneği alanların sayısı 225 bin 771 kişiyle sınırlı kaldı. Başka bir ifadeyle, o aydaki 18 işsizden sadece 1’i işsizlik ödeneği aldı. Geri kalan işsizlerin bir kısmı 10 aya kadar varan ödenek haklarını kullandıkları için ödenek alamayanlardan oluşuyor. Ancak, çok daha büyük kısmı ise hiç ödenek alamıyor.

Önceki yıllarda da işsizlerin çok az kısmı işsizlik ödeneğinden yararlanabiliyordu. Ancak hiçbir zaman bu boyutlara ulaşmadı. Örneğin 2018 ve 2019 yıllarında ortalama 7 işsizden 1’i işsizlik ödeneğine erişebiliyordu.

ÖDENEĞE ERİŞMEK ÇOK ZOR

İşsizlik ödeneğinden yararlananların sayısının giderek azalması, bir yandan işten çıkarma yasağı dolayısıyla işverenin işten çıkış bildirimini haklı neden göstermesinden, bir yandan ise ödeneğe erişimin güçlüğünden ve ödenek süresinin kısıtlı olmasından kaynaklanıyor. Kanuna göre, işsizlik ödeneği alabilmek için son 3 yılda en az 600 gün prim ödemek ve son 120 gün hizmet akdi ile çalışmak gerekiyor. İşçi bu koşulları yerine getirse bile kendi istek ve kusuru dışında işini kaybetmesi koşulu aranıyor.

İşçi haklı nedenle iş akdini feshetse bile İŞKUR işsizlik ödeneği bağlarken, işverenin Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) yaptığı fesih bildirim koduna bakıyor. İşveren kıdem tazminatı ödememek için genellikle kendisini haklı gösteren sebeplerle işten çıkış bildiriminde bulunuyor. Örneğin, işçi ücreti ödenmediği için haklı fesih yapsa bile işveren ahlâk ve iyi niyet kurallarına aykırılığa ilişkin (29) koduyla işten çıkış bildirdiğinde işsizlik ödeneği bağlanmıyor. İşçi işverene dava açıp iş akdini haklı nedenle kendisinin feshettiğini ispatlayabilirse İŞKUR işsiz kalınan dönemler için geriye dönük ödeme yapıyor ancak davaların sonuçlanması yıllar sürdüğü için işçi en fazla paraya ihtiyaç duyduğu dönemde işsizlik ödeneğinden mahrum kalıyor.

SÜRESİ KISA

İşsizlerin çok az kısmının işsizlik ödeneğinden yararlanabilmesinin bir başka sebebi de işsizlik ödeneğinin süresinin kısalığından kaynaklanıyor. Kanuna göre, son üç yıl içinde 600 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan işsizlere 180 gün; 900 gün prim ödemiş olanlara 240 gün; 1080 gün prim ödemiş olanlara da 300 gün işsizlik ödeneği veriliyor.

İŞSİZLİK ÖDENEĞİ MAKSİMUM 2.840 TL

İşsizlik ödeneği, işçinin son dört aylık dönemdeki prime esas kazancının (bordroda yer alan brüt ücretinin) yüzde 40’ı oranında bağlanıyor. Ödenek miktarı brüt asgari ücretin yüzde 80’ini aşamıyor. Bu kapsamda 2020 yılında 1.168 TL ile 2.336 TL arasında işsizlik ödeneği verildi. 2021 yılında ise 1.420 TL ile 2.840 TL arasında ödenek alınabilecek.

Türkiye, işsizlik ödeneğinin miktarında da düşük ödenek verilen ülkeler arasında yer alıyor.