Rusya-Ukrayna savaşı üreticiyi vurdu, ihraç ürünleri elde kaldı

Türkiye'nin örtü altı yaş sebze ve meyve üretim merkezi Antalya'da, üretilen sebze ve meyveler hem iç piyasaya hem yurt dışına gönderiliyor. Üreticinin bütün sezon büyük emekle yetiştirdiği ürünler, kent merkezinde bulunan ve Antalya'nın en büyük toptancı hali olan Antalya Büyükşehir Belediyesi Toptancı Hal Kompleksi'ne getiriliyor. Buraya sabaha karşı gelen ürünler, komisyoncular tarafından teslim alınarak, o gün oluşan borsaya göre fiyatlandırılıyor. 144 komisyoncu, 400'e yakın da tüccarın bulunduğu halde ürünlerin yüzde 40'ı domates, yüzde 20'si biber grubu, diğer sebzeler ise yüzde 40'lık kısmı oluşturuyor.

'FİYATLARDA DEPREM OLDU'
Sabah erken saatlerde oluşturulan borsa 24 Şubat'tan bu yana düşüşe geçti. Rusya ve Ukrayna arasındaki savaş nedeniyle ihracat pazarının bir anda kesilmesi, sevkiyat yapılan TIR'ların yolda kalması nedeniyle üreticinin ihraç için getirdiği domates, Kaliforniya biberler başta olmak üzere çok sayıda sebze ve meyve toptancı halinde kaldı. Geçen haftaya göre fiyatların bir anda 7-8 lira bandında düştüğünü belirten Antalya Büyükşehir Belediyesi Toptancı Hal Kompleksi Komisyoncular Derneği Başkanı Hasan Ali Yılmaz "Deprem oldu adeta. Savaş başlamadan önce ürünlerimiz Ukrayna, oradan Belarus'a, oradan da Rusya'ya giderdi. TIR'larla giden ürünlerimiz sınır kapılarında kaldı, anında durdu. Bir kısmı geri döndü. Kilosu 23 liradan satılan Kaliforniya biberler, bugün itibarıyla 15 liraya düştü. 10 lira olan domatesler 5- 7 liraya düştü. Bütün sebze meyve fiyatlarında düşüş oldu" dedi. Tek pazarının Rusya olduğu dikenli salatalığın ise bu günlerde fiyatlandırılamadığını belirten Yılmaz, "Dikenli salatalık iç piyasaya sunulmuyor. Diğer sebze meyveler yine iç piyasada tüketilebiliyor. O nedenle dikenli salatalıkta fiyatlandırma olmadı. Elde kaldı" diye konuştu. Yılmaz, bu krizden iç piyasa tüketicisinin karlı çıktığını sebze ve meyveyi daha ucuza yiyeceğini de sözlerine ekledi.

'BU FİYATA KAZANILMAZ, ÜRETİCİ ÖLÜYOR'
Domates almak için Antalya haline gelen semt pazarı esnafı Ümit Karatay, fiyatların geçen haftaya göre büyük oranda düştüğünü söyledi. Hem Antalya'da hem İstanbul'da semt pazarında tezgahı olduğunu belirten Karatay, "Domates 12-13 lirayken 6-7 liraya düştü. Savaştan dolayı düştü. Ancak bu kadar düşük fiyata almış olmamıza rağmen kazanamıyoruz. Girdi ve akaryakıt maliyetleri çok arttı. Ulaşım masrafı çok etkiliyor. Geçen hafta 10 ton aldım, bu hafta da 15 ton alacağım" diye konuştu. Domates üreticisi Salih Kaya da ürünün piyasasını öğrenmek için toptancı haline geldiğini söyledi. Geçen haftaya göre fiyatların düştüğünü belirten Kaya "Az önce fiyat sordum, 4-5 lira denildi. Ürünlerin çoğu halde kaldı, gönderilemiyor. Ürün iç piyasaya da fazla geliyor. Üretici domatesi 3 liraya mal ediyor. 4 liraya satılınca para kazanılmaz. Üretici ölüyor" dedi.

'GİRDİ MALİYETLERİMİZ ÇOK YÜKSEK'
Dikenli salatalığın üretim merkezi Gazipaşa ilçesinde toplamda 32 bin 700 dekar örtü altı alanda sebze yetiştiriciliği yapılıyor. İlçede örtü altında yetiştirilen muz, salatalık, patlıcan, biber, domates ve fasulye gibi ürünler iç pazara ve yurt dışına ihraç ediliyor. Yaklaşık 350 bin ton sebze rekoltesi bulunan Gazipaşa Yaş Sebze ve Meyve Komisyoncuları Derneği Başkanı Hamdi Fidan, savaşın hiç beklenmeyen bir olay olduğunu ve üretici ile esnafın bu durumdan olumsuz etkilendiğini söyledi. Fidan, şöyle konuştu:
"Savaş, Ukrayna ve Rusya gibi iki büyük pazarımızı etkiliyor. En büyük müşterimiz Ukrayna kapalı. Dolayısıyla onun geçiş yolları da kapalı. Gelen ürünleri işliyoruz ama ne olacağı belli değil. Birkaç gün bekleyeceğiz. Sonrasında dikenli salatalığın akıbeti belli olacak. Şu anda piyasada fiyat konmuyor. Yarından itibaren karar vereceğiz. Ya kaldıracağız ya da kapılar açılırsa ihracatına devam edeceğiz. Dikenli salatalık iyi bir gelir kaynağı ama dış politikaya bağlı. Siyasi bir ürün. Devletler arası ilişkiler çok etkileyebiliyor."
2 dekar alanda dikenli salatalık ekimi yapan Olcay Uysal, tam para kazanacakları zaman savaş çıktığını söyledi. Ürünü seradan söküp atsa da zarar edeceğini belirten Uysal "Ne yapacağımızı şaşırmış durumdayız. Girdi maliyetlerimiz çok yüksek. Şu anda para kazanamıyoruz. Ürünlerimiz fidelerin üzerinde kaldı. Hasat edip, toptancı haline göndersek halde bekliyor. Hale götürmesek bitkilerin üzerinde bekliyor. Hep zarar. Şu anda dikenli salatalığın fiyatı yok. Ne olacağı belirsiz. Ne yapacağımızı biz de bilmiyoruz" dedi.

ANTALYA TOPTANCI HALİ GÜNCEL FİYATLARI
Antalya Toptancı Hali'nde güncel fiyatlarda 24 Şubat'tan bugüne bir düşüş olduğu gözlendi. Savaş nedeniyle 7- 10 lira olan domates 5- 8 liraya, 15 lira olan sivri biber 11 liraya, çarliston biber 10 liradan 8 liraya, dolmalık 13 liradan 9 liraya, kapya biber 13 liradan 12 liraya, köy biberi 18 liradan 15 liraya, patlıcan 13 liradan 11 liraya, kabak 14 liradan 10 liraya, Kaliforniya biber 23 liradan 15 liraya düştü.