SGK emekli olamayana parasını geri veriyor

ANKARA’dan okurumuz Emin Meriçli soruyor: “Bünyamin bey, babamın yaşı 60 oldu. Eskiden ödenmiş günleri var sigortaya ama emekli olmaya yetmiyor. Biz bu zamanında ödediği paraları geri alabilir miyiz? Emeklilik umudu olmadığı için o paraları geri almak istiyoruz. Ne yapmamız lazım? SGK’ya nasıl başvuralım?”

Sayın okurum, ülkemizde sigortalı olmak zorunlu. Yani bir işe giren veya bir iş kuranlar mecburi olarak sigortalı oluyor.

Zorunlu sosyal sigortalar sistemi, kanunda tanımlanmış bulunan sigortalı olmayı gerektiren hallerin gerçekleşmesi durumunda kişilerin zorunlu olarak sigortalı olmasını ifade ediyor… Bu şekilde zorunlu sigortalı olan kişilerin sosyal güvenlik sisteminden alacakları yardım ve ödemeler ise kesilen primler ile oluyor.

Daha açık bir ifade ile ülkemizde çalışanların “Arkadaş, keyif benim değil mi, ben sigortalı olmak istemiyorum” deme hakkı yok!

Peki, zorunlu olarak maaşlarından sigorta primi kesilen çalışanların ileride emekli olamazlarsa bu paraların emeklilik için toplanan kısmını geri alma hakkı var mı? Ayrıntılı açıklayalım…

EMEKLİLİK PRİMLERİ NELER? 

Öncelikle emeklilik primleri nedir, onu açıklayalım…

Ülkemiz sosyal güvenlik sisteminde emekliliğe yarar sigorta primleri “uzun vadeli sigorta” primleri.

Uzun vadeli sigorta kolları malullük, yaşlılık ve ölüm gibi uzun dönemde ve hayatın ilerleyen yıllarında çıkabilecek riskleri karşılıyor.

Bunun için işverenden % 11 işçiden % 9 olmak üzere toplamda % 20 oranında prim kesilmekte.

Bu şekilde uzun vadeli primi ödeyen çalışanlara emeklilik günü birikiyor…

Bu primleri e-devlet sisteminden hizmet dökümünüzü aldığınızda görebiliyorsunuz.

Bu primler kesildikçe gün gelip gerekli hizmet gün sayısı, sigortalılık süresi ile yaş şartını dolduran kişiler de emekli olabiliyor, teknik adıyla yaşlılık veya malullük aylığı alabiliyor.

EMEKLİ OLAMAZSANIZ NE OLUR? 

Genel prensip olarak zorunlu kesilen SGK primleri geri ödenmez. Örneğin GSS primi hastaneden yararlanma hakkı sağlar. Hiç hastaneye gitmemiş olsanız bile sonradan GSS primi size geri verilmez.

Zira zorunlu sigortalılık kapsamında olan prim kesintilerinde, primler primli sosyal sigortalar sisteminin temel geliri olduğu için özel olarak korunmuş ve mahfuz tutulmuş bulunuyor.

Ancak bu söylediğimizin bir istisnası var:

Herhangi bir nedenle çalıştığı işten ayrılan veya işyerini kapatan ve yaşlılık aylığı bağlanması için gerekli yaş şartını doldurduğu halde malûllük ve yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazanamayan sigortalıya, uzun vadeli sigorta kollarından kesilen malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primlerinin geri ödenmesi mümkün.

Türkçeleştirelim: Emekli olacak günü dolduramayan parasını geri alabiliyor…

Biz buna sosyal güvenlik sisteminde “yaşlılık toptan ödemesi” adını veriyoruz.

YALNIZCA EMEKLİLİK PRİMLERİNİ ALABİLİRSİNİZ 

Peki, SGK’ya ödediğiniz tüm paraları “yaşlılık toptan ödemesi” olarak almak mümkün mü?

Değil! Yalnızca, emeklilik için ödediğiniz primleri geri alabilirsiniz.

Onun da işçinin payına düşen yüzde 9’luk kısmı oranında. İşverenin ödediğini SGK size geri ödemez…

Kısa vadeli risklere karşı uygulanan kısa vadeli sigorta kolları primleri ile GSS primlerinin ise geri alınabilmesi de mümkün değil.

Peki, yıllar önce ödediğiniz prim tutarı enflasyon karşısında eridi, kuşa döndü…

 SGK’NIN FAİZ UYGULAMASI GEREKMEZ Mİ? 

Bu şekilde ödenen primlere yasal ya da temerrüt faizi uygulanmıyor.

Ancak paranızın değerindeki düşüş telafi ediliyor. Bu ise geri ödenecek bu primlerin her yıla ait tutarı, primin ait olduğu yıldan itibaren yazılı istek tarihine kadar geçen yıllar için, her yılın gerçekleşen güncelleme katsayısı ile güncellenmesi şeklinde oluyor.

YAŞI DOLDURMAK ŞART 

Bu şekilde prim iadesi alabilmek için yaş şartını doldurmuş olmak gerek…

Yani bu primler her isteyen tarafından hele de zaten halen sigortalı çalışan bir kişi tarafından geri istenilemiyor…

Emeklilik aşamasına gelmiş olmanız, ama gününüzün yetmiyor olması gerek. Borçlanma gibi başka bir yolla da emeklilik gününü doldurmanız mümkün görünmüyorsa bu takdirde SGK’dan primleri geri alabilirsiniz…

Ama tekrar altını çizelim: Yaş şartını doldurmanız zorunlu…

SONRADAN PİŞMAN OLURSANIZ... 

Peki, diyelim ki sonradan borçlanma ve benzeri bir yolla emekli olabileceğiniz öğrendiniz ve primleri geri aldığınız için pişman oldunuz.

Pişman olursanız SGK bu işlemi geri alıyor…

Buna biz “ihya” diyoruz…

Toptan ödeme yapılarak hizmetleri tasfiye edilmiş bulunanlardan, yeniden SGK’ya malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi kesilecek şekilde sigortalı bildirilmiş olanlar (başka bir deyişle yeniden çalışmaya başlayanlar), eskiden tasviye ettikleri hizmetlerini yeniden canlandırabiliyor.

İhya için yazılı olarak müracaat etmek şart. Sigortalılardan, aldıkları toptan ödemenin ödeme tarihi ile yazılı istek tarihi arasında geçen yıllar için her yılın gerçekleşen güncelleme katsayısı ile güncellenerek bulunan tutarını kendisine tebliğ tarihini takip eden ayın sonuna kadar ödemeleri bekleniyor.

Bu şekilde geri ödenen prim tutarları ile eski hizmetler ihya ediliyor. Başka bir deyişle ölmüş olan bu eski hizmetler yeniden emeklilik için gün kazandırıyor.

---

 Kıssadan Hisse

“Özgürlük hiçbir zaman verilmez, ancak kazanılır.”

— A. Philip Randolph 

--- 

Sorularınız:

Yazarın tüm yazıları için:

Bu yazının tüm hakları Memurhaber.com'a aittir. "www." biçiminde aktif bağlantı kurulabilir, açık kaynak gösterilmek kaydıyla içerik kullanılabilir. Açık kaynak göstermeden yapılan alıntılar için yasal takip yapılacaktır.