Tarım Bağ-Kur’dan nasıl emekli olunur?

Urfa’dan okurumuz Burhanettin Karaçam soruyor: “01.03.2001 yılından beri tarım Bağ-Kur’u ödüyorum. Ne zaman emekli olabilirim? Emeklilik şartlarım nasıl belirleniyor?”

Sayın okurumuz, tarım Bağ-Kur emeklilikle ilgili statülerden birini oluşturmaktadır.

Tarım Bağ-Kur ödeyen yada çeşitli kurum ve kuruluşlara zirai ürün vererek müstahsil makbuzu alan okurlarımızdan sık sık bu yönde sorular geliyor.

Tarım Bağ-Kur nedir, tarımda kendi tarlasında çalışanlar nasıl emekli olur, müstahsil makbuzu nedir ve nasıl sigortalılık kazandırır, ayrıntılı olarak açıklayalım.

Kendi Tarlasında Çalışan Tarım Bağ-Kur’lu

2008 yılında yürürlüğe giren sosyal güvenlik reformundan önceki emeklilik statülerinden birini oluşturan Tarım Bağ-Kur, tarımda kendi adına ve hesabına çalışanları kapsamaktadır.

2926 sayılı Kanun ile sosyal güvenlik sistemimize girmiş olan Tarım Bağ-Kur ile kendi adına tarım işi yapanların ve hak sahiplerinin malullük, yaşlılık ve ölüm hallerinde sosyal sigorta yardımları alması hedeflenmiştir.

2925 sayılı Tarım işçilerini kapsayan tarım SSK statüsünden farklı olarak bu statü tarımda kendi adına ve hesabına çalışanları kapsamaktadır.

Tarımsal   faaliyette  bulunanlar, kendi mülkünde, ortaklık veya kiralamak suretiyle başkalarının mülkünde, kamuya mahsus mahallerde ekim dikim, bakım, üretim, yetiştirme ve ıslah yollarıyla veya doğrudan doğruya tabiattan istifade etmek suretiyle bitki, orman, hayvan ve su ürünlerinin üretimini, avlanmasını, avcılar ve yetiştiriciler tarafından muhafazasını, taşınmasını sağlayanlar veya bu ürünlerden sair bir şekilde faydalanmak suretiyle kendi adına ve hesabına faaliyette bulunanlar olarak tanımlanmıştır.

22 Yaşından Sonra Sigortalı

Tarım Bağ-Kur kapsamında 22 yaşını doldurmuş erkekler ile 22 yaşını doldurmuş aile reisi kadınlar sigortalı sayılmıştır.

Buradaki aile reisi ifadesi önemlidir. Kadının aile reisi sayıldığı durumlarda kadın sigortalıların da tarım Bağ-Kur’lu olabilmesi mümkündür.

Bu çerçevedeki sigortalılar 22 yaşlarını doldurdukları tarihi takip eden yılbaşından itibaren sigortalı sayılmıştır.

Ancak kayıt ve tescillerini yaptırmayanların sigortalılıkları kayıt ve tescil yaptırdıkları tarihi takip eden aybaşından başlayacaktır.

Eski kanuna göre sigortalı sayılanlar, sigortalı sayıldıktan itibaren en geç üç ay içerisinde kayıt ve tescil yaptırmak zorunda tutulmuştur.

Yaşlılık Aylığı Nasıl Alınır?

Tarım Bağ-Kur statüsünde yaşlılık aylığı alabilmek için sigortalının kadınlarda toplamda 20 yıl sigorta primi ödemesi şartı aranmaktadır.

Başka bir deyişle kadınlar 7200 gün prim ödemeden tam yaşlılık aylığı alamaz.

Erkeklerde ise yaşlılık aylığı almak için gerekli olan süre 25 yıl olarak belirlenmiştir. Yani erkeklerin 9000 gün prim ödemesi halinde tarım Bağ-Kur’dan emekli olabilmesi mümkündür.

Eski kanuna göre malul olarak aylık alabilmek için ise en az 5 yıl yani 1800 gün prim ödemek şartı bulunmaktadır.

Yine 2926 sayılı Kanunda tarım Bağ-Kur statüsü kapsamında fiili sigortalılığı devam ederken iş kazası veya meslek hastalığı sonucu çalışma gücünün en az üçte ikisini kaybedenlerin emekli olabilmesi de mümkündür. Bu şekilde emekli olabilmek için tam bir yıl yani 360 gün sigorta primi ödemek aranmıştır.

Kısmi Emeklilik İçin 5400 Gün Lazım

Tarım Bağ-Kur statüsünde kısmi emekli olabilmek yani yaştan emekli olmak da mümkündür.

Tarım Bağ-Kur’u ödeyerek emekli olabilmek için en az 5400 gün, başka bir deyişle en az 15 yıl sigortalılık süresi gerekir.

Kısmi emekli olabilmek için yaş şartı olarak ise kadın ise 50, erkek ise 55 yaşını doldurmak gerekir.

Tarımsal Kesinti Yapılanların Durumu Nedir?

4956 sayılı Kanun ile getirilen hüküm ile mühtahsil makbuzu bulunanların tarım Bağ-Kur kapsamında sigortalı olmalarının yolu da açılmıştır.

Bu kapsamda 01.04.1994 tarihinden bu yana kendi nam ve hesabına tarımsal faaliyette bulunanlar işletmelere, birliklere, fabrikalara, resmî ve yarı resmî kurum ve kuruluşlara tarımsal ürün (buğday, et, balık, pamuk, fındık gibi) satanların sigortalı sayılmaları söz konusudur.

Bu kişiler tarımsal ürün sattıklarında bu kişilerden Bağ-Kur adına yüzde bir oranında tevkifat (kaynaktan prim kesintisi) para kesilmekte ve bu paralar Bağ-Kur hesaplarına ilgili kurum ve kuruluşlar tarafından aktarılmaktaydı.

Başka bir deyişle tarımsal ürünlerini satanlar Bağ-Kur sigortalısı sayılmaktaydı.

Müstahsil Makbuzu Sigortalı Eder

1994 yılından günümüze kadar sattıkları tarımsal ürünlerden yapılan kesintiler dolayısıyla kişiler sigortalı olabilmektedir.

Bu kapsamda sattığı üründen tevkifat yapılıdğını müstahsil makbuzu veya diğer belgeler ile belgeleyebilen kişiler Bağ-Kur sigortalısı sayılmaktadır.

Bu şekilde belgelendiren kişilerin de müstahsil makbuzu tarihi itibariyle sigortalı olmaları ve günümüze kadar tarım sigortalılıkları dolayısıyla hizmet günü kazanabilmeleri söz konusu olmaktadır.

Kişiler diğer şartları da sağladıkları takdirde müstahsil makbuzu ile emekli olabilmektedir.

Sosyal Güvenlik Reformları Değiştirdi

Ülkemizde uygulanan çeşitli sosyal güvenlik reformu Tarım Bağ-Kur statüsünü değiştirmiştir.

1999 yılında gerçekleştirilen sosyal güvenlik reformu tarımda çalışanların emeklilik şartlarını kademelendirmiştir. Buna göre emekli şartlarının tespitinde 08.09.1999 tarihi önem kazanmıştır.

2008 yılındaki son sosyal güvenlik reformu sonrasında ise diğer sigortalılık statülerinde olduğu gibi Tarım Bağ-Kur statüsü de kaldırılmış, bu statü 4/1-(b) statüsü altında birleştirilmiştir.

Ancak 2008 yılındaki yürürlük öncesinde tarım Bağ-Kur’lu olanların emeklilik şartları halen eski kanunun yürürlükte kalkmış hükümleri de dikkate alınarak belirlenmektedir.

Öte yandan 5510 sayılı Kanuna getirilen geçici hüküm ile müstahsil makbuzu bulunduranların da halen sigortalılık hizmeti kazanarak emekli olabilmesi mümkündür.

---

Kıssadan Hisse

“Birşeyin nitecesini iyice düşünüp hesaba katmadan yapmakta acele etme”

— İmam Gazali

---

Sorularınız için:

Emeklilik tarihini hesaplatmak isteyen okurlarımızın T.C. kimlik numarası, SSK sigorta sicil numarası, Bağ-Kur numarası, ay-gün-yıl olarak doğum tarihi, askerlik yaptığı ve terhis olduğu tarihleri, askerlik süresini, er olarak yada yedek subay olarak yaptığını, ilk işe giriş tarihi (ilk kez sigortalı olarak çalışmaya başlanılan tarih), hizmet dökümü, doğum borçlanması için çocukların doğum tarihlerini, özürlü ise özürlülük rapor oranını, vergi indirimi yazısı alıp almadığı bilgilerinin tümünü eksiksiz göndermeleri gerekmektedir. Tarihlerin ay, yıl ve gün şeklinde gönderilmesi gerekir.

Yazarın tüm yazıları için: