Yarım gün çalışın tam ücret alın! 'Torba Yasa'nın özellikleri

Antalya’dan okurumuza Melihat Ekincioğlu soruyor: “Bünyamin bey, ellerinizden öper yeni doğum yaptım, bir aylık bir bebeğim var. Doğum yapmadan önce sekreter olarak çalışıyordum. Şimdi part-time çalışma hakkından yararlanmak istiyorum. Biz SSK’lılara da part-time çalışma hakkı geldi mi? Bu haktan nasıl yararlanırım?”

Sayın okurum, geçen hafta Resmi Gazetede yayımlanan 6663 sayılı Torba Yasa ile memurlara part-time çalışma hakkı getirildiğini bir önceki yazımızda anlatmıştık.

Doğum yapanlara getirilen part-time çalışma hakkı yalnızca memurlara özgü değil, işçi olanlara, yani haklarında 4/1-(a) (eski tabirle SSK) sigortası uygulananlara da uygulanıyor.

Peki işçi olanlar nasıl yarım zamanlı çalışma hakkını kullanacak, ücretini nereden alacak? Ayrıntıları ile açıklayalım.

İşçilerin Doğum İzni Hakkı Sürüyor

Öncelikle işçi statüsünde olanlara (yani özel sektör bir işverenin yanında çalışanlara) tanınmış olan doğum haklarına bir bakalım:

Kadın işçilerin doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam onaltı haftalık izin hakları zaten vardı. Çoğul gebelik halinde doğumdan önce çalıştırılmayacak sekiz haftalık süreye iki hafta daha ekleniyordu.

Kadın işçi isterse doktorunun uygun görmesiyle doğumdan üç hafta önceye kadar çalışmaya devam edebiliyordu.

Bu haklar şimdi sürdürülüyor.

2011 yılındaki Torba Yasa ile getirilen kadın işçinin erken doğum yapması halinde doğumdan önce kullanamadığı çalıştırılmayacak sürelerin doğum sonrası iznine eklenmesi uygulaması da devam devam ediyor.

İşçilere Babalık İzni Geldi!

Torba Yasa bu haklar üzerine yeni önemli haklar getirdi.
lk olarak, doğumda veya doğum sonrasında annenin ölümü hâlinde, doğum sonrası kullanılamayan süreler babaya kullandırılacak. Yani artık babalık izni de kullanılabilecek.

Keza daha önce olmayan bir hak olarak evlat edinen işçilere de analık izni getirildi. Buna göre üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen eşlerden birine veya evlat edinene çocuğun aileye fiilen teslim edildiği tarihten itibaren sekiz hafta analık hâli izni kullandırılacak.

Part-time Çalışma Hakkı Var

Torba Yasa ile işçi statüsünde olanlara (yani özel sektör bir işverenin yanında çalışanlara) da doğum veya evlat edinme sonrasında yarım çalışma hakkı getirildi.

Saydığımız 18 haftaya kadar olan analık izinlerinin bitiminden itibaren çocuğunun bakımı ve yetiştirilmesi amacıyla ve çocuğun hayatta olması kaydıyla kadın işçi ile üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen kadın veya erkek işçilere istekleri hâlinde birinci doğumda altmış gün, ikinci doğumda yüz yirmi gün, sonraki doğumlarda ise yüz seksen gün süreyle haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin verilecek.
Daha açık bir ifade ile söyleyecek olursa bu kadar sürede işçiler yarım gün veya yarım hafta olarak çalışabilecek.

Çoğul doğum hâlinde bu sürelere otuzar gün daha eklenmek zorunda. Çocuğun engelli doğması hâlinde ise bu süre üç yüz altmış gün olarak yani tam bir yıl olarak uygulanacak.

İşveren İzin Vermek Zorunda

Böylece artık işçilere de doğum sonrası part-time çalışma hakkı gelmiş bulunuyor.

İşverenlerin bu izni vermelerinin zorunlu olduğunu belirtelim, zira kanun izin vermeyi işverenin tercihine bırakmamış durumda.

Üstelik bu haklar yalnızca İş Kanunu kapsamındaki işçilere değil, iş sözleşmesi ile çalışan tüm çalışanlara getirilmiş durumda.
Ancak part-time çalışanların günlük bir buçuk saatlik süt izni hakkı olmayacak, bunun altını çizelim.

Torba Yasa yaptığı düzenleme ile part-time çalışma hakkının işçinin sağlık durumuna ve işin özelliğine göre doğumdan önce ve sonra gerekirse artırılabileceğini de belirtiyor. Bu süreler hekim raporu ile belirtilecek.

Ücretsiz İzin Hakkı Genişletildi

Part-time çalışanlar yanında isterse işçi ücretsiz izne de çıkabilecek, bu hak da sürüyor.

İsteği halinde kadın işçiye, onaltı haftalık sürenin tamamlanmasından veya çoğul gebelik halinde onsekiz haftalık süreden sonra altı aya kadar ücretsiz izin veriliyor.

Bu izin şimdi evlat edinen işçilere de genişletildi.

Buna göre, üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinme hâlinde eşlerden birine veya evlat edinene de altı aya kadar ücretsiz izin verilmesi gerekecek. Ancak bu ücretsiz izinli süre yıllık ücretli izin hakkının hesabında dikkate alınmayacak.

İşçinin Yarım Ücreti Devletten!

Diyelim ki işçi part-time çalışma hakkını tercih etti ve yarım zamanlı çalışıyor. Peki, bu işçinin eksik olan ücretini kim ödeyecek?

Torba Yasa bu konuya da bir düzenleme yaptı.

Buna göre, doğum sonrası part-time çalışan işçilerin yarı maaşı yarım çalışma ödeneği olarak Devlet tarafından ödenecek, işverene maliyet oluşturmayacak.

İşçiler için, haftalık çalışma süresinin yarısı kadar verilen ücretsiz izin süresince doğum ve evlat edinme sonrası yarım çalışma ödeneği ödenecek.

Ödenekler, çalışılan aya ait aylık prim ve hizmet belgesinin ilişkin olduğu aydan sonraki ikinci ay içinde işçiye ödenecek.

Doğum Ödeneği Ne Kadar?

Peki, doğum ödeneği ne kadar?

Doğum ve evlat edinme sonrası yarım çalışma ödeneğinin günlük miktarı, günlük asgari ücretin brüt tutarı kadar olacak.

Ancak doğum ödeneği alabilmek için işçinin doğum veya evlat edinme tarihinden önceki son üç yılda en az 600 gün işsizlik sigortası primi bildirilmiş olması, haftalık çalışma süresinin yarısı kadar fiilen çalışılması ve doğum ve evlat edinme sonrası analık hâli izninin bittiği tarihten itibaren 30 gün içinde İş-Kur’a başvurması gerekiyor.

Başvuru sırasında işverenden alacağı doğum ve evlat edinme sonrası yarım çalışma belgesini ibraz etmesi zorunlu.

Bu ödemeler damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmayacak.

İşçinin yarım çalışma ödeneği aldığı dönemin SGK primini de devlet ödeyecek.

Uzun Dönem Part-time Çalışma da Var

Torba Yasa ile işçilere getirilen son hak ise uzun dönemli part-time çalışma hakkı.

Buna göre, yukarıda saydığımız izinlerin bitiminden sonra mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden aybaşına kadar ebeveynlerden biri kısmi süreli çalışma talebinde bulunabilecek.

Üç yaşını doldurmamış bir çocuğu eşiyle birlikte veya münferiden evlat edinenler de çocuğun fiilen teslim edildiği tarihten itibaren bu haktan faydalanabilecek.

Bu talebin işverence karşılanması zorunlu ve böyle bir talep geçerli fesih nedeni sayılmıyor.

İşçiler eğer isterse part-time çalışmaya son verebiliyor. Kısmi süreli çalışmaya başlayan işçi, aynı çocuk için bir daha bu haktan faydalanmamak üzere tam zamanlı çalışmaya dönebilmekte.
Ancak şunu belirtelim, eşlerden birinin çalışmaması hâlinde, çalışan eş kısmi süreli çalışma talebinde bulunamıyor.

---

Kıssadan Hisse
“Barış demekle dünyada barış olmaz.”
— Napoleon Bonaparte

---

Sorularınız için:
www.twitter.com/bunyaminesen
www.facebook.com/bunyaminesen.yazilar

Yazarın önceki yazıları için:
/yazar/bunyamin-esen-181.html

Yazarın yazı arşivi için:
http://www.inter/bunyamin-esen-1081z.htm

Bu yazının tüm hakları Memurhaber.com'e aittir. "www." biçiminde aktif bağlantı kurulabilir, açık kaynak gösterilmek kaydıyla içerik kullanılabilir. Açık kaynak göstermeden yapılan alıntılar için yasal takip yapılacaktır.