18 yaş öncesi sigortalılık emekliliğe sayılır mı?

Memurhaber.com okurların merak ettiği soruları cevaplayan Sosyal Güvenlik Uzmanı Bünyamin Esen 18 yaş öncesi sigortalılığın emekliliğe etkilerini anlatıyor...

Okurumuz Üsame Bardak soruyor: “1966 doğumluyum. 1982 yılında Endüstri Meslek Lisesi’ni bitirdim. 1 Aralık 1982  ile 1 Mart 1983 tarihleri arasında, 18 yaşından küçük olduğum için kazai rüşt kararı alınarak vekil öğretmenlik yaptım. 1990 sigorta başlangıcı olarak MKE’de işçi statüsünde çalışmaktayım. SSK’ya sigorta başlangıcımın 1982 yılındaki öğretmenliğimden itibaren sayılması için başvurdum. Ancak 18 yaşımdan küçük olduğumdan dolayı hizmetimin geçersiz sayıldığı iletildi. Hizmet başlangıcım 1982 yılı olsaydı, Şubat 2013 tarihinde emekli olabiliyordum. Hizmet başlangıcımın vekil öğretmenliğe sayılması için ne yapmam gerekiyor?”

Sayın okurum, sigortalılık süresinin başlangıcı sosyal güvenlik sistemimizde özel bir önem arz etmektedir. Zira çeşitli sosyal güvenlik reformları ile sigortalılık süresi emeklilik için getirilmiş şartlardan biridir.

Ayrıca 1999/2002 reformu emeklilik için kademeli sistemi sigortalılık süresinin ne kadarının tamamlanmış olduğu üzerine kurduğundan ilk işe giriş tarihi ne kadar erkense, başka bir deyişle reform tarihi olan 08.09.1999 tarihinde ne kadar çok sigortalılık süresi varsa o kadar erken emekli olunmaktadır.

Öte yandan sorunuz 18 yaşından önce sigortalı olmanın geçerli olup olmadığını da içeriyor. Konuyu ayrıntılı olarak açıklayalım.

18 Yaşından Önce Sigortalı Olunabilir
Öncelikle şunu söyleyelim ki 18 yaşından önce sigortalı olunabilir. Sizin zannettiğinizin aksine 18 yaşından önceki sigortalılık süreleri geçersiz sayılmaz.
Haddizatında İş Kanunumuz da 14 yaşını doldurmuş çocukların ilköğretimi tamamlamış olması şartı ve bedensel, zihinsel ve ahlaki gelişimlerine engel olmaması şartıyla hafif işlerde çalıştırılabilmesini düzenlemiştir. 15 ile 18 yaş arasındaki işçiler durumlarına göre genç yada çocuk işçi olarak belirli koşullar dahilinde çalıştırılabilir.
Pratikte de birçok sigortalının da uzun vadeli sigorta kollarına tabi çalışmaları 18 yaşından önce başlamış olabilmektedir.
Fiilen çalışılan günlerin hepsi sigortalılık açısında geçerlidir.

Sigortalılık Süresi 18 Yaşını Doldurunca Başlar

Öte yandan sosyal güvenlik sistemimize göre kişi ne kadar erken çalışmaya başlamış olursa olsun “sigortalılık süresi” 18 yaşını doldurduğu tarihte başlar.
Başka bir deyişle günleriniz emeklilikte sayılsa dahi emeklilik şartlarından biri olan sigortalılık süresi ancak 18 yaşından sonra başlar.

1999’daki reforma göre emeklilik için yaş şartınızı belirleyen sigortalılık süresi 18 yaşınızı doldurduğunuz tarihte başlamış kabul edilmektedir.
Eğer işe 01.04.1981 tarihi öncesinde başlamış olsaydınız sigortalılık başlangıcınız 18 yaş altında olmanıza bakılmaksızın başladığınız tarih kabul edilecektir.
Ancak bu tarih sonrasında işe girenler açısından 18 yaş şartı kaçınılmazdır.
Bu durum yaşlılık aylığı almayı hak etmek için uygulanır, malullük ve ölüm aylıklarında uygulanmaz.

Yaş Tashihi Durumu Değiştirmez

Türk Medeni Kanunu’nca SSK’lı (4/1-a’lı) çalışana kazai rüşt kararı alınmış olması yada ilk kez sigortalı olunan tarihten sonra mahkeme kararı ile yapılan yaş tashihleri sigortalılık süresinin başlangıcını etkilemez.

Bağ-Kur (4/1-b) yada Emekli Sandığı (4/1-c) sigortalısı olanların 18 yaş altında sigortalı olmalarına gerek yoktur, zira sigortalılık nitelikleri 18 yaşını doldurunca başlar. Öte yandan bunlardan bir meslek veya sanat okulunu bitirenlerden, 4721 sayılı Türk Medenî Kanunu hükümlerine göre mahkemece ergin kılınmak suretiyle, öğrenimleriyle ilgili görevlerde çalışanlar hakkında 18 yaşın bitirilmiş olması şartı aranmaz.

Siz “vekil öğretmen” olarak çalışmışsınız. Vekil öğretmenler eski tabirle SSK yeni tabirler 4/1-a sigortalısıdır, adlarına uzun vadeli sigorta kolları (emeklilik) primi yatırılması zorunludur.

Dolayısıyla 18 yaşın altındaki tüm çalışmalarınız geçerlidir. Ancak sigortalılık süreniz 18 yaşını ikmal ettiğini tarihte başlamaktadır.

Emeklilik Hesabı Yaşa Bakılmadan Yapılır

Ancak burada ince bir ayrıntı var. Uygulayıcıların yani SGK görevlilerinin bile zaman zaman karıştırdıkları bir husus bu: Yaşlılık aylığı için geçerli olacak sigortalılık süresi 18 yaşını doldurulan tarihte başlıyor olsa da emeklilik hesabında yaşa bakılmaz.
Sizin gibi 16 yaşında iken değil 1 yaşında dahi sigortalı olunmuş olsa emeklilik hesabı o ilk sigortalı olunan tarihe göre hesap olunur.

Buna göre siz de 01.12.1982 tarihli işe girişinize göre 25 yıl sigortalılık süresini doldurmak ve 5150 prim ödeme gün sayısına sahip olmak şartı ile 47 yaşınızda emekli olabilirsiniz.
18 yaşınızı ikmal ettiğiniz tarihte başladığı kabul edilen 25 yıl sigortalılık süreniz 2008 yılında zaten dolmuş. Hizmet dökümünüzü ve tam doğum tarihinizi göndermemişsiniz. Eğer 5150 gününüz var ise bu yıl doğum gününüzde emekli olabilirsiniz. Zira bu yıl 47 yaşını doldurup 48’den gün alıyorsunuz. Eğer doğum gününüz geçtiyse beklemeden SGK’ya emeklilik dilekçesi verin, emekli olabiliyorsunuz.