İşçiler haftada 60 saat çalıştırılabilir mi?
İş Kanunu doğrultusunda işveren 'yoğunlaştırılmış çalışma süresi' uygulayarak işçiyi haftada 45 saatin üzerinde çalıştırarak, süreyi denkleştirebiliyor. Böylece işçiye fazla mesai ödeme zorunluluğu da bulunmuyor.
İş Kanunu'nda haftalık çalışma süresinin en fazla 45 saat olabileceği yönünde hüküm var. Dolayısıyla bir haftalık süre içerisinde 45 saati geçen çalışma süreleri fazla mesai olarak değerlendiriliyor. Fazla mesai yapan işçiye de, fazla mesai yaptığı her saat için saatlik ücretinin yüzde 50 artırılmış hali veriliyor. Yani saatlik ücreti 50 TL olan işçiye her bir saat fazla mesai için 75 TL ödeniyor. Fakat İş Kanunu'nda denkleştirme süresi olarak ifade edilen bir uygulama var. Bu uygulamayla işveren yoğunlaştırılmış çalışma süresi uygulayarak işçiyi bir haftada 45 saatin üzerinde çalıştırıp bu sürenin sonunda haftalık çalışma süresini denkleştirebiliyor. Bu şekilde çalıştırılan işçiye fazla mesai ödenmesi de gerekmiyor. Ancak söz konusu uygulamada bazı kurallara uyulması gerekiyor.
NİN YAZILI ONAYI GEREKLİ
Bugün gazetesinin haberine göre; denkleştirme süresinin uygulanması için işverenin, denkleştirme süresi esasına göre çalıştırılacak işçilerden yazılı onay alması gerekiyor. İşverenin işçinin rızasını almadan denkleştirme süresi uygulaması, hem idari para cezasına tabidir, hem de işçiye fesih hakkı verir. İşverenin işçiyi denkleştirme esasına göre çalışmaya zorlaması halinde işçi istifa ederek kıdem tazminatını almak için mahkemeye başvurabilir. İşverenin kurallara uymadığının tespiti halinde ise 1.343 TL para cezası uygulanır.
SÜRE 2 AYI GEÇEMEZ
Denkleştirme süresi en fazla 2 aylık süreyi kapsayabilir. Yani sürekli bir şekilde denkleştirme uygulayamaz. İşveren en fazla 2 aylık bir süre için yoğunlaştırılmış çalışma süresi uygulayabilir ve 2 aylık yoğunlaştırılmış çalışma süresinin sonunda bu dönemdeki fazla çalışmaları denkleştirmesi gerekir. Denkleştirme süresinin uzaması ise, ancak toplu iş sözleşmeleriyle mümkün olabilir.
YOĞUN İŞ DÖNEMİNDE
Uygulamanın amacı, işverene işçilerini işin yoğun olduğu dönemlerde daha fazla çalıştırıp fazla mesai ödemeden yani işgücü maliyetlerini yükseltmeden rekabet etme imkanı tanımaktır. Önemli bir sipariş alan işveren yetiştirmek için işçilerini belirli bir dönemde fazla çalıştırıp, fazla mesai ödemez. Ancak süre ne olursa olsun günde 11 saati geçemez.
MAAŞ DEĞİŞMEZ
Toplamda denkleştirme süresinin uygulandığı 8 haftalık dönemde işçilerin haftalık çalışma süresi ortalama 45 saate tekabül edecek. Bu şekilde yapılacak çalışmalarda fazla mesai söz konusu olmadığı gibi, bu dönemin sonunda daha kısa çalıştıkları haftalarda ücretlerinin düşmesi de mümkün değil.
YORGUNLUK KAZALARI ARTTIRIR
Bu süre bahsettiğimiz nedenlerle işverenlerin işçileri belirli bir dönem için esnek çalıştırmasına imkan tanıyan bir uygulama. Ancak bu uygulamanın sürekli hale getirilmesi ve amacın dışına çıkması işçilerin motivasyonunu azaltacağı gibi iş kazalarının da artmasına neden olabilir. Denkleştirme süresi uygulaması, yoğunlaştırılmış çalışma süresi boyunca işçilerin fazla efor sarf etmelerine ve yorulmalarına neden oluyor. Uygulamasının gerekli kurallara uyularak uygulanması gerekiyor.
DENKLEŞTİRME NASIL UYGULANIR?
Denkleştirme süresi uygulamak isteyen bir işveren, işçiyi 4 hafta boyunca haftanın 6 günü, günde 10 saat olmak üzere toplamda 60 saat çalıştırabilir. Bu şekilde işçiyi haftanın 6 günü günde 10 saat çalıştıran işveren, dört haftanın sonunda bu süreleri denkleştirmek zorundadır. Yoğunlaştırılmış çalışma süresi sonunda 4 hafta süreyle bu kez işçilerini haftanın 6 günü, günde 5 saat çalıştıran işveren bu şekilde işçilerine fazla mesai ödemeyebilir. Yoğunlaştırılmış 4 haftanın sonunda ise bu kez işçiler haftada 30 saat çalıştırılacaklar fakat yine aylık ücretlerini eksiksiz olarak alacaklar.