Taşeron işçiler haklarını ne zaman alacak?
Bir belediyeye bağlı olarak çalışan temizlik işçisi olan taşeron işçiler haklarını nasıl alacak, taşeron işçiler İş Kanunu'na dahil mi, taşeron işçilerin ücreti ne zaman ödenmeli. Merak edilen soruların cevabını memurhaber.com cevaplıyor.
MEMURHABER.COM/ÖZEL İÇERİK-BÜNYAMİN ESEN
Okurumuz Nusret Tokkardeş soruyor: “Bünyamin bey, ben
İstanbul iline bağlı bir ilçenin belediyesine bağlı temizlik
işlerini yapan taşeron bir şirkette temizlik görevlisi olarak
çalışıyorum. Yaptığımız iş halk arasında ‘çöpçülük’ olarak
biliniyor. Bizde araçlar ile sokaklardaki çöp konteynırlarını
toplayıp çevre temizlik ve düzenini sağlıyoruz.
Çalıştığımız şirket özel, belediye kontrolünde ama taşeron bir
şirket. Bizim sıkıntımız burada çalışanlar ve şoförler olarak
maaşlarımızın eksik yatırılması. Yani kağıt üzerinde gösterilen,
işe girerken anlaşılan ücretin maaş günü geldiğinde aldığımı ile
hiçbir alakası yok. Bu konuda çok ben ve arkadaşlarım çok mağdur
oluyoruz. Bakmak zorunda olduğumuz ailelerimiz, çocuklarımız var,
bizim maaşlarımızın her ay eksik ve geç yatırılmasını biz
belediyeye şikayet etsek de belediye denetimlerinde sanki şirket
ile anlaşmış gibi danışıklı dövüş yapıyor ve buna bir çözüm
bulmuyor. Sizden öğrenmek istediğim bunu nerelere şikayet etmemiz
gerekiyor ki hakkımızı emeğimizi alalım.”
Sayın okurumuz, mağduriyetinizi çok iyi anlıyoruz. Bir işte
çalışıyor olmasına rağmen ücretini ne zaman alacağını bilememek,
anlaştığı ücretin altında ücrete mahkum edilmek zor iş.
Ne yazık ki karşılaştığınız sorun ülkemizdeki kamu işçiliklerinin
taşeronlaşmasının bir sonucu. Taşeron firmalarda çalışan işçilerden
sık sık bu yönde şikayetler alıyoruz.
Aslında kamu ihale mevzuatı gereğince ihale veren kamu idarelerinin
bu tür durumlarda mağduriyeti gidermesi ve işverenin hak edişinden
gerekli kesintiyi yapması gerekiyor ancak, ne yazık ki bu uygulama
yaygın değil.
Dahası keyfi olarak işten çıkartmalar, İş Kanunu’nun hakkıyla
uygulanmaması taşeron firmalarda sıkça karşılaşılan sorunlar.
Hangi haklarınız var, nereye başvurabilirsiniz, tüm okurlarımızı
bilgilendirecek şekilde ayrıntılı olarak açıklayalım.
Ücreti Hakkıyla Ödemek İşverenin
Yükümlülüğüdür
Kamusal hukuk açısından değerlendirdiğimizde taşeron firmada
çalışıyor olsanız dahi İş Kanunu’na göre önemli haklarınız var.
Özel hukuk hükümleri gereğince de yaptığınız iş sözleşmesindeki
ücreti ödemek işverenin yükümlülüğüdür.
İş sözleşmesi, bir tarafın (işçi) bağımlı olarak iş görmeyi, diğer
tarafın (işveren) da ücret ödemeyi üstlenmesinden oluşan
sözleşmedir.
Bu sözleşmeye göre ücretiniz eksiksiz hesap edilerek, en
geç aylık olarak ödenmelidir.
Öte yandan şunu belirtmek gerekir ki, kağıt üzerinde gördüğünüz
ücretin aynisini almamanız normaldir. Bordrolarda yada ücret hesap
pusulasında görülen ücretler brüt yani giydirilmiş ücret olup bu
ücretten sigorta primi, vergi ve diğer kesintiler yapılır.
Ancak sözleşmede anlaştığınız net ücretin altında ücret alıyorsanız
bu İş Hukukuna göre hukuksuzluktur.
Ücret En Geç Ne Zaman Ödenmeli?
Ücretin ödenme zamanı işverenin keyfine bağlı değildir. Hem iş
hukuku kamusal yönden hem de iş sözleşmesi özel hukuk yönünden
ücretin ne zaman ödeneceğini belirlemiştir.
Ondan fazla çalışanı olan işyerlerinde ücret kuruşu kuruşuna
bankadan yatırılmak zorundadır.
İş Kanunu’na göre ücret en geç ayda bir ödenir. İş sözleşmeleri
veya toplu iş sözleşmeleri ile ödeme süresi bir haftaya kadar
indirilebilir.
İş sözleşmelerinin sona ermesinde, işçinin ücreti ile
sözleşme ve Kanundan doğan para ile ölçülmesi mümkün menfaatlerinin
tam olarak ödenmesi zorunludur.
İşveren tarafından işçinin ücreti kanun hükümleri veya sözleşme
şartlarına uygun olarak hesap edilmez veya ödenmezse bu durum işçi
açısından İş Kanunu’nun 24 üncü maddesi kapsamında haklı nedenle
derhal fesih hakkı doğurur.
İş Kanununa Göre Hangi Haklarınız Var?
Ücreti ödeme gününden itibaren yirmi gün içinde mücbir bir neden
dışında ödenmeyen işçi, iş görme borcunu yerine getirmekten
kaçınabilir.
Bu nedenle kişisel kararlarına dayanarak iş görme borcunu yerine
getirmemeleri sayısal olarak toplu bir nitelik kazansa dahi grev
olarak nitelendirilemez.
Gününde ödenmeyen ücretler için yalnızca yasal faizi değil,
mevduata uygulanan en yüksek faiz oranı uygulanır.
Bu işçilerin bu nedenle iş akitleri çalışmadıkları için
feshedilemez ve yerine yeni işçi alınamaz, bu işler başkalarına
yaptırılamaz.
İhale Makamları Ücretinizi Ödemek
Zorundadır
İş Kanunu’nun 36 ncı maddesine göre taşeron firmada sizi çalıştıran
Belediye de sizin ücretinizin tam yatırıldığını denetlemek ve eksik
yatırılan kısmı size ödemekle yükümlüdür.
Genel ve katma bütçeli dairelerle mahalli idareler veya kamu
iktisadi teşebbüsleri yahut özel kanuna veya özel kanunla verilmiş
yetkiye dayanılarak kurulan banka ve kuruluşlar; asıl işverenler
müteahhide verdikleri her türlü bina, köprü, hat ve yol inşası gibi
yapım ve onarım işlerinde çalışan işçilerden müteahhit veya
taşeronlarca ücretleri ödenmeyenlerin bulunup bulunmadığının
kontrolü, ya da ücreti ödenmeyen işçinin başvurusu üzerine,
ücretleri ödenmeyen varsa müteahhitten veya taşeronlardan istenecek
bordrolara göre bu ücretleri bunların hak edişlerinden öderler.
Bunun için hakediş ödeneceği ilgili idare tarafından
işyerinde şantiye şefliği işyeri ilân tahtası veya işçilerin toplu
bulunduğu yerler gibi işçilerin görebileceği yerlere yazılı ilân
asılmak suretiyle duyurulur.
Yani Belediyeye başvurursanız eksik ücretinizi size ödemek
ve gerekli denetimi yapmak durumundadır.
Ancak burada bir sınır vardır: Ücret alacağı olan işçilerin her
hakediş dönemi için olan ücret alacaklarının üç aylık tutarından
fazlası hakkında adı geçen idarelere herhangi bir sorumluluk
düşmez.
Şikâyetleri İş Müfettişleri İnceler
Peki belediye safhasında hakkınızı alamaz iseniz ne
yapmalısınız?
İş Kanunu uyarınca ücret alacağı ile ilgili olarak ortaya çıkan
uyuşmazlıkları çalışan halen işyerinde çalışıyor ise, Çalışma ve
Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın İş Müfettişleri incelemektedir.
Sigorta priminin eksik bildirilmesi, sigortasız çalıştırılma gibi
uyuşmazlıklar SGK Denetmenleri/Müfettişleri tarafından görülürken
ücret konusunda İş Müfettişleri inceleme yetkisine sahiptir.
Şikayetinizi İstanbul Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğü’ne doğrudan
dilekçe ile yapabileceğiniz gibi, ALO 170 Çalışma ve Sosyal
Güvenlik Bilgi Hattını ücretsiz arayarak yapabilmeniz de
mümkün.
Müfettişlerin ihbarcının ismini işverene söylemeleri yasaktır.
İş Müfettişleri yapacakları incelemelerde sizin ve arkadaşlarınızın
ücretinin eksik bildirildiğini tespit ederlerse hem eksik verilen
ücretlerinizi faizi ile geri alırsınız, hem de işveren İş Kanunu’na
göre ceza alır.
İşten Çıkan Ne Yapmalı?
Eğer çalışan işten çıkmış ise Çalışma ve İş Kurumu İl
Müdürlüğü’ndeki uzlaştırma memurları gerekli incelemeyi yapar ve
eksik ödenen ücretiniz olup olmadığını tespit eder.
Eğer Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’ndan idari yolda
haklarınızı alamaz iseniz mahkemeye başvurmanız mümkün. Ücret
alacağı ile ilgili olarak zamanaşımı her ayın ücretinin hak
edildiği, başka bir deyişle muaccel olduğu tarihten başlar, beş yıl
sonra zamanaşımına uğrar.
Yani beş yıl içerisinde mahkeme açmanız
gerekir.
Ücret alacakları davaları İş Mahkemeleri’nde açılmalıdır. Dava
ister işçinin oturduğu (ikamet ettiği) yerin isterse de çalıştığı
yerin (işyeri adresinin) iş mahkemesinde açılabilir. Her iki
mahkemede yer yönünden yetkilidir.
Ücret alacağı zaman aşımına uğramamış ise İş Mahkemelerinin
ücretinizin muaccel hale geldiği tarihten itibaren yasal faizi ile
birlikte size ödenmesine karar verme hakkı vardır.