Esnaflarda borçlanma hakkı gelecek mi?

MEMURLAR - Soru: Bağ - Kur’a tabi bir iş yapıp, kaydı olmayanlardanım. Emeklilik için geçmiş günlerimi saydıramayacak mıyım? Torba yasada biz niye düşünülmedik?

Cevap: Bağ - Kur kapsamında bir iş yaptığını söyleyen ancak sahte sigortalılık belgeleri düzenlediği için sigortalılıkları silinenlere bu hak tanındı. Geçmişte sahte sigortalılık yapanlar, geçmişe ilişkin (22.03.1985’e kadar olan sigortalılık) sürelerini kazanacak. Bu bir çelişki. Sahtecilik yapmayanlara hak verilmezken, sahtecilik yapanlar bir anlamda ödüllendirilecek. Bu nedenle 22 Mart 1985 tarihinden bu yana aslında serbest meslek kazancı elde edip de Bağ - Kur’a tescillerini yaptırmamış olanlara da bu hakkın tanınması gerekir.

Bir diğer düzenlemede esnafın 12 ay ve üzeri prim borçlarının sigortalılık süresiyle birlikte silineceği yönündeydi. Ancak tasarıdan çıkarıldı. Torba Yasa Tasarısı’na göre, önceki yıllara ait 60 aydan fazla Bağ-Kur prim borcu olduğu için sigortalılığı sona erenlere, bu borçlarını ödeyip tekrar sigortalı olma hakkı verilecek.

İşe iadeyi kazanınca işe başlamak şart mı?

Soru: Geçtiğimiz yıl işten çıkarıldım. İşe iade için dava açıp kazanırsam mutlaka işe başlamam gerekir mi? Sadece tazminat alamaz mıyım?

Cevap: Otuz veya daha fazla işçinin çalıştığı işyerlerinde en az 6 aylık kıdemi olan işçiler iş güvencesi kapsamında. İşçilerin işten çıkarılması için işverenin geçerli bir neden öne sürmesi gerekiyor. İşe iade kararı çıkarsa işveren sizi 1 ay içerisinde işe başlatmak zorunda.

Hakim, işçinin işe iade edilmemesi halinde kendisine ödenecek tazminat miktarını da belirliyor. Bu tutar işçinin en az 4 ay, en fazla 8 aylık ücreti tutarında olabiliyor.

İşveren işçinin talebi ve mahkeme kararı doğrultusunda işçiyi eski işine iade etmezse hakimin belirleyeceği tazminatı ödemekle yükümlü. Yine davanın uzun sürmesi dolayısıyla işçinin mağduriyete uğramasını önlemek adına işçinin en fazla 4 aylık ücret tutarında alacağı, karar kesinleşinceye kadarki süreç için ödeniyor.

Bütün bunların olabilmesi için iş sözleşmeniz feshedildikten 10 gün sonra işe iade davasını açmış olmanız şart. Aksi taktirde dava açma hakkınız kalmıyor ve işverenin feshi geçerli bir fesih oluyor.

Çalışma öncesi doğum için borçlanma var mı?

Soru: Üç çocuğum var. İlk kez 2009 yılında çalışmaya başladım. İlk oğlum 2008 yılında doğmuştu. Üç çocuğum için de doğum borçlanması yapabilecek miyim?

Cevap: Torba Yasa Tasarısı’nın kadın çalışanlar açısından getirdiği en önemli düzenleme, artık iki yerine üç çocuk için de çalışılmayan sürelerin borçlanabilecek olması. Mevcut durumda sadece iki çocuk için 1440 prim günü borçlanma yoluyla kazanılabilirken, tasarının yasalaşmasının ardından kadın çalışanlar, doğumlar sonrasında çalışamadıkları toplamda 2160 günü borçlanabilecek.

Mevcut uygulamada sadece SSK’lılar yani 4/a statüsündeki kadınlar doğum borçlanması yapabiliyorken, bundan sonra SSK, Bağ Kur, Emekli Sandığı fark etmeksizin bütün kadın çalışanlar üç çocuk için doğum borçlanması yapabilecek. Çok sayıda kadın çalışan için emeklilik daha kolay hale gelecek.

Tasarı hazırlanırken, askerlik borçlanmasında olduğu gibi, sigortalılık başlangıcı öncesindeki doğumların da borçlanılabileceği gibi bir beklenti oluşmuştu. Ancak bu beklenti karşılanamadı. Kadınlara, iş yaşamına başlamadan önce yaptıkları doğumları borçlanma hakkı verilmedi. Bu imkan tanınmış olsaydı, çok sayıda çalışan kadın sigortalı aynen askerlik borçlanmasında olduğu gibi, emeklilik yaşı düşerek çok daha erken emekli olma imkânını yakalayabilecekti.