Kamu denetçiliğ​i kurumuna kimler uzman olarak atanır?

Kamu kurumunda 6 yıldır uzman olarak çalışmaktayım. Kamu denetçiliği kurumuna uzman olarak geçmek üzere müracaat ettim atanmam mümkün mü?

TSE iş kanuna tabi olarak uzman olarak çalışmaktayım. 6328 sayılı Kanunun geçici 1 inci maddesinin 4 üncü fıkrası hükmü uyarınca Kamu Denetçiliği kurumuna naklen geçmek mümkün mü?

Türkiye petrolleri A. Ş. İşçi statüsünde Müfettiş olarak çalışıyorum. Kamu Denetçiliği Kurumuna 6328 inci maddesi uyarınca kamu denetçiliği uzmanı olarak atanıp atanamayacağım hakkında yardımınızı istiyorum.

Kızılay Genel Müdürlüğünde müfettiş olarak çalışmaktayım. Yarışma sınavına girerek müfettiş yardımcısı olarak atandım yeterlik sınavı sonucu müfettiş olarak atandım. Kamu denetçiliği kurumuna uzman olarak atmam yapılabilir mi?

Cevap:

657 sayılı Devlet Memurları Kanunun memur olmak içim genel özel şartlar sayılmıştır. Devlet memuru olan personelin kariyer mesleklere atanmasında kariyer mesleklerin mevzuatına tabii olarak sınav şartı aranmaktadır. Sınavı kazandıktan sonra yardımcılık dönemindeki yetiştirme ve sonucundaki yeterlik sınavını başarmak suretiyle kariyer mesleklere atanmak gerekmektedir.

Kariyer mesleklerin özelliği kariyer mesleklerden kariyer mesleklere geçiş hakkı tanınmamasıdır. Yani vergi müfettişi, her hangi bir bakanlığın genel müdürlüğün ve kurumun müfettiş kadrolarına atanma imkânı bulunmamaktadır. Farklı bir örnek daha verecek olursak Başbakanlık, Hazine veya Planlama unvanı ihraz etmiş kariyer meslek mensupları da bakanlık veya kurumların kariyer uzmanlık veya müfettişlik kadrolarına atanma imkânı bulunmaktadır.

Ancak kuruluş ve kurumların kuruluş aşamalarında kariyer mesleklere atanmasında yasal düzenlemeler ile istisnai olarak kariyer mesleklerden geçiş hükümleri yer almaktadır. Söz konusu düzenlemeler belirli şartlar ile geçişi temin etmek üzere düzenlenmektedir.

14/6/2012 tarihli ve 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunun “Geçiş hükümleri” başlıklı Geçici 1 inci maddesinin 4 üncü fıkrasında “(4) Başdenetçi ve denetçilerin seçimi tamamlandıktan sonra Başdenetçi tarafından doksan gün içinde; bir defaya mahsus olmak ve ekli listede yer alan Kamu Denetçiliği Uzmanı unvanlı serbest kadro adedinin yüzde ellisini geçmemek üzere, 25 inci ve 26 ncı maddelerdeki şartlar aranmaksızın, doktora yapmış üniversite öğretim elemanları veya kamu kurum ve kuruluşlarında görevli olup, mesleğe özel yarışma sınavı ile girilen ve belirli süreli meslek içi eğitimden sonra özel bir yeterlik sınavı sonunda atanmış olanlardan kamu denetçiliği uzmanı olarak atama yapılabilir. Kamu denetçiliği uzmanı olarak atanacakların mesleklerinde en az beş yıllık deneyime sahip olmaları gerekir.”hükmü yer almaktadır.

Mezkûr hükümde Kamu denetçiliğine 6328 sayılı Kanunun 25 inci ve 26 ncı maddelerdeki şartlar aranmaksızın ve mesleklerinde en az beş yıllık deneyime sahip olan;

1-Doktora yapmış üniversite öğretim elemanları,

2- Kamu kurum ve kuruluşlarında görevli olup, mesleğe özel yarışma sınavı ile girilen ve belirli süreli meslek içi eğitimden sonra özel bir yeterlik sınavı sonunda atanmış olanlar atanmasına imkan tanınmaktadır.

1-2914 sayılı Yükseköğretim Personel Kanununun “Öğretim elemanlarının sınıflandırılması” 3 üncü maddesinde;

A) Öğretim üyeleri sınıfı

Bu sınıf, profesörler, doçentler ve yardımcı doçentlerden oluşur.

B) Öğretim görevlileri ve okutmanlar sınıfı

Bu sınıf, öğretim görevlileri ile okutmanlardan oluşur.

C) Öğretim yardımcıları sınıfı

Bu sınıf, araştırma görevlileri ile uzman, çevirici ve eğitim - öğretim planlamacılarından oluşur.

Yüksek öğretim kuruluşlarında sayılan unvanlarda çalışıyor olmak gerekmektedir.

2- Mesleğe özel yarışma sınavı ile girilen ve belirli süreli meslek içi eğitimden sonra özel bir yeterlik sınavı sonunda atanmış olan ve kamu kurum ve kuruluşlarında halen çalışıyor olacak.... Bu husus daha önce çalışmış olanları kapsamamaktadır. Zira kurumlar arası geçiş yoluyla uzman alınacaktır.

“mesleğe özel yarışma sınavı ile girilen ve belirli süreli meslek içi eğitimden sonra özel bir yeterlik sınavı sonunda atanmış olanlar” anlaşılması gereken, 657 sayılı Devlet memurları Kanunun 36 maddesinin Ortak Hükümler bölümünün ( A) bendinin 11 inci fıkrasında kamu kurum ve kuruluşlarının özel yarışma sınavı ile girilen ve 3 yıllık eğitimden sonra yeterlik sınavı ile atanılan kariyer meslekler sayılmış meslekler olarak değerlendirilmelidir.

“Kamu Denetçiliği Uzman Yardımcıları” anılan fıkrada sayılmaktadır.

657 sayılı Kanunun 36 maddesinin mezkur maddesi uyarınca kariyer görevlere atananlar ödüllendirilerek bir derece verilmektedir.

Mevzuatımızda fakülte ve yüksekokulları bitirerek mesleğe özel yarışma sınavı ile giren ve belirli süreli meslek içi eğitimden sonra özel bir yeterlik sınavı sonunda mesleğe atan belirli unvanlar için diğerlerinden farklı olarak özlük hakları tanımıştır. Mesleğe özel yarışma sınavına tabi tutulmak suretiyle yardımcı olarak anılan ve yeterlikten sonra mesleğe uzman, müfettiş, denetmen gibi unvanlara atananlara bir derece verilmesi gibi düzenlemeler yer almaktadır.

Anılan ilanda geçici madde hükmü zikredildikten sonra “Bu hüküm doğrultusunda kurumlar arası geçiş yoluyla Kamu Denetçiliği Uzmanı alınacaktır.” denilmektedir.

Memur kadrolarına geçiş ancak memur kadrolarından 657 sayılı Kanunun 74 üncü maddesi hükmü ile yapılabilmektedir.

Bilindiği üzere, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunun “Memurların bir kurumdan diğerine nakilleri” başlıklı 74 üncü maddesinde “Memurların bu Kanuna tabi kurumlar arasında, kurumların muvafakatı ile kazanılmış hak dereceleri üzerinden veya 68 inci maddedeki esaslar çerçevesinde derece yükselmesi suretiyle, bulundukları sınıftan veya öğrenim durumları itibariyle girebilecekleri sınıftan, bir kadroya nakilleri mümkündür. Kazanılmış hak derecelerinin altındaki derecelere atanabilmeleri için ise atanacakları kadro derecesi ile kazanılmış hak dereceleri arasındaki farkın 3 dereceden çok olmaması ve memurların isteği de şarttır.

Aşağı dereceye atananların 68 inci maddede yazılı süre kaydı aranmaksızın eski derecelerine tekrar atanmaları caizdir.

Kazanılmış hak derecelerinden aşağı derecelere atananların aylık derece ve kademeleri genel hükümlere göre tespit edilmekle beraber, atandıkları bu derecelerde geçirdikleri süreler (kesenek ve karşılık farklarının kendileri tarafından her ay T.C. Emekli Sandığına gönderilmesini kabul etmeleri şartiyle) emeklilik yönünden eski derecelerinde değerlendirilir.

13/12/1960 tarihli ve 160 sayılı Kanunun 4 üncü maddesi kapsamına giren kurumlarla bu Kanuna tabi kurumlar arasındaki nakillerde de yukarıdaki hükümler uygulanır. Aynı kanunun 4 üncü maddesi kapsamına giren kurumlarda çalışıp 657 sayılı Kanuna tabi olmayan personelden, hizmete giriş dereceleri 36 ncı madde ile tespit edilen giriş derecelerinin üzerinde olanların ilk ilerleme ve yükselmeleri için kanuni bekleme sürelerine yukarıda yazılı dereceler arasındaki sürelere tekabül eden süre kadar ilave edilir.”hükmü yer almaktadır.

Söz konusu hüküm uyarınca 657 sayılı Kanuna tabi memur olarak istihdam edilmeyen ancak diğer personel kanunları uyarınca istihdam edilen (2914 sayılı Kanun, 2802 sayılı Kanun ve 926 sayılı TSK tabi bir kadroya dayalı olarak istihdam edilen) personelin memur kadrolarına nakli mümkün bulunmaktadır.

Ancak işçi statüsünde veya geçici personel statülerinde istihdam edilenler memur statüsüne naklen atanmaları mümkün bulunmamaktadır.

Ayrıca, 6328 sayılı Kanunun “Kamu denetçiliği uzman yardımcılığı” başlıklı 25 inci maddesinde “(1) Kamu denetçiliği uzman yardımcılığına atanabilmek için, Devlet Memurları Kanununun 48 inci maddesinde sayılan genel şartlar yanında aşağıdaki nitelikler de aranır:

a) Dört yıllık eğitim veren fakültelerden veya bunlara denkliği kabul edilmiş yurt içi veya yurt dışındaki yükseköğretim kurumlarından mezun olmak.

b) Yapılacak giriş sınavında başarılı olmak.

c) Sınavın yapıldığı yılın ocak ayının ilk günü itibarıyla otuzbeş yaşını doldurmamış olmak.” şartları aranmaktadır.

Anılan hüküm ile devlet memurluğuna alınmada aranan genel şartlardan farklı uzman yardımcılığına atanmak için mesleğe münhasır 4 yıllık yüksek öğretim mesleğe girişte özel sınavda başarılı olmak ve 35 yaşını doldurmamış olmak gerekmektedir.

Ayrıca, “Kamu denetçiliği uzmanlığı” başlıklı 26 maddesinde “(1) 25 inci maddeye göre kamu denetçiliği uzman yardımcılığına atananlar, en az üç yıl çalışmak kaydıyla açılacak yeterlik sınavına girmeye hak kazanırlar. Sınavda başarılı olanlar, Kamu Personeli Yabancı Dil Bilgisi Seviye Tespit Sınavında en az (C) düzeyinde puan veya uluslararası kabul görmüş yabancı dil seviye tespit sınavlarından bu puana denk puan almış olmak şartıyla kamu denetçiliği uzmanı unvanını alırlar. Sınavda başarılı olamayanlar, istekleri hâlinde Kurumunda veya Devlet Personel Başkanlığınca diğer kamu kurum ve kuruluşlarında uygun kadrolara atanırlar.

(2) Kamu denetçiliği uzman yardımcılarının mesleğe alınmaları, yetiştirilmeleri ve yeterlik sınavının şekli ile kamu denetçiliği uzman ve uzman yardımcılarının görev, yetki ve çalışmalarına ilişkin esas ve usuller yönetmelikle düzenlenir.” hükmü amirdir.

Bu hüküm uyarınca Kamu denetçiliğine atanmak için 3 yıllık çalışma üzerine yeterlik sınavını başaranlardan yabancı dil sınavından (C) seviyesinde puan alanlar Kamu denetçiliği uzmanlığı kadrosuna atanmaktadırlar.

Yukarıda yer verilen hüküm ve açıklamalar uyarınca;

1-Kamu denetçiliği uzmanlığı 657 sayılı Kanunun 36 maddesinde ve 190 sayılı Genel kadro Usulü Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin eki cetvellerde yer almaktadır.

2-Kamu Denetçiliği Kurumunda oluşturulan ve kariyer bir meslek olan Kamu Denetçiliği Uzmanlığına kuruluş aşamasında; mesleğe özel yarışma sınavı ile girilen ve belirli süreli meslek içi eğitimden sonra özel bir yeterlik sınavı sonunda atanmış olan ve kamu kurum ve kuruluşlarında çalışanlardan nakil yolu uzman ihtiyacının karşılanması öngörülmektedir.

3-Ayrıca 2914 sayılı Kanuna tabi personelden doktora yapış olanlarında uzman kadrolarına nakledilmesi öngörülmektedir

4-6328 sayılı Kanunun geçici maddesinin 4 üncü fıkrasından, Kamu kurum ve kuruluşlarında hangi statüde olursa olsun çalışan kariyer meslek personelinin Kamu denetçiliği uzmanlığına atanması anlaşılmamalıdır.

Anılan geçici maddeden, şartları taşıyan ve memur kadrolarına naklen atanılan 2914 sayılı Kanun, 2802 sayılı Kanun ve 926 sayılı TSK tabi personelin ataması yapılabileceği değerlendirilmektedir.

5-Bu bağlamda;
- Kızılay veya Kamu Kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları olan odalar borsalar ve kredi kooperatifleri birliklerinde iş Kanuna tabi çalışan personelin Kamu denetçiliği kurumuna uzman olarak naklinin yapılamayacağı ve uzmanlığa atanamayacağı değerlendirilmektedir.
- Türkiye petrolleri A.Ş. işçi statüsünde çalışan müfettişlerden de Kamu Denetçiliği Uzmanı olarak atanamayacağı değerlendirilmektedir.
- TSE de işçi statüsünde çalışan uzman ve müfettişlerin naklinin yapılamayacağı değerlendirilmektedir.

6- Kamu denetçiliği kurumu ilana çıkarken hemen hemen hiç kriter belirlemeden kurumları saymadan ilana çıkması çalışanları mağdur etmiştir