Memurların ödev ve yükümlülükleri nelerdir?
657'li kanuna tabii olan memurların ödev ve yükümlülükleri nelerdir? Memurların ödev ve yükümlülükleri Devlet Memurları Kanunun'da ayrıntılı olarak belirtilmiştir.
Bunlar; sadakat, tarafsızlık ve devlete bağlılık, davranış ve
işbirliği, emirlere uymak, işbaşında bulunmak, devlet malım
korumak, mal bildiriminde bulunmak, kıyafet ve ikamet mecburiyeti
gibi hususlardır.
1. Sadakat
Devlet memurları, anayasaya ve kanunlara sadakatle bağlı kalmak ve
milletin hizmetinde kanunları sadakatle uygulamak zorundadırlar.
Devlet memurları anayasa ve kanunlara karşı sadakatini, "asli
devlet memurluğu"na atandıktan sonra en geç bir ay içinde
kurumlarınca düzenlenecek merasimle, yetkili amirlerin huzurunda
yapacakları yeminle belirtirler. "Yemin Belgesi"ni imzalayarak
göreve başlarlar.
2. Tarafsızlık ve Devlete Bağlılık
Memurlar, görevlerini yerine getirirken, dil, ırk, cinsiyet, siyasi
düşünce, felsefi inanç, din ve mezhep ayınım yapamazlar. Devlet
memurları bir siyasi partiye üye olamayacakları gibi, herhangi bir
siyasi parti, kişi veya zümrenin yararını veya zararım hedef tutan
bir davranışta da bulunamazlar. Ayrıca memurlar, her durumda
devletin menfaatlerini korumak mecburiyetindedirler. Anayasa ve
kanunlara aykırı olan, ülkenin bağımsızlığını ve bütünlüğünü bozan,
Cumhuriyetin güvenliğini tehlikeye düşüren herhangi bir faaliyette
bulunamazlar. Aynı nitelikte faaliyet gösteren herhangi bir
harekete, gruplaşmaya, teşekküle veya derneğe katılamazlar, bunlara
yardım edemezler.
3. Davranış ve İşbirliği
Devlet memurları, resmi sıfatlanılın gerektirdiği, itibar ve güvene
layık olduklarım hizmet içindeki ve dışındaki davranışları ile
göstermeleri gerekir. Ayrıca memurların çalışmalarını, "işbirliği"
içinde sürdürmeleri esastır.
4. Emirlere Uymak
Devlet memurları, görevlerinin iyi, doğru ve mevzuata uygun
yürütülmesinden üstlerine karşı sorumludurlar.
Memur, üstünden aldığı emri, yasalara aykırı görürse yerine
getirmez ve bu aykırılığı o emri verene bildirir. Üst, emrinde
ısrar eder ve bu emri yazı ile yenilerse, memur bu emri yerine
getirmeye mecburdur. Ancak emrin yerine getirilmesinden doğacak
sorumluluk, emri verene aittir. Konusu suç teşkil eden emir, hiç
bir surette yerine getirilemez ve yerine getiren kişi sorumlu
olur.
5. İşbaşında Bulunmak
Memurların, günlük çalışma saatleri içinde işlerinin başında
bulunmaları gerekir. Kurumların günlük çalışma saatleri ve öğle
dinlenme süresi, bölgelerin ve hizmetin özelliklerine göre,
merkezde Bakanlar Kurulu'nca, illerde valiler tarafından tespit
edilir. Memurların haftalık çalışma süresi genel olarak kırk
saattir. Bu süre, Cumartesi ve Pazar günleri tatil olmak üzere
düzenlenir.
6. Devlet Malını Korumak
Devlet memurları, görevlerini dikkatle ve özenle yerine
getirdikleri gibi, aynı zamanda kendilerine teslim edilen devlet
malını korumak ve her an hizmete hazır halde bulundurmak için
gerekli tedbirleri de almakla yükümlüdürler. Memurların kasıt,
ihmal, kusur ve tedbirsizliği sonucu idare zarara uğratılmışsa, bu
zararın ilgili memur tarafından rayiç bedeli üzerinden ödemesi
esası benimsenmiştir.
7. Mal Bildiriminde Bulunmak
657 sayılı kanuna göre devlet memurlarının yapmakla yükümlü
oldukları diğer bir ödev de, kendileriyle eşlerine ve velayetleri
altındaki çocuklarına ait taşınır ve taşınmaz mallan, alacak ve
borçları hakkında mal bildiriminde bulunmaktır. Anayasa'nın 71.
maddesinde, kamu hizmetine girenlerin mal bildiriminde bulunmaları
öngörülmüştür. Yine Anayasa'ya göre, yasama ve yürütme
organlarında görev alanların da mal bildiriminde bulunmaları
gerekmektedir. Buna göre milletvekilleri, Bakanlar Kurulu üyeleri
ve belediye başkanları da memurlar gibi mal bildiriminde
bulunmakla yükümlüdürler. Mal bildirimleri, sonu (0) ve (5) ile
biten yılların en geç Şubat ayı sonuna kadar yenilenmesi gerekir.
Mal bildiriminde bulunmanın amacı, rüşvet, yolsuzluklarla mücadele
etmek, kısaca haksız mal edinmeye karşı önlem almaktır.
8. Resmi Belge, Araç ve Gereçleri Geri Vermek
Devlet memurları, görevleri ile ilgili resmi belge, araç ve
gereçleri, yetki verilen alanların dışına çıkaramazlar, özel
işlerinde kullanamazlar. Memurlar, görevleri sona erdiğinde,
görevle ilgili belge, araç ve gereçleri geri vermekle yükümlüdür.
Bu yükümlülük, memurun mirasçılarına da geçmektedir.
9. Kıyafet Düzeni
1982 yılında Devlet Memurları Kanunu'na eklenen bir maddeyle
memurlara, kanun, tüzük ve yönetmeliklerin öngördüğü kılık ve
kıyafet kurallarına uyma mecburiyeti getirilmiştir. Kanunda
belirtilen kılık-kıyafet mecburiyeti, 15.10.1982 tarihinde çıkan
bir yönetmelikle ayrıntılı olarak düzenlenmiştir. Bu yönetmelik,
kamu kurumlarında çalışan bütün görevlileri kapsamı içine
almaktadır.
10. İkamet Mecburiyeti
Devlet memurları, görev yaptıkları kurum ve hizmet birimlerinin
bulunduğu yerleşme merkezinde oturmak zorundadırlar Memurlar
görevini aksatmamak şartıyla yetkili amirin izniyle yukarıda
belirtilen hudutlar dışında ikamet edebilirler. Bununla beraber,
devlet memurları, ikamet ettikleri il hudutlarını tatillerde ancak
yetkili amirlerin izni ile terk edebilirler.