Ücretler bankaya yatacak kayıt dışı istihdam azalacak!

MEMURHABER.COM- 5 ve üzeri çalışanı olan işverenlerin, çalışanların ücretlerini banka yoluyla ödemesini öngören yeni yasa tasarısı sayesinde KOBİ’lerin önemli bir bölümünü daha kayıtdışıyla mücadele kapsamı içinde olacak.

Milliyet yazarı Cem Kılıç, 'Maaşlar Bankaya Kayıtdışı Aşağıya' başlıklı bugünkü yazısında, Torba Yasa Tasarısı ile maaşların elden verilmesinin önüne geçilmesini öngören düzenlemeyi ele aldı. 

Çalışma Bakanı Süleyman Soylu, geçtiğimiz günlerde kayıt dışılıkla mücadelede ö nemli bir düzenleme yapacakları bilgisini verdi. Mevzuata göre halen 10 ve daha fazla sigortalı çalıştıran işverenler, çalıştırdıkları kişilerin ücretlerini banka kanalıyla ödemek zorundalar. Yapılması planlanan düzenlemeye göre, bu 10 ve daha fazla çalışan sayısı yarıya iniyor. Hazırlanacak yasa tasarısıyla 5 ve daha fazla çalışanı olan işverenler artık ücret ödemelerini elden değil, banka yoluyla yapacaklar.

İşte o yazı:

Türkiye’de 2016 Ocak ayı verilerine göre toplam 1 milyon 710 bin işyeri var. Bu işyerlerinin sadece 42 bin kadarı kamu işyerleri, geri kalanlar ise özel sektör işyerleri. Ocak ayı verilerine göre bu işyerlerinde toplam 13 milyon 620 bin sigortalımız, yani 4  a kapsamında çalışan istihdamımız var. 

SGK istatistiklerine göre, 1.5 milyon işyeri küçük ölçekteki işyerleri, yani 10 kişiden daha az sigortalı çalıştıran işyerleri. Bu ölçekteki işyerlerinde istihdam edilen toplam sigortalı sayısı 4 milyon civarında. Geri kalan yaklaşık 210 bin işyeri ise 9.5 milyona yakın sigortalıyı istihdam ediyor.

KÜÇÜK ÖLÇEKLİ İŞYERLERİ MAAŞLARI ELDEN ÖDÜYOR!
Türkiye’de işyerlerinin küçük ölçekli olması kayıt dışılıkla mücadelede zorluklarla karşılaşılmasına neden oluyor. Küçük ölçekli işyerlerinde işletme sahipleri çalıştırdıkları kişilerin ücretlerini genellikle elden veriyorlar. Bu nedenle, küçük işyerlerinde çalışanların sigortalı olup olmadıklarının takibi ancak denetimlerle mümkün olabiliyor. Bakan Soylu’nun açıklamasından sonra, küçük ölçekli işyerlerinin önemli bir bölümü daha kayıtdışılıkla mücadelede kapsam içine girmiş olacak. SGK İstatistikleri dikkate alındığında, tasarının uygulamaya geçmesiyle daha fazla sayıda sigortalının ücretleri banka kanalıyla ödenecek.

ÜCRETİ BANKADAN ÖDEMEYENİN CEZASI 161 LİRA!
Ücretlerini bankadan ödemek zorunda olan işverenler bankadan ödemedikleri her bir ücret için 161 TL idari para cezası ile karşılaşabilirler. 10 işçisi olan ve 1 yıldır ücretleri elden ödeyen bir işveren 19 bin 320 TL idari para cezası ödemek zorunda kalabilir. Bu nedenle özellikle küçük ölçekli işyerleri bu yükümlülüğe uymamaları halinde işyerini kapatmak zorunda bile kalabilecek boyutta idari para cezası ile karşı karşıya kalabilirler.

SÜREKLİ DENETLENECEK!
Kayıtdışılıkla mücadelede denetimlerin önemi büyük. Ancak denetimlerin klasik usulde işyerine gidip bire bir karşılıklı olarak yapılması günümüzde giderek etkinliği azalan bir yöntem. Artıksigorta takipleri elektronik ortamda bilgisayarlarla yapılabiliyor. Bu nedenle, banka işlemleri etkin bir denetimin sağlanması bakımından oldukça önemli olabiliyor. İşverenlerin banka hareketlerinden çalışanların sigortalı olup olmadıkları veya hangi ücret düzeyinden sigortalı yapıldıkları kolaylıkla takip edilebiliyor.

KAYITDIŞI İSTİHDAM DOĞU'YA DOĞRU ARTIYOR!
Kayıtdışılık bölgesel farklılıklar da taşıyor. Her ne kadar sigortalı sayısının batıya doğru gittikçe artmasına rağmen, ülkemizin doğusuna doğru gidildikçe kayıtdışılık oranının da yükseldiği SGK istatistiklerinden açıkça görülüyor.

KAYITDIŞI İSTİHDAMDA 2 SEÇENEK VAR!
Kayıtdışıda 2 seçenek var. Birincisi doğrudan kayıtdışılık, yani çalışanın hiçbir şekilde sigortalanmaması, diğeri ise dolaylı kayıtdışılık, çalışanın gerçekte aldığı ücretinden daha az ücret düzeyi üzerinden sigortaya bildirilmesi. Bu ikinci yöntem kayıt içinde kayıtdışılık... Türkiye’de özellikle küçük işyerlerinde birinci yöntem, yani çalışanın SGK’ya bildirilmemesiyle karşılaşıyoruz. Bu nedenle, sayıları çok fazla olan bu işyerleri açısından ödemenin bankalar kanalıyla yapılacak olması çok önemli.

SGK'NIN BELİRLEDİĞİ MESLEK KODU ÖNEMLİ!
Diğer yandan, kayıt içi kayıtdışılıkla mücadele de en az diğer yöntem kadar önemli. Bu mücadelede de SGK’nın belirlemiş olduğu “Meslek Kodu” sistemi kayıp ve kaçakların tespitinde işe yarıyor. Meslek Kodu sistemine göre, SGK işyerleri ve meslekler bazında işverenin sigortaya yatırdığı parayı takip edebiliyor. Böylece bir fabrikada mühendis unvanıyla çalışan kişi için asgari ücrete yakın ücret gösterilmişse, SGK işvereni takibe alıyor.

TARIM VE İNŞAAT SEKTÖRÜDNE KAYITDIŞI YÜKSEK!
Sektörler esasında baktığımızda geleneksel üretim metotlarının hâkim olduğu, daha çok küçük işyerlerinin bulunduğu sektörlerde kayıtdışılığın yoğunlaştığı görülüyor. Türkiye’de tarım ve inşaat sektörlerinde küçük işyerleri toplamın neredeyse tamamına yakınını oluşturuyor. Durum böyle olunca kayıtdışılık da en fazla bu sektörlerde görülüyor.

KAYITDIŞI İSTİHDAM AZALIYOR!
Türkiye’de kayıtdışı istihdam oranları son 7-8 yıla baktığımızda oldukça geriledi. SGK kaynaklarına göre, 2009 yılında istihdam edilenlerin yüzde 43.84’lük bölümü kayıtdışı olarak istihdam edilirken, bu oran 2014 yılında yüzde 35’e; en son açıklanan TÜİK Hane Halkı İşgücü Anketi Sonucuna göre 2015 yılında da yüzde 33.6’ya geriledi.