Liseler balık istifi

2014-2015 eğitim öğretim yılı birinci ve beşinci sınıflar için bugün başladı. Diğer öğrenciler içinse 15 Eylül’de ders zili çalacak. Okulların açılmasına bir hafta kala yerleştiği liseden memnun olmayanlar hâlâ boş kontenjan kovalarken, öğrenci nüfusunun yoğun olduğu yerlerde ise eğitimciler okulun kapasitesinden fazla olan öğrenci sayısını dersliklere nasıl sığdıracağının hesabını yapıyor.

Okulları böyle zor bir problemin içine sokan durum, liselerin dönüşümü ile başladı. Düz liselerin kaldırılması kararının ardından dört yılda okul dönüşümleri tamamlandı. Geçen sene düz lise kalmazken, bu okullar, meslek lisesine, Anadolu lisesine ya da imam hatip liselerine dönüştürüldü. Liselere yerleştirme sistemi de değişti. Bu yıl tüm okullar sınavla öğrenci aldı ve okul türlerinin başına ‘Anadolu’ ibaresi getirildi. Yani geçen yıl sınavsız öğrenci alan, mesleki ve teknik liselerin, imam hatip liselerinin ve çok programlı liselerin (ÇOP) de bu yıl başına “Anadolu” ibaresi getirilince bu okullarda sınıf mevcudu sayısı yasal olarak 34 ile sınırlandırılmış oldu. Ancak sınıf mevcutlarını 34 ile sınırlı tutarak öğrencilerin tamamının yerleştirilemeyeceği fark edilince sınıf başına öğrenci mevcudu 40’a çıkarıldı.

İkili eğitim yapan lise sayısı artıyor

Bu da pek çok lise için çözüm olmayacak. İlk ve ortaokulda ikili eğitim yapan yüzde 57 öğrenci oranın düşürülemezken şimdi öğrencileri sığdırmak için sabahçı ve öğlenci olmak üzere ikili eğitim yapan lise sayısı artacak. Oysa Eğitim Reformu Girişimi Direktörü Batuhan Aydagül'e göre nitelikli eğitimin önündeki engellerden biri de ikili eğitim. Eğitim Reformu Girişimi’nin 2012 Eğitim İzleme raporuna göre, zaten 2012-2013 eğitim yılında genel ve mesleki ortaöğretimin yüzde 18.8’inde ikili eğitim yapılıyordu. Al Jazeera Türk, öğrenci kontenjanı fazla bölgelerdeki okulları gezdi. İşte birkaç örnek:

Sultangazi Çok Programlı Anadolu Lisesi bu sene tam 1428 öğrenci aldı.

Derslikler yetmiyor

Sultangazi Çok Programlı Anadolu Lisesi geçen sene eğitime başladı. Çocuk gelişimi, muhasebe, güzellik ve saç bakım hizmetleri olmak üzere üç mesleki programda eğitim veriyor. Geçen sene 600 öğrenci alınan okula, bu yıl tam 1428 öğrenci yerleştirildi. Geçen seneki öğrencileriyle birlikte toplam mevcudu 2 bini aştı. Yeni başlayacak 9'uncu sınıf 1428 öğrenci için, Anadolu meslek liselerinde uyulması gereken sınıf başına 40 öğrenci mevcuduna göre yerleştirmesi için 36 derslik gerekli. Ancak okulun 29 dersliği var. Bu durumda okulun ikili eğitime geçmekten başka çaresi yok. Hangi sınıfların sabahçı, hangi sınıfların öğlenci olacağına öğrencilerin yaşadıkları yerlerin uzaklıkları da dikkate alınarak karar verilmeye çalışılıyor.

Derslik 40 tane ihtiyaç 60

Arnavutköy Mehmet Akif Ersoy Çok Programlı Anadolu Lisesi’nin durumu daha da zor. Geçen sene düz liseden çok programlı liseye dönüşen okulda, hem düz liseden kalan öğrenciler, hem de meslek bölümlerine giden öğrenciler var. Bu yıl yeni alınan öğrenciler ise Anadolu meslek lisesi programına başlayacak. Okula bu yıl belirlenen kontenjan 680’di. Ancak 890 öğrenci yerleştirildi. Bu pek çok ilçede iki - üç okulun toplam mevcudu ediyor. Okulun toplamdaki öğrenci sayısı 2400’ü buluyor. Lisenin 40 dersliği var. Ancak var olan öğrenci sayısıyla 60 dersliğe ihtiyacı var.

Arnavutköy'deki lise düz liseden çok programlı liseye dönüştü. Lisede üçlü eğitim yapılıyor.

63 kişilik sınıf

Yeni gelen 9'uncu sınıf öğrencileri için tam 14 sınıf açılacak. Okulun adı Anadolu lisesi ama 9'uncu sınıf mevcutları 63’ü bulacak. 10'uncu sınıfların mevcutları ise 50’nin üstünde olacak. 9, 10, 11, 12. sınıflardan toplam 49 şube var. Lisenin ise sadece 40 dersliği bulunuyor. Yani derslik sayısından fazla şubesi var. Bu öğrenci sayısına gereken derslik sayısı 60. Tıpkı geçen seneki gibi okulda üçlü eğitim yapılacak. 12.'inci sınıflar sabah, 11'inci sınıflar öğlen, 9 ve 10'uncu sınıflar ise tam gün eğitim yapacak. Geçen sene bu yöntemle sınıf mevcudu ortalamaları en azından 40'ta kalmıştı. Ancak bu sene bu yöntemden kurtulunamazken, öğrenci sayıları arttığı için bir de sınıf mevcutları arttı.

Okulda öğretmen sorunu da var. Kadrolu olarak 5’i yönetici 26 öğretmen var. Eylül atamalarından 20 öğretmen gelir hesabıyla 46 öğretmen olacağı tahmin ediliyor. Ancak okulun 75 öğretmene ihtiyacı var. Önceki yıllarda olduğu gibi geriye kalan açık da ücretli öğretmenlerle kapatılacak.

Anadolu lisesi olunca sevindiler ama...

Düz liseden Anadolu lisesine dönüşen bazı okullar, düz liseden kalan sınıflarını mezun ettikten sonra tekli eğitime geçme hayalleri kurarken, dönüşümün tabela değişikliğinden ibaret kalmasından yakınıyor. Kontenjanı fazla okullar için tekli eğitim uzak görünüyor. Bu okullardan biri Avcılar’daki Mehmet Baydar Anadolu Lisesi.

Sabah 7'den akşam 7'ye kadar ders

Geçen sene Anadolu Lisesi’ne dönüşen okulda, düz liseden kalan sınıflar sabahçı ve öğlenci olmak üzere ikili eğitim yaptı. Anadolu Liseleri ise tam gün eğitim gördü. Geçen sene 204 öğrenci alınmıştı, bu yıl okula iki katı, 408 öğrenci alındı. Sadece 9'uncu sınıflar için 10 şube açılması gerekiyor. Okuldaki toplam derslik sayısı 25. Bu yıl Anadolu lisesi sınıfları da ikili eğitime geçirilecek. Bu da okul giriş çıkış saatlerini etkileyecek. Lisenin öğretmenlerinden ve Eğitim-Sen iN yeri temsilcisi Azim Şamiloğlu, sabahçı öğrenciler için ilk dersin sabah 07.00’de başlayacağını, öğlenciler için de çıkışın akşam 19.00’u bulacağını söylüyor. Her sınıfın ders saat sayısı farklı olduğu için sabahçı ve öğlenci olarak öğrencileri gruplandırmak da kolay değil. Eğitimciler için karmaşık bir probleme dönüşen bu durumu Şamiloğlu şöyle anlatıyor:

Laboratuvarsız Anadolu Lisesi

“11 ve 12'nci sınıf olan düz liseler sabahçı olacak. Anadolu Lisesi olan 9 ve 10'uncu sınıflar öğlenci olacak. Okulda 25 derslik var. Ancak geçen sene laboratuvar ve odaları da sınıf yaptık, 30 dersliği bulduk. Bu sene kütüphaneden de yararlanmayı düşünüyoruz. 11 ve 12'nci sınıfta okuyan öğrenciler tam 31 sınıf ediyor. Onlar sabahçı gelecek. Bu çocuklar düz lise döneminden kalan öğrenciler. Öğleden sonra ise Anadolu lisesi olan 9 ve 10'uncu sınıflar gelecek. Onlar 20 sınıf ediyor. Geriye kalan 10 sınıf boş kalıyor öğleden sonra. Ancak tam güne geçecek kadar da sınıfımız yok, ikili yapınca da öğleden sonra boş kalan sınıflar oluyor. Sınıfların ders saati sayıları da farklı. 12'inci sınıflar haftada 30 saat, 11’ler 35 saat, Anadolu liseleri 40’a yakın saat ders yapıyor. 4 farklı çıkış saati olacak. Karman çorman. Tenefüsleri 10 dakikadan 5 dakikaya indirmeyi planlıyoruz. Hatta bazı dersler 80 dakikka blok olarak yapılacak. Ne öğrenci ne öğretmen dinlenebilecek.”

Şamiloğlu, okullun adının Anadolu lisesi olsa da verilen eğitimin eskide kalan Anadolu liselerindeki gibi olmayacağını da söylüyor:
“Anadolu Lisesi'nde okuyorsun ama ne tam gün eğitim alabiliyorsun, ne okulun laboratuvarı var. Düz liseden beter durum. Eskiden beri Anadolu lisesi olan okullar ikili eğitim sıkıntısı belki daha az yaşar ama düz liseden Anadolu lisesine dönen okulların hepsi ikili eğitime geçmek zorunda kalacak.”

Kıraç Anadolu Lisesi'nde tam gün eğitim alan Anadolu Lisesi öğrencileri bu yıl ikili eğitim yapmak zorunda. [Al Jazeera Türk/Umay Aktaş Salman]
Aynı durumda olan bir diğer okul da Esenyurt Kıraç Anadolu Lisesi, geçen sene 270 öğrenci almışken, bu yıl tam 680 öğrenci aldı. Yani geçen senenin iki buçuk katı. Okulun toplam öğrenci mevcudu yaklaşık 2400. Düz liseden Anadolu lisesine dönüşen okulda, geçen sene düz lise sınıfları sabahçı, öğlenci ikili eğitim yaparken, Anadolu lisesi sınıfları tam gün eğitim yapıyordu. Ancak bu yıl Anadolu lisesi sınıflarının da tam gün eğitim yapma imkanı yok. Okul tamamen ikili eğitime geçecek.

Yıldız: Sayıdaki artıştan dolayı

İstanbul İl Milli Eğitim Müdürü Muammer Yıldız, eğitim öğretim başladıktan sonra hangi ilçelerde ne oranda ikili eğitime geçildiğinin belli olacağını belirterek "Eğitim öğretim başladığında kimin okulda kaldığını, nerede yığılmalar olduğunu gördükten sonra ikili eğitim kararı alıp devam edeceğiz. Doğal olarak sayıdaki artıştan dolayı özelilkle belirli bölgelerde ikili eğitime ihtiyacımız olacak" diye konuştu. Yıldız, Anadolu Liseleri'nde ikili eğitim yapılmadığı ama bu sene bazı okullarda buna mecbur kalınacağı belirtilince ise "Bütün okullar Anadolu lisesi artık" dedi.