Genel Sağlık Sigortası (GSS) çöktü!

Prim tahsilatı yüzde 3,5'te kaldı, sistem iflas etti. SGK, 8 milyar liralık prim alacağının ancak 300 milyon lirasını tahsil edebildi. Prim borcu için hükümet af hazırlığında, afla birlikte GSS'nin maliyeti Yeşil Kart'ı da geçecek.

Zaman Gazetesi'nin haberine göre, 8 milyar liralık prim alacağı biriken Genel Sağlık Sigortası bu rakamın sadece 300 milyon lirasını tahsil edebildi. Sosyal güvencesi olmayan 12,5 milyon kişinin gelirine göre prim ödeyerek sağlık hizmeti alması amaçlayanıyordu. Gelir testine giren 12 milyon kişiden 8 milyonunun geliri asgari ücretin üçte birinden az olduğu için primini devlet ödüyor. Geri kalan 4,5 milyon kişi ise prim ödeyerek hizmet alacaktı. Ancak bu kişilerin bir bölümü teste hiç girmezken girenlerden de tahsilat yapılamıyor.

Yeşil Kart yerine kurulan Genel Sağlık Sigortası (GSS) sistemi işlemiyor. Geliri asgari ücretin üçte birinden fazla olanlardan alınması planlanan sağlık primi tahsilatı yapılamıyor. Sosyal Güvenlik Kurumu'nun (SGK) verilerine göre GSS kapsamında yaklaşık 8 milyar liralık sağlık primi alacağı birikti. Bugüne kadar tahsil edilen sağlık primi miktarı ise 300 milyon lirada kaldı. Buna göre tahsilat yüzde 3,5'lar seviyesinde. Uzmanlar, gelir testi yöntemiyle vatandaşa çıkarılan sağlık primi borcunun tahsil edilmesinin neredeyse imkansız olduğunu belirtiyor.

GSS kapsamında borcu olan 4 milyon kişi için çare arayan hükümet, önümüzdeki günlerde Meclis'e gelecek olan torba yasa ile sağlık prim borçlarını yeniden yapılandıracak. Bu kapsamda borçların bir kısmı tamamen silinecek. Büyük bölümünde ise faizler silinerek anapara taksitlere bölünecek. Ancak uzmanlar, affın da çare olmayacağı görüşünde. Bu arada afla birlikte oluşan maliyet ise Yeşil Kart sisteminin getirdiği yükü aşıyor.

Yeşil Kart sisteminin yerine ikame edilen gelir testi sistemine göre sosyal güvenlik kapsamında olmayan kişiler, gelirine göre GSS primi ödeyerek sağlık hizmeti alıyor. Sosyal Güvenlik Kurumu'nun verilerine göre 75 milyon 627 bin kişilik Türkiye nüfusundan 63 milyon 110 bini sosyal güvenlik kapsamında. Sosyal güvenlik kapsamında olmayan 12,5 milyon kişinin ise gelirine göre prim ödeyerek sağlık hizmeti alması amaçlanıyordu. SGK verilerine göre 11 milyon 979 bin kişi gelir testine girdi. Teste girenlerden yaklaşık 8 milyon kişinin geliri asgari ücretin üçte birinden az olduğu için bu kişilerin primini devlet ödüyor. Geriye kalan yaklaşık 4,5 milyon kişi ise sağlık primi ödeyerek hizmet alacaktı. Ancak gelinen noktada bu kişilerin bir bölümü gelir testine hiç girmedi. Gelir testine girenlerden de prim tahsilatı yapılamıyor.

GSS'ye göre üniversiteye gidiyorsa 25 yaşını, liseye gidiyorsa 20 yaşını, okula gitmiyorsa 18 yaşını geçen kişiler, sosyal güvenlik kapsamında değilse gelir testine girmek zorunda. Gelir testi sonucu GSS primleri, kişilerin gelirine göre kademeli olarak belirleniyor. Kişilerin geliri, valilik ve kaymakamlıklardaki Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları tarafından yapılan testlerle belirleniyor. Bu testlere göre aile içinde kişi başına geliri asgari ücretin üçte birinden az olanların, yani 340 TL'den az gelir elde edenlerin primini devlet ödüyor. Gelir testine giren yaklaşık 12 milyon kişiden 8 milyonu bu kapsamda yer aldı. 4,5 milyon kişiye ise gelirine göre sağlık primi borcu çıkarıldı. 2012 yılının Ocak ayında uygulamaya konulan GSS ile birlikte sağlık primi alacağı 8 milyar lirayı aştı.

Borçları ödenmediği için de 4,5 milyon kişi sağlık hizmeti alamıyor. Hükümet bu soruna çare bulmak için af hazırlığında. Buna göre GSS prim borcu olanlara yeni bir fırsat tanıyacak. Daha önce gelir testine girmediği için adına en yüksek miktardan prim borcu çıkarılanlar, kendilerine verilecek 3-4 ay içinde yeniden gelir testine girebilecek. Böylece bu kişiler eğer gelir 340 TL'nin altında ise borçları silinecek. Eğer gelirleri 340 TL'nin üzerindeyse bu kez gelirlerine göre prim ödeyecekler. Böylece en yüksek limitten çıkarılan prim borcundan kurtulacaklar.

Gelir testine girdiği halde borcunu ödemeyen kişilerin ise faiz borcu silinecek. Borçlulara anaparaya taksitlerle ödeme imkanı getirilecek. Böylece devletin 8 milyar liralık alacağının önemli bir bölümü silinecek. Öte yandan GSS'de özellikle öğrencilere yönelik sorun yaşanıyor. Pek çok öğrenciye prim borcu çıkarılıyor. Üniversite öğrencileri, kuruma öğrenci belgesi vererek bu borçtan kurtulabiliyor.