BES ile ilgili son dakika açıklama yeniden değişiyor

Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek, Yeni Orta Vadeli Programı açıklarken, Bireysel Emeklilik Sistemine (BES) otomatik katılım uygulamasına da değinerek, “BES, gözden geçirilerek kapsamı genişletilecek” dedi.

Mehmet Şimşek, bu konuyu ilk kez gündeme getirmiyor. Daha önceki açıklamalarında da otomatik BES’in istenen seviyede gitmediğinin, çıkışların beklenenin çok üzerinde olduğunun sık sık altını çizerek, uygulamada revizyona gidileceğinin sinyallerini verdi. Orta Vadeli Program ile de sistemde değişiklik yapılacağı kesinleşti. Bu düzenlemelerden bir kısmı da önümüzdeki günlerde Meclis gündemine gelecek torba kanun ile gerçekleşecek.

CAYMA SÜRESİ UZUYOR

Kısa bir bilgi vereyim. Sene başından bu yana 7.5 milyon çalışan otomatik katılım ile BES’e girdi, bunların 4 milyonu cayma hakkını kullanarak, sistemden çıktı. Otomatik katılımda çıkış oranı yüzde 55’e yakın. Bu da, sistemde revizyona ihtiyaç olduğunu gösteriyor. Peki, otomatik BES’te neler değişecek? Öncelikle şunu belirteyim; emeklilik şirketlerinin istedikleri değişikliklerin en başında, işveren katkısı geliyor. Yani, çalışanın maaşından kesilecek, üzerine işveren de belli oranda katılacak, devlet de yüzde 25 katkı yapacak. Haksızlar mı? Bence değiller; otomatik katılımın başarılı olduğu tüm ülkelere bakıyorsunuz, hepsinde işveren katkısı var ve başarı bu sayede yakalanmış. Peki, şirketlerin bu isteği kabul görür mü? Bugün için mümkün değil.

Gelelim, otomatik katılımda neler değişeceğine. Masadaki seçenekleri paylaşayım. Seçeneklerden biri, sistemden 2 aylık cayma süresinin uzatılması. Malum, çalışanlara, sisteme girdikleri tarihten itibaren 2 ay içinde cayma hakkı tanındı. Ancak uygulama gösterdi ki, bugüne kadar girenlerin neredeyse tamamına yakını iki ayı bile beklemeden, ilk bir-iki günde sistemden çıktı. Hal böyle olunca da otomatik katılımın avantajları, devlet katkısının getirisi kişilere anlatılamadı. İşte, yeni düzenlemede cayma süresinin uzatılması planlanıyor. Süre ise henüz belli değil ama 6 aya kadar çıkma ihtimali de var.

DEVLET KATKISI NEMALANACAK

Bir başka revizyon ise, cayma hakkını kullanmayanlara, 2. ayın sonunda ödenen 1000 liralık devlet katkısının nemalandırılmasına yönelik yapılacak. Bilmeyenler vardır diye özetleyeyim. Nedendir bilinmez; sistem kurgulanırken, 2 ayın sonunda çalışanlara verilen 1000 liralık devlet katkısının yatırım araçlarında değerlenmesine imkan tanınmadı. Yapılacak düzenleme ile bu 1000 liralar da artık nemalanacak.

Bunlar beklenen değişiklikler. Ayrıca; maaşlardan yapılan yüzde 3’lük kesintilerin düşürülmesi ya da prime esas kazanç yerine sadece maaştan kesinti yapılması, 1000 liralık katkı için 2 ay süre beklenmemesi gibi seçenekler de masada.

NELER DEĞİŞECEK?

* 2 ay olan cayma süresi uzatılacak, böylece kişilerin daha uzun süre sistemde kalması sağlanacak.
* Cayma hakkını kullanmayanlara ödenen 1000 liralık devlet katkısı nemalandırılacak.
* 45 yaş üstünün de sisteme girmesi masadaki seçeneklerden.
* Sistemden kendi isteği ile çıkanlar ancak 2 yıl sonra sisteme dönebiliyordu. Değişiklikle çıkanlar istedikleri zaman geri girebilecek.
* Maaşlardan yapılan yüzde 3’lük kesintiler düşürülebilir.
* 1000 liralık devlet katkısı için bekleme süresi de kaldırılabilir.

18 YAŞ ALTI DA GİREBİLECEK

Önümüzdeki günlerde Meclis gündemine gelecek olan torba yasada BES’e yönelik yapılacak en önemli değişiklik, 18 yaş altının da sisteme girişine imkan tanınacak olması. Mevcut sistemde 18 yaş üstü emeklilik sözleşmesi yapabiliyordu.

Yeni düzenlemeyle 18 yaş altındakiler de emeklilik hesabı açtırabilecek. Bu da 20 milyondan fazla gencin BES’e katılımının önünü açacak. Böylece; yüksek oranda katkı payı ödemek isteyip de asgari ücret üzerinden devlet katkısı alabilenlerin, çocukları için de ayrı ayrı emeklilik hesabı açtırıp, devlet katkısından daha fazla yararlanmalarına imkan tanınacak.