Çalışanlara kıdem tazminatı ve işsizlik maaşı müjdesi!

Başbakan Davutoğlu'nun dün açıkladığı "Ekonomide Dönüşüm Programı" kapsamına alınan kıdem tazminatı, milyonlarca işçi ve işverenin merakla beklediği bir konu. Daha önce kıdem tazminatı ile ilgili atılan adımlar sonuca ulaşamadı, yapılması düşünülen kıdem tazminatı fonu hayata geçemedi.

İşverenler için önemli bir maliyet olan kıdem tazminatı konusunda işçiler taviz vermek istemiyor. Milliyet Gazetesi'nden Cem Kılıç haberinde “Her 1 yıllık kıdemin karşılığı 1 aylık brüt ücret” şeklindeki düzenlemenin diğer ülkelere göre daha kapsamlı olduğunu ortaya koyuyor.

KIDEM TAZMİNATI FONU HAYATA GEÇMEDİ

Kıdem tazminatında gündeme gelen fon düzenlemesi, işverenler tarafından yüzde 4 oranında prim ödenmesini ve biriken paranın 15 yıl boyunca işçi tarafından dokunulamamasını öngörüyordu.
Bu sistem işçi adına tazminatın fonda birikmesini ve bu sürenin sonunda her yıl için ortalama 15 günlük ücret tutarında tazminatın hak kazanılmasını sağlıyordu. Kıdem tazminatı hakkından yarı yarıya kesinti anlamına gelen düzenleme işçilerin tepkisini çekmişti.

Fonda birikecek paranın değerlenmesi sonrası bu farkın ortadan kalkacağı ifade edilmesine rağmen işçi tarafı bu hesaplamanın doğru olmadığını ve hak kayıplarının yaşanacağına dikkatleri çekmişti.
Bu nedenle işçi tarafının bu endişesini ortadan kaldıracak bir adımın atılması şart. Bu eksiklik giderilir ve daha fazla işçinin tazminata erişmesi mümkün hale getirilip, mevcut haklardan geri adım atılmazsa bu mesele çözüme kavuşturulabilir.

DAVUTOĞLU'NDAN "KIDEM TAZMİNATI" SÖZÜ

Başbakan Ahmet Davutoğlu, 10. Kalkınma Planı’nda belirlenen 25 öncelikli dönüşüm programından son pakette yer alan sekiz programı ve bunlara ilişkin 380 eylem planını açıkladı. Kıdem tazminatı sisteminde yaşanan sorunların çözümü için ilgili sosyal taraflarla istişare içinde gerekli mevzuat düzenlemelerini yapacaklarını bildiren Davutoğlu, “Bu çok uzun süredir gündemimizde. Bununla ilgili etkin ve herkesle istişare içinde bir politika gerçekleştireceğiz. İşsizlik sigortasından yararlanma koşullarını esnetmek ve yararlanma sürelerini artırmak için mevzuat çalışmaları yapacağız. Mevcut esnek çalışma sistemlerini daha güvenceli hale getirecek yeni esnek çalışma sistemlerini içeren mevzuat çalışması yapacağız” dedi.

Sosyal Güvenlik Uzmanı Prof. Dr. Cem Kılıç ise 5 soruda kıdem tazminatının detaylarını açıkladı.

5 SORUDA KIDEM TAZMİNATI

1- Kıdem tazminatında şu anki uygulama ne?

Aynı işverene bağlı en az 1 yıl çalışmış olan ve iş sözleşmesi belirli nedenlerle son bulan işçi bu tazminatı alabiliyor. Askere gidecek işçi, evlendikten sonra 1 yıl içinde işinden ayrılan kadın işçi, 8.9.1999 öncesi sigorta girişi olan ve 15 yıl 3.600 gün sigortalılık süresini dolduran işçi, emekliliği gelen işçi de işinden ayrılınca kıdem tazminatı alabiliyor. Her 1 yıllık çalışma karşılığında 1 aylık brüt ücret tutarında tazminat alınıyor.

2- Peki kıdem tazminatı fonu ne getirecek?

Bireysel esasa dayalı kurulacak fon ile işçinin hesabında tazminatın birikmesini ve belirli bir süre sonunda işten çıkış nedenine bağlı olmaksızın bu tutarın işçiye ödenmesini öngörüyor. Bu fona işveren tarafından her ay belirli oranda prim ödenecek

3- İşveren neden istemiyor?

İşverenler şu anki uygulamada yalnızca 10 işçiden 1’ine kıdem tazminatı ödüyorlar. Fon hayata geçerse her işçi için aylık prim ödemek durumunda kalacaklar. Diğer yandan işçi istifa etse de belirli bir süre sonunda kıdem tazminatını alabileceği için işverenler çalışanlarını ellerinde tutamamaktan korkuyorlar.

4- Fon gelirse hak edilmiş tazminatlar ne olacak?

Bu toplu para işverenden alınarak fona devredilecek veya birikmiş tazminatlar işçiye ödenerek fona yeni bir başlangıç yapılacak. Türkiye’de birçok işveren kıdem tazminatı için herhangi bir karşılık ayırmadığından toplu ödemelere karşı duruyor.

5- Kıdem tazminatında işçi ne istiyor?

İşçi mevcut hakkının korunmasını ve 1 yıllık çalışması karşılığında 30 günlük ücreti tutarındaki kıdem tazminatı hakkının sürmesini istiyor. Kıdem tazminatı fonunda 1 yıl karşılığı 12 ila 15 gün arasında tazminat ödenmesi planlanıyordu.

İŞSİZLİK MAAŞI ALAN KİŞİ SAYISI ARTACAK

Başbakan’ın açıklamalarına göre işsizlik sigortası fonundan daha fazla işsiz yararlanabilecek. İŞKUR’un verilerine göre Ekim 2014 döneminde işsizlik sigortasından 261.360 kişi yararlanmış. Aynı dönemde toplam işsiz sayısı 3 milyon 43 bin. Yani işsizlerin yalnızca yüzde 8.5’i bu sigortadan yararlanabiliyor. Bu da, basit olarak her 10 işsizden yalnızca birisine karşılık geliyor. İşsizlik fonunda biriken para tutarı ise 80 milyar TL’ye karşılık geliyor.

120 GÜN ŞARTI ESNİYOR

İşsizlerin işsizlik sigortasından yararlanamama nedenlerinden en önemlisi son 120 gün kesintisiz prim ödemiş olma şartı. Bu şartın kaldırılması veya kısaltılması ile işsizlik sigortasından yararlanacak işsiz sayısı artacaktır. Diğer yandan işsizlik sigortasından yararlanmak için son 3 yıl içerisinde en az 600 gün prim ödeme koşulu da esnetilirse fondan yararlanan kişi sayısı artar.
Bu konudaki denge gözetilirken işsizlik sigortasından maaş alan kişilerin çalışmak yerine işsizlik maaşı almayı tercih etmelerini engelleyecek mekanizmaların da planlanması gerekiyor.