Eğitimde yepyeni bir rota çizildi!

MEMURLAR- Eğitim alanının yeniden yapılandırılmasına yönelik son dönemlerde giderek hız kazanan bir süreç yaşanıyor. Bu süreç, bir yanıyla eğitim alanının kendi iç dinamiklerinin etkisiyle şekillenirken, diğer yanıyla da Türkiye'nin son 12 yıl boyunca kendisini hemen her alanda hissettiren reformcu kimliğinin doğal bir sonucu olarak temayüz ediyor. Yani eğitim alanındaki değişim-dönüşüm sürecini Türkiye'nin genel gidişatıyla birlikte değerlendirmek gerekiyor. Zira ülkemizin vesayetçi anlayışlardan kurtulmaya başladığı, askeri darbelerin ve darbe teşebbüslerinin yargılandığı, insan haklarına aykırı ve anti-demokratik nitelikli her türlü uygulamanın siyasal ve hukuksal sistemden ayıklandığı bir dönemde, eğitim alanının da yeniden ve köklü bir şekilde dizayn edilmesi, içinde bulunduğumuz değişim-dönüşüm sürecinin hem bir sonucu hem de kaçınılmaz ve ertelenemez bir gerekliliğidir.

Eğitimde şura zamanı

Bu gerekliliğin bilinciyle, ülkemizdeki eğitim öğretim ortamını gerek nicel gerekse nitel göstergeler açısından uluslararası düzeyde kabul gören standartlara yükseltecek yeni ve kapsayıcı politikalar geliştirilmekte, birçok uygulamaya imza atılmaktadır. Kısa-orta ve uzun vadeli eylem planları dahilinde hayata geçirilen bu uygulamalar kapsamında, müfredat ve öğretim programları yeniden gözden geçirilmekte, öğrencileri salt sınav odaklı eğitim anlayışından uzaklaştıracak ve onları çağdaş dünyadaki hemcinsleriyle rekabet edebilecekleri çok yönlü bir gelişim sürecinin içine sokacak çalışmalar yapılmakta, öğretmenlerin bilimsel ve pedagojik yeterlilikler açısından daha da gelişmesini sağlayacak stratejiler geliştirilmekte, kız çocukları başta olmak üzere tüm ülke genelindeki okullaşma oranlarını artıracak tedbirler alınmakta, okullarda ihtiyaç duyulan fiziksel ve teknik altyapı eksiklikleri giderilmektedir.

Ancak eğitim alanında yapılan değişiklikleri yalnızca pedagojik sonuçlarıyla/boyutlarıyla sınırlamak da doğru değildir. Zira bu süreçte, okullarda serbest kıyafet uygulamasına geçilmesi, başörtülü öğretmenlerin kamuda istihdam edilmelerinin önünün açılması, özel okullarda farklı dil ve lehçelerde eğitimin mümkün hale getirilmesi, andımız uygulamasına son verilmesi ve imam-hatip okullarına yönelik ayrımcılığın kaldırılması gibi birçok özgürlükçü düzenleme de hayata geçirilmiştir.

Yeniden yapılanma sürecindeki tüm bu adımlar sayesinde, eğitim alanı hem pedagojik gereklilikler açısından daha yetkin hale gelmeye hem de daha demokratik ve çoğulcu bir yapıya evrilmeye başlamıştır.

Gerek bugüne kadar yapılan seçim sonuçları gerekse kamuoyu araştırmaları, eğitim alanında yaşanan bu köklü reform sürecinin geniş toplumsal kesimler nezdinde son derece olumlu bir karşılığının olduğunu göstermektedir. Peki, bu reform sürecinin eğitimin ana aktörleri, muhatapları ve paydaşları nezdindeki karşılığı nedir? Eğitim alanının her türlü yasakçı uygulamadan arındırılmasını ve normalleşmesini hedefleyen bu sürecin ürettiği yeni bir pedagojik müktesebatsöz konusu mudur? Yeni dönemin özgürlükçü paradigmasıyla uyumlu bir pedagojik gündem ve gelecek perspektifinden bahsedilebilir mi? 2-6 Aralık 2014 tarihleri arasında Antalya'da toplanan 19. Milli Eğitim Şürası, bu ve benzeri soruların yanıtlarını bulması bakımından büyük bir önem taşımaktadır. Milli eğitim sistemimizin en yüksek danışma organı niteliğinde olan şüranın bu seneki gündemini "öğretim programları ve haftalık ders çizelgeleri", "öğretmen niteliğinin arttırılması", "eğitim yöneticilerinin niteliğinin arttırılması" ve "okul güvenliği" konuları oluşturmuştur. Açılışını Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın yaptığı şüraya, eğitim alanının tüm paydaşlarından oluşan 600 kişinin katılımı sağlanmış ve şüra süresince gerçekleşen müzakereler sonucunda, genel kurula sunulmak üzere, son derece önemli kararlar alınmıştır. Genel kurulun kabul etmesi halinde tavsiye niteliğini kazanacak olan bu kararlar, icrai bir etki doğurma ehliyetinden yoksundur. Ancak ister müzakere safhasında kabul edilen bir uzlaşma düzeyinde kalsın isterse tavsiye niteliğine dönüşsün, bu kararlar, hem eğitim alanındaki ortak aklı ortaya koymakta hem de bakanlık politikalarının belirlenmesinde yol gösterici bir nitelik taşımaktadırlar.

Bu açıdan baktığımızda, şüra süresince yapılan müzakerelerin ve alınan kararların bir kısmının, hemen her şürada gündeme gelen mutat konulara ilişkin olduğu görülmektedir. Ancak bu şüraya özgü olan ya da başka bir deyişle, bu şürayı diğerlerine nazaran ayrıcalıklı kılan "önemli müzakereler" yapılmış ve "önemli kararlar" da alınmıştır. Geçmişte konuşulması dahi suç teşkil eden/edebilen bu müzakerelerin/kararların, yukarıda bahsedilen reform sürecinin doğal bir sonucu olduğu ve bu sürecin devamlılığını sağlamaya dönük bir içerik taşıdığı söylenebilir.

Din dersi nasıl olmalı?

Şüphesiz ki, bunların başında, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersinin ilkokulun ilk üç yılında da zorunlu olarak okutulması yönündeki uzlaşı kararı gelmektedir. Esasında ilgili dersin içeriğinin doğru bir şekilde belirlenmesi ve uygun yöntemlerle öğrenciye aktarılması kaydıyla, bu kararın haklı felsefi, pedagojik ve toplumsal nedenleri bulunmaktadır. Zira ilkokul çağı, insanoğlunun gerek kendi varoluşuna gerekse dış dünyaya ilişkin sorgulayıcı bir tutum içine girdiği, henüz başlangıç düzeyinde de olsa tüm varlık alemini sorunsallaştırmaya başladığı bir döneme denk düşmektedir. Tam da böyle bir dönemde, öğrencilerin din olgusundan ve bu olguya eşlik eden derin bilgi birikiminden mahrum bırakılmasının pedagojik ve felsefi hiçbir haklı nedeni bulunmamaktadır. Bu, öğrencileri yalnızca din olgusu hakkında sağlıklı bir bilgi edinme imkanından mahrum etmemekte, aynı zamanda onların sorgulamaya ve analiz etmeye dönük entelektüel potansiyellerini de köreltmektedir. Bu hususta geliştirilen muhalefet ise, din dersiyle dindarlık kavramı arasında kurulan yanlış bir kıyasa dayanmakta ve çoğunlukla salt ideolojik bir karşı çıkışı ya da tepkiselliği yansıtmaktadır. Oysa bu yönde hareket eden kişilerin referans olarak gösterdiği Avrupa Birliği ülkelerinin büyük bir kısmında da din dersi, erken yaşlardan başlayarak hem teorik olarak hem de uygulamalı bir biçimde verilmektedir. Dolayısıyla buradaki tartışma, din dersinin o yaştaki çocuklara verilip verilemeyeceği üzerine değil; tam aksine bu dersin hangi içerikle, nasıl bir yöntemle ve ne türden bir öğretmen profiliyle verileceği üzerine odaklanmalıdır.

19. Milli Eğitim Şürası'nda alınan önemli bir uzlaşı kararı da, okul öncesinde değerler eğitimi verilmesine ilişkindir. Değerler eğitimi de, tıpkı din kültürü ve ahlak bilgisi dersi gibi, çocukların eğitim hayatlarının başlangıcından itibaren almaları gereken bir muhtevaya sahiptir. Bu eğitim sayesinde, çocuklar hem içine doğdukları kültürün ve ait oldukları medeniyet dünyasının ahlaki, toplumsal ve manevi değerlerini özümsemekte hem de insanlığın ortak duygusu olarak da nitelendirilebilecek evrensel değerlere yönelik bir duyarlılık geliştirmekte ve aşinalık kazanmaktadırlar. Bu değerler, her birimizin yekdiğeriyle kurduğu ilişkinin ya da ötekiyle olan hukukumuzun ahlaki ölçüsü ve barış içinde bir arada yaşamak için ihtiyaç duyduğumuz güvencenin etik temelidir. Çocuklarımızın bu temeli haiz olarak büyümeleri, onların sadece "iyi ve sorumluluk sahibi yurttaşlar" olmasını değil, aynı zamanda "çalışkan ve başarılı bireyler" olmasını da sağlayacaktır. Dolayısıyla bu uzlaşı kararının ivedilikle somut bir politikaya dönüştürülmesi ve okul öncesi eğitimde akademik becerilerin yanı sıra, değerler eğitimine de yer verilmesi büyük bir önem taşımaktadır.

Osmanlıca zorunlu ders

19. Milli Eğitim Şürası'nın bir diğer önemli uzlaşı kararı ise Osmanlıcanın zorunlu ders olarak bütün liselerin öğretim programlarında yer almasını düzenlemektedir. Bu karar, devamı olmakla övündüğümüz bir tarihi ve medeniyeti kendi dili ve alfabesiyle anlayamamanın verdiği bir utancıortadan kaldırma umudunu yarattığı için, yani sadece bu özelliğiyle bile, son derece değerli ve önemlidir. Kaldı ki, bu karar uygulama alanı bulduğu takdirde, Türkiye'deki tarih bilincinin gelişmesine ve geleceğin sağlıklı bir şekilde inşa edilmesine de büyük bir katkı sağlayacak niteliktedir.

Şüra süresince ele alınan ve üzerinde uzlaşılan konulardan biri de toplumsal cinsiyet eşitliğidir. Buna göre, toplumsal cinsiyet konusunun 3. sınıftan itibaren mevcut bir ders içinde bir ünite olarak işlenmesi yönünde uzlaşıya varılmıştır. Bu, şüphesiz ki, kadın-erkek eşitliğinin vurgulanması ve bu yönde bir farkındalık oluşturulması açısından atılmış önemli ve iyi niyetli bir adımdır. Ancak söz konusu uzlaşı kararının ilgili üniteyi isimlendirme noktasında pek de hassas davrandığı söylenemez. Zira toplumsal cinsiyet kavramının sosyal bilimler literatürü açısından son derece geniş bir içeriği ve kullanım alanı bulunmaktadır. Oysa şüra kararında kast edilen şey, cinsiyet ayrımcılığının önlenmesi ve kadın-erkek eşitliğine dair bilincin artırılmasıdır. Eğer durum böyle ise, basitçe 'cinsiyet eşitliği' vurgusuyla yetinmek, hem amaçlanan hedefe ulaşılmasını kolaylaştıracak hem de toplumsal cinsiyet kavramının muğlak ve karmaşık anlam yükünden çocukların en azından belli bir döneme dek uzak tutulmasını sağlayacaktır.

Son olarak belirtmek gerekir ki, eğitim alanının yeniden yapılandırılmasına dönük çalışmaların giderek hız kazandığı bir dönemde toplanan 19. Milli Eğitim Şürası, aldığı ya da almadığı kararlar kadar, sahne olduğu tartışmaların içeriği açısından da politika yapıcılar için yol gösterici bir nitelik taşımaktadır. Siyasal, hukuksal, toplumsal ve ekonomik düzeydeki gelişmelere koşut bir şekilde, eğitim alanı da, bu alanın paydaşları da giderek özgürleşmekte ve nicel-nitel tüm göstergeleriyle daha ileri bir eğitim ortamı talep etmektedir. Bu taleplerin hakkıyla karşılanması ise, yalnızca şura kararlarının uygulanmasını değil, Milli Eğitim Temel Kanunu'nun da gözden geçirilmesini gerekli kılmaktadır. (

EĞİTİME ŞURA NEŞTERİ

Şura'nın son gününde, Osmanlıca'nın sadece Anadolu İmam Liseleri'nde zorunlu ders olarak okutulması, ilköğretim 1,2,3'üncü sınıflarda çoğulcu anlayışla hazırlanacak Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi derslerinin konulması, Şehri Tanıma dersleri gibi öneriler benimsendi.

Milli Eğitim Şurası çalışmalarını tamamladı. Milli Eğitim Bakanı Nabi Avcı başkanlığında toplanan Şura'da Osmanlıca'nın genel liselerde ders olarak verilmesinde vezgeçilerek sadece Anadolu İmam Hatip Liseleri'nden zorunlu ders olarak okutulmasının önerilmesine karar verildi. Şura'da ayrıca İLköğretim 1,2,3'üncü sınılarda Din Kültürü dersinin verilmesi de karar bağlandı.

Turizm lisesinde alkol dersi kalktı

19. Milli Eğitim Şurası Genel Kurulu'nda, Anadolu otelcilik ve turizm meslek liselerinin öğretim programları ve ders çizelgelerinden "alkollü içki ve kokteyl hazırlama" dersinin kaldırılması, staj amacıyla tesis ve kurumlara gönderilen öğrencilerin alkollü içki servisi yapılan ya da alkollü içecek hazırlanan bölümlerde staj faaliyeti yapmalarının kaldırılması önerisi benimsendi. Karar gerekçe olarak da 18 yaşının doldurmamış kişilerin alkollü içki satılan yerlere girişinin yasaklandığı 6487 sayılı kanuna atıf yapıldı.

Özel yetenekliler için yönetmelik

Liselerde öğrencinin bir haftada aldığı toplam ders sayısının çeşit olarak azaltılması amacıyla derslerin bir kısmının dönemlik olarak uygulanmasına imkan verilmesi, ortaöğretim kurumlarında haftalık ders saatlerinin azaltılması; özel yetenekli öğrencilerin eğitimine yönelik bir yönetmeliğin hazırlanması önerileri benimsendi. "Osmanlı Türkçesi" dersinin zorunlu bir ders olarak bütün liselerin öğretim programlarında yer alması önerisi görüşülürken, dersin, bütün liseler yerine Anadolu imam hatip liselerinde zorunlu ders olması yönünde değiştirilmesi yönünde verilen önerge kabul edildi .

Din dersinde çoğulcu anlayış

Okul öncesine ilişkin önerilerin ele alınmasından sonra komisyonda ilkokul kademesine ilişkin öneriler ele alındı. İlkokullarda tekli öğretime geçilmesi benimsenen öneriler arasında yer aldı. İkokul 1, 2. ve 3. sınıflara da din kültürü ve ahlak bilgisi dersinin konulması, ilkokul 1, 2. ve 3. sınıflar için hazırlanacak olan din kültürü ve ahlak bilgisi dersi öğretim programlarında da çoğulcu anlayışa yer verilmesi önerisi de onaylandı.

Öğretmen adaylarına burs önerisi

Şura'da ayrıca YGS/LYS sıralamasında başarılı olan ve öğretmenlik mesleğini ilk 3'te tercih eden öğrencilere burs ve barınma desteği sağlanması, Öğretmenlik mesleğine akademik-sosyal ve psikolojik açıdan uygun olmayan öğrencilere diğer fakülte ve bölümlere yatay ve dikey geçiş imkanı sunulması, Fatih Projesi'yle birlikte okullarda kurulan teknolojiler öğretmen yetiştiren kurumlara da kurulması ve öğretmen aday adaylarına bu teknolojilerin eğitiminin verilmesi önerileri de benimsendi.

ŞEHRİ TANIMA DERSİ

Başbakan Ahmet Davutoğlu'nun "İstanbul" dersinin yurt çapına yaygınlaştırılması önerisini de genel kabul gördü. Buna göre "serbest etkinlikler" dersinde her ilin kendi tarihi ve kültürel varlıklarını, şehre ait değerleri tanıtmak ve gezdirmek amacıyla "Şehri Yeniden Keşfetmek" temasıyla dersler işlenecek.

Türk musikisi sazları öğretilecek

Oylamada, liselerde, bilim ve medeniyet tarihinde öne çıkan düşünür ve bilim insanlarının çalışma ve eserlerine ilkokul, ortaokul ve lise öğretim programlarında yer verilmesi; "görsel sanatlar" dersi çatısı altında geleneksel sanatlar hat, ebru, tezhib ve minyatür öğretim programlarının da uygulanmasına imkan verilmesi, güzel sanatlar liselerinin programlarında Türk musikisi makamsal sisteminin bir Türk halk müziği sazıyla öğretilerek verilmesi önerileri benimsendi.

Yurttaşlık ve demokrasi sosyal bilgilerde öğretilecek

İlkokulda, gerekli yasal düzenleme yapılarak, trafik güvenliği ve insan hakları, yurttaşlık ve demokrasi derslerinin haftalık ders çizelgesinden kaldırılması; trafik güvenliği dersi konularının hayat bilgisi dersi içinde; insan hakları, yurttaşlık ve demokrasi dersi konularının da sosyal bilgiler dersinde verilmesi; ilkokulda okuma kültürünün kazandırılmasına yönelik etkinliklerin yapılması; "fen bilimleri" dersinin adının "fen bilgisi" olarak değiştirilmesi üzerinde de görüş birliğine varıldı.

Atatürkçülük ve İnkilap tarihi yeniden yazılsın

İnkılap tarihi ve Atatürkçülük dersi programının gözden geçirilerek güncel anlayışlar ve yöntemler doğrultusunda yeniden yazılması öneriler arasında kabul edildi.

Kutlu Doğum ve Aşure etkinlikleri

Şura'da ayrıca Kutlu Doğum Haftası ve Aşure Günü'nün de okullarda kutlanan Belirli Gün ve Haftalar kapsamına alınması; İmam hatip liselerine seçmeli ders olarak Farsça dersinin konulması önerileri de benimsendi.

Okullara da karne verilsin

Şura'da yöneticiler ve okul güvenlikleri ile ilgili olarak da önerilmesi belirlenen bazı başlıklar şunlar oldu:

-Devlet okullarında eğitim yöneticisi olmak için lisans derecesine sahip olunması;

-Eğitim yöneticisi adaylarının seçilme ölçütlerinde, okul yöneticileri merkezi olarak yapılan yazılı sınavda başarı; okul müdürlerinin, belli bir süre görev yapmış müdür yardımcıları arasından seçilmesi.

-"Eğitim yöneticiliğine yeniden görevlendirmesi kapsamında okullar için her yıl somut performans ölçütlerine dayalı bir okul karnesi oluşturulmalıdır.

-"MEB-YÖK arasında yapılacak bir protokolle Milli Eğitim Bakanlığı personelinin yüksek lisans ve eğitim doktorası eğitimi almaları sağlanmalı, bu bağlamda eğitime erişimin kolaylaştırılması amacıyla yasal düzenlemeler yapılmalıdır.

-Genel bütçeden pay ayrılarak okul/kurum bütçesi oluşturulmalı, okul/kurum yönetimince bunun etkili kullanımını sağlayacak bütün gelir ve harcamalar yasal güvence altına alınmalıdır.

-Lisansüstü programlarda okul kademelerine özgü programlar açılmalıdır (örnek, özel eğitimin yönetimi, mesleki teknik eğitimin yönetimi, ilköğretim yönetimi, ortaöğretim yönetimi, yükseköğretimin yönetimi gibi). Tezsiz yüksek lisans programında olduğu gibi uygulayıcılara yönelik olarak eğitim doktorası programı açılmalıdır.

-Döner sermayesi olan okullarda müdür yardımcılarından birisinin işletme/muhasebe alanında formasyona sahip öğretmenler arasından seçilmesine öncelik verilmelidir.

-Yöneticinin ders denetimi ve rehberlik görevini etkili bir şekilde yapabilmesi için rehberlik ve denetim modelleri ile yaklaşımları konusunda yeterlikleri artırılmalıdır.

-Lisansüstü eğitim yapan yöneticilerin bu eğitimlerinin karşılığı, lisansüstü eğitim tazminatı olarak özlük haklarına yansıtılmalıdır.