Engelli çocuğa bakan annenin emekliliği nasıl olur?

Adana’dan okurumuz Saliha Şerefoğlu soruyor: “Bünyamin bey, bir şirkette sekreter olarak çalışıyorum. Özürlü bir çocuğum var, yatalak, okula gidemiyor. Ben işte iken bakıcımız var, çocuğuma bakıyor. Akşam eve gelince de ben bakıyorum. Maddi durumumuz iyi olmadığı için çalışmak zorundayım. Bana erken emeklilik hakkı varmış dediler, doğru mu? Bu haktan nasıl yararlanırım? Ayrıntılı bilgi verirseniz sevinirim.”

Sayın okurumuz, sosyal güvenlik reformunun 2008 yılında yürürlüğe girmesi sonrasında ülkemizde sosyal güvenliğin haklarında önemli ölçüde genişlemeler oldu.

Reform bir yandan emeklilik yaşını yükselterek emekliliği zorlaştırarak bağlanacak emekli maaşlarının oranını düşürürken bir yandan da bir takım sosyal güvenlik haklarının arttırılmasını sağladı.

Bu kapsamda sosyal sigortalar sistemimizde kadınlara ve engellilere yönelik bazı pozitif ayrımcılık niteliğinde düzenlemeler girdi. Bunlardan biri de özürlü çocuğu bulunan çalışan annelere getirilen erken emeklilik hakkı...

Engelli çocuğu olan annelerinin çalışmaları halinde nasıl erken emekli olabileceğini açıklayalım.

Erken Emekli Olmak Mümkün

Emeklilik veya yaşlılık aylığı bağlanması talebinde bulunan kadın sigortalılardan başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malûl çocuğu bulunanların, 5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra geçen prim ödeme gün sayılarının dörtte biri, prim ödeme gün sayıları toplamına ekleniyor ve eklenen bu süreler emeklilik yaş hadlerinden de indiriliyor.

Şöyle ki sosyal güvenlik hukukunda her yıl 360 gün sayılır. Sürekli bakıma muhtaç özürlü çocuğu bulunan kadın çalışanlar her çalışılan 360 gün için 90 gün, başka bir deyişle 3 ay ek sigortalılık süresi alırlar.

Bu kadarla da kalmaz bu kadınların aldıkları bu süreler emeklilik yaşlarından da düşülür, daha erken emekli olmalarını sağlar.

360 günden az süreler de orantılı olarak sigortalılık süresi kazandırır ve emeklilik yaşında indirim sağlar.

Bu indirim yalnızca kadın çalışanlara sağlanmış pozitif ayrımcılık niteliğinde bir haktır, sürekli bakıma muhtaç özürlü çocuğu bulunan erkek çalışanlar yararlanamaz.

Hangi Tarihten İtibaren Ek Sigortalılık Süresi Verilir?

Altını çizmek gerekir ki, bu erken emeklilik hakkı çalışma yaşamınızın tamamı için değil, reform sonrası dönem için geçerlidir.

Sosyal güvenlik reformu kanunu olan 5510 sayılı Kanunun uzun vadeli sigorta kolları yönünden 01.10.2008 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Konu ettiğimiz erken emeklilik hesabı bu tarihten sonraki çalışmaları kapsar.

Bu tarihten önce de sürekli bakıma muhtaç özürlü çocuğu olan kadın sigortalılının önceki çalışmaları için indirim ve ek gün verilmesi söz konusu değildir, hesaplama sonraki çalışmalar için yapılır. 

Sürekli Bakıma Muhtaç Ne Demektir?

Bu noktada önem kazanan bir başka husus da sürekli bakıma muhtaç kavramının neyi ifade ettiğidir. Bu kavramın hukuki kapsamı SGK tarafından çıkartılan Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliği’nde tanımlanmıştır.

Buna gore;

a) Kuadripleji, parapleji, dipleji ve sigortalının yaşamını kendi başına yürütmesine engel hemipleji veya merkezi sinir sisteminin sfinkterbozuklukları ile birlikte olan diğer hastalık ve arızalar,

b) Süreli veya sürekli ruh sağlığı ve hastalıkları kliniğinde kalmayı gerektiren ve tedavi edilemeyen psikotik hastalıklar,

c) İki gözde de yüzde yüz (tam) görme kaybı,

ç) İki elin kaybı,

d) Bir kolun omuzdan ve bir bacağın kalçadan kaybı,

e) Her iki bacağın alttan en az 1/3’ünün kaybı,

f) Tedavisi olanaksız bir hastalıktan ileri gelen ağır beslenme bozuklukları ve kaşeksiler,

sigortalıların ve özürlü çocuklarının başka birinin sürekli bakımına muhtaç durumda sayılacağı hallerdir.

Bu saydığımız hastalık ve arzılara dışında kaldığı halde tedavi edilemeyen ve hastanın başka birinin sürekli bakımına muhtaç olmasına neden olan ağır hastalık ve arızalar da bu kapsamdadır. 

Son Kararı SGK Sağlık Kurulu Verir

Öte yandan başka birinin sürekli bakımına muhtaç durumda malul çocuğu olan annelerin alacağı bu indirim ve ek sigortalıllık süresi hakkı otomatik olarak başlamaz. Bu indirimin emeklilik aşamasında uygulanması için SGK Sağlık Kurulunca karar verilmesi gerekmektedir.

Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Kurulunca başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul çocuğu olduğuna karar verilen kadın sigortalıların, reformun yürürlük tarihinden sonra geçen prim gün sayılarının 1/4 oranı, sigortalının prim gün sayısına ilave edilecek ve bu süre emeklilik yaş hadlerinden indirilecektir.

Belirtilen koşulları sağlayan kadın sigortalılar SGK’nın sevki ile alacakları raporun SGK Sağlık Kurulunca onaylanması ile belirtilen haktan yararlanmaya başlarlar.

Sizin de eşinizin bu haktan yararlanması için bu prosedürden geçerek çocuğunuzun alacağı özürlülük raporunun SGK’ca onaylanması gerekir.

Sağlık Yardımını Anneden Almak Zorunlu mudur?

Bu arada belirtelim malul çocuğun ebeveynlerden hangisinin üzerinden sağlık yardımı aldığı önemli değildir.

Keza çocuağa annenin veya babanın bakması veyahut da çocuğun bakımı ile ilgilenen bir bakıcının olup olmaması önem arz etmez.

Babanın sigortalılığı kapsamında sağlık hizmeti alıyor olsa dahi anne yukarıda saydığımız şartları sağlaması halinde 01.10.2008 tarihi sonrasındaki çalışmaları için ek sigortalılık süresi kazanır ve erken emekli olma hakkı elde eder.

---

Kıssadan Hisse

“Sözler hakikat değildir, ağızdan çıkan kelimelerdir. Hakikati öğrenmek için söze değil yaşamaya ihtiyaç vardır.”

— Şems-i Tebrizi

---

Sorularınız için:

Yazarın tüm yazıları için: