Hangi memurlar ek iş ve ticaret yapabilir?

MEMURLAR-ÖZEL İÇERİK-EKREM AYTAR- Memuriyete başladığım 90’lı yıllarda memurların ihtiyaçları, istekleri ve de hayalleri galiba çok da gelişmiş değildi. Memurlar genel olarak bir ev, kuş serisinden bir araba ve de üzerine olabilirse bir de yazlık hayal ederlerdi. Bilmem yanılıyor muyum? Tabi çocuklarının eğitimi de bunların tuzu biberiydi. Çünkü memurların babalarının hazır iş yerleri, çocuklarına bırakacak hanları ve de hamamları yoktu. Bu nedenle her memur çocuğu okumalı, iyi bir eğitim almalı ve ebeveynleri gibi devletin kademelerinden birinde görev almalıydı.

Şu an takvim yaprakları 2013’lü yıllarda. Memurların ihtiyaç, istek ve hayalleri de toplumun diğer fertleri gibi yön değiştirmiş bulunmakta. Memurlar yine her Türk vatandaşının genel temayülü olduğu üzre dünyada mekân yani bir ev talep etmeye devam ediyor. Ne hikmet ise 90’lı yıllarda nasıl başardılar ise memurlar hâlâ üstün gayretleri sonucu bu isteklerine bir şekilde ulaşıyorlar. Araba desen o zaten olmazsa olmazlardan gibi geliyor. Çünkü çocukların servisi, hafta içi ve hafta sonu alış verişi, vazgeçilmezlerimizden piknik keyfi, acil bir durumda sanki ticari araçların kıtlığına kıran girmiş gibi illa da özel araç isteği… Tabi artık 90’ların kuş serilerine itibar eden memur bulmak nerede ise yok gibi. Çocukların eğitimi meselesi ise üzerine yurtdışı eğitim, dil eğitimi, yüksek lisans… gibi halkalar eklenerek katlanarak  devam ediyor. Fakat devlet kademesinde çalışma şartı sanki biraz gevşemiş gibi. Yazlık isteği de yerini her yıl farklı yerlerde yapılan daha rahat tatillere bırakmış durumda.

Bu ihtiyaç, istek ve talepler 90’larda memurlara nasıl ulaşılmaz görünüyor ise, günümüzde de malum memur maaşları ile pek de ulaşılır gibi görünmüyor. İhtiyaç, istek ve hayaller çok, gelir az ise ne yapmak gerek; evet bildiniz tabi ki geliri artırmak bunun için de çalışanların ek iş yapmaları gerek. İşte bu noktada da kanun ve yönetmelikler devreye giriyor.

Memurların iş ve işlemlerini düzenleyen 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na göre, memurların ticaret ve diğer kazanç getirici faaliyetlerde bulunmaları yasaklanmıştır. Bu kanunun 28. Madde’si şöyledir. “(Değişik madde: 30/05/1974 - KHK-12; Değiştirilerek kabul: 15/05/1975-1897/1 md.) Memurlar Türk Ticaret Kanununa göre (Tacir) veya (Esnaf) sayılmalarını gerektirecek bir faaliyette bulunamaz, ticaret ve sanayi müesseselerinde görev alamaz, ticari mümessil veya ticari vekil veya kollektif şirketlerde ortak veya komandit şirkette komandite ortak olamazlar. (Görevli oldukları kurumların iştiraklerinde kurumlarını temsilen alacakları görevler hariç). (Ek cümle: 08/08/2011-650 s.K.H.K./38. md.) Memurlar, meslekî faaliyette veya serbest meslek icrasında bulunmak üzere ofis, büro, muayenehane ve benzeri yerler açamaz; gerçek kişilere, özel hukuk tüzel kişilerine veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına ait herhangi bir işyerinde veya vakıf üniversitelerinde çalışamaz.

(Değişik fıkra: 08/08/2011-650 s.K.H.K./38. md.) Memurların üyesi oldukları yapı, kalkınma ve tüketim kooperatifleri, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve kanunla kurulmuş yardım sandıklarının yönetim, denetim ve disiplin kurulları üyelikleri görevleri, özel kanunlarda belirtilen görevler ile kurumundan izin alınmak kaydıyla yapılan insanî ve sosyal amaçlı gönüllü çalışmalar bu yasaklamanın dışındadır.

Eşleri, reşit olmayan veya mahcur olan çocukları, yasaklanan faaliyetlerde bulunan memurlar bu durumu 15 gün içinde bağlı oldukları kuruma bildirmekle yükümlüdürler.”

Devlet memurlarının ticaret ve diğer kazanç getirici faaliyetlerde bulunmaları konusu Eğitim Bir-Sen’in hazırladığı Hak Arama Rehberi adlı kitapta ise çalışılabilecek alanlar olarak şöyle açıklanmıştır. “Memurların anonim şirket kuruculuğu ve ortaklığı ticaret yasağı kapsamında değerlendirilmemektedir. Ancak memurlar bu şirketlerde yönetici olamaz; genel müdür, sorumlu müdür gibi pozisyonlara gelemezler. Limitet şirketler hakkında 657 sayılı Kanun’un 28’inci maddesinde bir hüküm bulunmamaktadır. Bu nedenle, mevcut mevzuat çerçevesinde devlet memurlarının limitet ve anonim şirketlerin ortağı olmaları hususunda herhangi bir kısıtlama bulunmamaktadır. (Başbakanlık Devlet Personel Başkanlığı, devlet memurlarının limitet şirket ortağı olamayacağı yönündeki görüşünü 1997 yılında değiştirmiş ve memurların limitet şirket ortağı olabileceği yönünde görüşler vermiştir.) Danıştay 12. Dairesi’nin 28/4/2003 tarihli ve 2002/3538 Esas, 2003/1197 sayılı kararında limitet şirket ortağı olan memurun disiplin cezası almasının hukuka uygun olmadığına karar vermiştir. “Limitet şirket ortağı olmanın ticaretle uğraşmak sayılamayacağından, 657 sayılı Kanun’un 12/D-h maddesine göre disiplin cezası verilemez. Davacının şirkette sadece ortak konumunda olduğundan ve 657 sayılı Kanun’da limitet şirket ortağı olmayı yasaklayan bir hüküm de bulunmadığından ticaretle uğraştığı gerekçesiyle davacının bir yıl kademe ilerlemesinin durdurulması cezası ile cezalandırılmasında hukuka uyarlık bulunmamaktadır.”

 Köşe Yazarlığı ve Kitap Yazma

657 sayılı Kanun’da memurların köşe yazısı yazamayacağı, kitap yayınlayamayacağı şeklinde bir düzenleme bulunmamaktadır. Görevleriyle ilgili olmayan konularda gazete ve internet sitesi gibi yayın organlarında yazı yazmak, kitap eseri yayınlamak mümkündür. Buradaki ölçü, kazanç getirici bir esnaflık, tacirlik gibi bir faaliyet içerisine girilmemesidir. Örneğin bir internet sitesinin sahibi olan şirkette, memur genel müdür olamayacaktır ancak o internet sitesinde yazı yazabilecek ve şirke te ortak olabilecektir. Her halükarda köşe yazarlığı, kitap yayınlamak gibi faaliyetlerin 657 sayılı Kanun’un 15’inci maddesi kapsamında değerlendirilemeyeceği, bu madde kapsamında değerlendirilse dahi kamu göreviyle ve kamu görevlerinin yürütülmesiyle ilgili konular hariç olmak üzere 15’inci madde gereğince ilgili valilik olurunun da aranmayacağı açıktır.

Nitekim Devlet Personel Başkanlığı’nın 29/03/2010 tarihli ve B.02.1.DPB.0.12.-647.02-5574 sayılı görüşünde de “…Devlet memuru olarak görev yapan personelin dergide “bir hizmet akdine bağlı olarak” köşe yazarlığı yapamayacağı ancak, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun “Basına bilgi veya demeç verme” başlıklı 15 inci maddesine aykırılık teşkil edecek nitelikte bilgi açıklamamak kaydıyla, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında eser çıkarabilmesinin mümkün olduğu değerlendirilmektedir.” denilmiştir.”

Değerli memur arkadaşlar her şeye rağmen hayallerinizin peşinde koşmaya devam.