Kim ne kadar vergi iadesi alacak?

Mülk sahibi işyerini kiraya verdiğinde alacağı net kira önemli. Kiralayan işletme ise; mülk sahibine her ay net kira tutarını öderken, ayrıca Maliye'ye de (mülk sahibinin adına) yüzde 20 stopaj (vergi) öder.

Doğal olarak mülk sahibi, işletmenin ödediği verginin yükünü hissetmez, üstüne bir de kiracı işletmenin ödediği stopajları beyannamesindeki hesaplanan vergiden mahsup eder.

Mülk sahibi, mahsup sonucu ya vergi iadesi alır, ya da daha düşük vergi öder. İşyeri sahibi olmanın cazibesi de burada. Konut kira gelirinde stopaj olmadığından vergi iadesi de olamıyor.

KİM İADE ALABİLİR?

Yıllık net 101.244 TL'ye (Aylık net 8.437 TL) kadar işyeri kira geliri olanlar vergi iadesi alabiliyor. Örneğin; 2015'de yıllık net 24.000 TL (aylık net 2.000 TL) kira elde eden bir mülk sahibi, beyanname verecek ama vergi ödemeyecek ve 2.100 TL'de vergi iadesi alacak.Vergi iadesi alacaklardan sonra şimdi madde madde işyeri kirasının vergilendirmesindeki detaylara göz atalım...

İŞ YERİ KİRALARINDA BEYANNAME ZORUNLULUĞU

2015'de elde edilen işyeri kira geliri net 23.200 TL'yi (brüt:stopaj dahil 29.000 TL'yi) aşanlar beyanname verecek. (Eğer işyeri; basit usuldeki bir mükellefe kiraya verilmişse beyanname verme sınırı 1.500 TL.)

 GERÇEK GİDER Mİ, GÖTÜRÜ GİDER Mİ? 

İşyeri kira geliri elde edenler de aynı konut gelirlerinde olduğu gibi ister 'belgesiz götürü gideri' ister 'belgeli gerçek gideri' tercih edebilirler. Hangisinin daha avantajlı olduğu belgeli gerçek giderin büyüklüğüne bağlı.

Yüzde 25 götürü gidere göre, daha fazla gerçek gideri olanlar 'gerçek gider' yöntemini tercih edebilirler. Beyannameye dahil olan gerçek gidere ilişkin belgelerin; olası denetimde ibraz edilmek üzere 2020'nin sonuna kadar saklanması gerekecek.

 AİLE ÜYELERİNDEN KİRA ALINMADIĞINDA YİNE DE VERGİ VAR MI?

Konutunu, kira almadan annesi, babası, kardeş veya çocuğunun kullanımına bırakan için vergi yokken, işyerini aynı kişilere tahsis eden için bedelsiz kullanımda olsa vergi var. Emsal kira bedeli (emlak vergi değerinin yüzde 5'i) üzerinden mülk sahibinin vergi ödemesi gerekiyor.

Amca, dayı, teyze, hala, kuzen, yeğen içinde (konut veya işyeri) bedel alınmasa dahi emsal kira bedeli üzerinden vergi hesaplanması gerekiyor.

 HEM İŞYERİ HEM KONUT KİRASI ELDE EDENLERDE VERGİ HESABI

Aynı dönemde; hem işyeri hem konut kirası elde edenler, konut kira vergisinin hesabında 3.600 TL'yi düşebiliyor. Sonrasında götürü/gerçek gideri düşüp vergi hesaplanıyor. Hesaplanan vergiden (işyeri kiracısının ödediği) stopajlarda beyannamede mahsup ediliyor.

* Verginin ödeme zamanı: Mart ve temmuz aylarında iki eşit taksitte gelir vergisi ödenebiliyor.

ÖDEMEZSENİZ NE KADAR CEZASI VAR? 

1. KİRA BANKADAN ÖDENMEZSE CEZASI NEDİR?

Maliye, 2008'de 'tüm işyeri kiralarının' ve '500 TL üstü konut kiralarının' bankadan veya PTT'den ödenmesini zorunlu kıldı. Bu kurala uymayanlara; kira bedelinin yüzde 5'i kadar (her bir işlem için) ceza öngörülmekte. (ceza, özel usulsüzlük cezasından düşük olamıyor.) Ceza; konut kiralarında yalnız mülk sahibine, işyeri kiralarında ise hem mülk sahibine hem kiracıya öngörülmekte.

2. BEYANNAME VERİLMEZSE VERGİ CEZASI

Kira gelirleri beyan edilmez veya eksik beyan edilirse; konut kira gelirleri için 3.600 lira olan istisna hakkı kaybolur. Beyan edilmeyen veya eksik beyan edilen gelir tutarı üzerinden gelir vergisi hesaplanır ve verginin bir katı tutarında vergi ziyaı cezası kesilir. Aylık yüzde 1,40 gecikme faizi hesaplanır. Vergi Usul Kanunu'nda beyanname vermeyenler için iki kat 1. derece usulsüzlük cezası da öngörülmektedir.