Memurlara performansa göre ücret sistemi faydalı mı?

Devlet memurunun, özel sektör çalışanları gibi performansına göre ücret alacağına yönelik tartışmalar alevlendi. Ankara kulislerinde yer alan son iddialara göre, memura performans sistemi getirilecek.

 2011 yılından bu yana memurlara ilişkin genel bir değerlendirme sistemi bulunmayan ülkemiz, OECD raporlarına göre memurunu değerlendirmeyen tek ülke... Peki performans sistemine göre ücretlendirme memurun çalışmasını nasıl etkiler? Memurlar arası rekabet ortamının körüklenmesi iş kalitesinde nasıl bir sonuç yaratır? İşte cevabı...

SÜLEYMAN SOYLU DA PERFORMANS SİTEMİNE KARŞI OLDUĞUNU BELİRTMİŞTİ

Performans ölçülmesi konusu masaya yatırıldığında, akla daha çok 'parça başı üretimin değerlendirilmesi' tabiri gelmektedir -ki memurların yaptığı işler çoğu zaman standart parçalar değildir. Böyle bir yaklaşımın kamu çalışmalarını ne kadar kapsadığı tartışmalıdır zira kamusal faaliyette fiyat mekanizması bulunmamaktadır. Keza Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Süleyman Soylu da yakın zamanda katıldığı bir toplantıda performans sistemine karşı olduğunu açıklamıştır.

PERFORMANS SİSTEMİNİN NEGATİF YANLARI

Performans değerlendirme usülüne göre çalışılması durumunda, memurlar 'sayıları tutturma' usülüyle gereksiz iş üretme yoluna girebilir ya da sayıca fazla iş çıkarmak adına içeriğe ve kaliteye verilen önemi azaltabilir... 

TÜRKİYE'DE PERFORMANSA DAYALI ÖLÇÜM VE DEĞERLENDİRME YAPILAN KURUMLAR VAR MI?

Sağlık Bakanlığı, Vergi Denetim Kurulu, Emniyet Genel Müdürlüğü gibi bazı kurum ve kuruluşlar kendi mevzuatında yer alan özel hükümlere ve DMK'nin 122. maddesinde yer alan "Kamu kurum ve kuruluşları yürütmekte oldukları hizmetlerin özelliklerini göz önünde bulundurarak memurlarının başarı, verimlilik ve gayretlerini ölçmek üzere, Devlet Personel Başkanlığının uygun görüşü alınmak kaydıyla, değerlendirme ölçütleri belirleyebilir." hükmüne dayanarak kendilerine özgü değerlendirme sistemlerini yürürlüğe koydu. Bu sistemler genel olarak performans sistemi olarak adlandırılıyor.

HANGİ KAMU PERSONELİNE PERFORMANS ÖLÇÜMÜ YAPILABİLİR?

-Objektifliğin sağlanması için personel sadece amirlerince değil ast-üst ve dengi tüm mesai arkadaşlarınca değerlendirilmeli ve bu değerlendirmelerin toplamı üzerinden puan almalıdır.

-Bunun yanında, en üst amir dahil tüm yöneticiler de değerlendirmeye tabi tutulmalıdır.

-Kurumun politikasını belirleyen ve personel arasındaki dengeyi gözetmekle yükümlü yöneticilerin değerlendirmeye tabi tutulmaması halinde getirilecek sistemin sicilden pek farkı bulunmayacaktır.

-Bunun istisnası olarak hiyerarşinin daha katı işlemesi gereken güvenlik ve benzeri hizmetler düşünülebilir.

-Buna benzer bir istisna kanunsuz emir için de getirilmiştir. Ancak bu istisna tüm kamu için geçerli değildir.

VATANDAŞ MEMURU DEĞERLENDİRMELİ Mİ?

Vatandaşların tek tek memurları değerlendirmesi pek çok soruna yol açabilecektir. Bu gibi sakıncaları gidermek için memurların asılsız şikayetlerden ve isnatlardan korunmaları için çeşitli düzenlemeler yapılmıştır.

Pek çok memur görevi gereği muhatap oldukları vatandaşların hoşuna gitmeyecek faaliyetler yürütmektedir. Bu yaklaşımla icraya giden bir memurun vatandaştan yüksek puan alma olasılığı çok düşüktür.

VATANDAŞ MEMURU DEĞİL, HİZMETİ DEĞERLENDİREBİLİR

Bu durumda vatandaşlar memuru değil, hizmetin bütününü değerlendirebilir. Böylelikle vatandaş odaklı kamu yönetimi için de bir adım atılmış olur.

PERFORMANS SİSTEMİ ÜCRETE YANSIMALI MI?

İyi bir değerlendirme sistemi yöneticilerin iş akışına hakim olmasını ve personel yapısını daha iyi analiz etmelerini sağlayacak önemli bir araçtır. Değerlendirme sisteminden eğitim ihtiyaçlarının tespitinde, yer değişikliği planlamasında ve görevde yükselmede faydalanılmalıdır.

Objektif bir değerlendirme sistemi suiistimallerin de önüne geçecektir. Bu açıdan bakıldığında disiplin işlemlerinde de kişisel kanaat ve değerlendirmelerden ziyade objektif verilere dayanılması gerekmektedir. Böylelikle görevini gerektiği gibi yerine getiren personel için koruyucu bir mekanizma oluşturulurken, görevini suiistimal eden ancak durumu belgelenemeyenlerin de daha dikkatli davranmasına vesile olacaktır.

Daha önce de belirttiğimiz üzere değerlendirme sisteminin en azından başlangıç aşamasında mali bir yansımasının olması sakıncalı olacaktır. Dolayısıyla önceliğin objektif ve insani bir değerlendirme sisteminin oluşturulmasına verilmesi gerektiğini düşünüyoruz.

MEMUR NASIL ETKİLENİR?

Bu günlerde 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun değişeceği, çok çalışana çok az çalışana az ücret ödemesini ön gören performansa göre ücret ödeneceği yönündeki haberlere sıklıkla rastlıyoruz. Kamu Personel Reformu yıllardır üzerinde tartışma yapılan bir konudur ve yapılması da kaçınılmaz hale gelmiştir. Ancak, yol ve yöntemi üzerinde henüz bir uzlaşının olduğunu söyleyemeyiz.

Çalışanla çalışmayan arasındaki farkın ortaya konulması için Performansa Dayalı Ücret Sistemi kavramının kullanılması kadar rasyonel bir şey yoktur. Ancak, hem dünya uygulamaları hem de Türkiye uygulamaları hiç de göründüğü gibi değildir. Bu kavramı daha önce hazırlanan ve çok ciddi tartışmalar çıkaran "Kamu Personeli Kanun Tasarısı Taslağı'nda" da görüyoruz. Ancak, daha önce kamu kesiminde yapılan benzer uygulamalar fiyaskoyla sonuçlanmış ve kurumların çalışma barışını bozmaktan öte bir sonuç doğurmamıştır. Nasıl olduğunu aşağıda örnekleriyle açıklayacağız