Memurların mağduriyeti sona ermedi!

DDevlet Personel Başkanlığı, 217 saylı KHK gereğince kamu personel sorunları konusunda uygulama birliği sağlamak ve sorunları çözmek üzere kurulmuş bir kamu kurumudur. Bu başkanlığın vermiş olduğu birçok görüşle kamu kurumlarında uygulama birliği sağlanmıştır. Ancak, aylıktan kesme cezasının nasıl uygulanacağı konusunda bu başkanlıkça görüş verilmesine rağmen hala uygulama birliği sağlanamamıştır.

DPB aylıktan kesme cezasını nasıl uygula diyor?

657 sayılı Kanun'un 125'inci maddenin (C )bendinde “Aylıktan kesme: Memurun, brüt aylığından 1/30 - 1/8 arasında kesinti yapılmasıdır” şeklinde tarif edilmiş ve aylıktan kesme cezasını gerektiren fiil ve haller tek tek sayılmıştır.

Bu ifadede geçen aylık tanımının içerisine nelerin girdiği ciddi bir tartışma konusu olmuş ve kamu kurumları farklı farklı uygulamalara gitmiştir. Halen de uygulamada farklılıklar devam etmektedir. Birçok kamu kurumu aylıktan kesme cezası uygulamasında aylıktan yapılacak kesintinin hesabında aylık kavramına giren bütün unsurları dikkate almaktadır. Bu uygulamaya göre, aylık kavramına giren unsurlar; aylık gösterge ve ek gösterge ile kanunları uyarınca aylıklara ilişkin hükümler uygulanacağı belirtilen taban aylığı, kıdem aylığı, zam ve tazminatlar, varsa makam tazminatı, temsil tazminatı, görev tazminatı ve yabancı dil tazminatı ile ek ödeme olmaktadır ve bu unsurlar üzerinden kesinti yapılmaktadır.

Ancak, DPB 2013 yılında vermiş olduğu görüşte uygulamanın KİT'lerdeki sözleşmeli personeller ile memurlar hakkında nasıl yapılması gerektiğini net bir şekilde açıklamış ve uygulamanın tam tersi istikametinde görüş vermiştir. Bizim de katıldığımız bu görüşe göre;

“657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun memurlara ödenecek aylık tutarları başlıklı 155'inci maddesinde bu kanunun 36'ncı maddesinde yer alan sınıflara ait gösterge tablosundaki rakamların, Genel Bütçe Kanunu'nda o yıl için tespit edilen katsayı ile çarpılması sonunda bulunacak miktarın, sınıfların derece ve kademelerindeki memurların aylık tutarlarını göstereceği, aynı kanunun 43'üncü maddesinin (B) bendinde ise bu kanuna tabi kurumların kadrolarında bulunan personelin aylıklarının, hizmet sınıfları, görev türleri ve aylık alınan dereceler dikkate alınarak bu kanuna ekli 1 ve 2 sayılı cetvellerde gösterilen ek gösterge rakamlarının eklenmesi suretiyle hesaplanacağı hükmü yer almaktadır.

Konu hakkında Danıştay Beşinci Daire Başkanlığı'nın E:1987/2391 K:1989/338 sayılı kararında da aylık ücret kavramının, gösterge (ek gösterge dahil) rakamlarının genel bütçe kanununda o yıl için tespit edilen katsayı ile çarpılması sonucunda bulunacak miktarı ifade ettiği, Danıştay 1. Dairesi'nin 06/05/1999 tarih ve E:1999/55 K:1999/81 sayılı kararında da, 657 sayılı Kanun'un 155 ve 43/B maddesine atıf yapılarak aylık tanımının, 657 sayılı Kanun'da her derece için tespit edilen göstergeler ile varsa görevin niteliğine göre belirlenen ek göstergeler toplamının bütçe kanunlarıyla tepsi edilen katsayı ile çarpımı sonucu bulunan tutarı ifade ettiği, aylık tanımının diğer ödeme unsurlarını da kısmen ya da tamamen kapsayacak şekilde ancak yeni bir yasal düzenlemeyle değiştirilebileceği, böyle bir düzenleme yapılmadıkça 657 sayılı Kanun'da yer alan aylık tanımının diğer ödeme unsurlarını da kapsayacak şekilde yorum yoluyla değiştirilmesinin mümkün olmayacağı görüşüne varıldığı belirtilmiştir.

Bu hükümlerden, aylık tanımının; 657 sayılı Kanun'da her derece için tespit edilen göstergelerle varsa görevin niteliğine göre belirlenen ek göstergeler toplamının bütçe kanunlarıyla tespit edilen katsayı ile çarpımı sonucu bulunan tutarı ifade ettiği anlaşılmaktadır.”
Ancak, bu görüşün kamu kurumları tarafından ya bilindiği halde dikkate alınmadığı ya da bilinmediği için dikkate alınmadığını ifade etmek isteriz.

KİT personeline aylıktan kesme cezası nasıl uygulanacak?

Yine bu başkanlık vermiş olduğu görüşte KİT'lerde görev yapan sözleşmeli personel hakkında aylıktan kesme cezasının nasıl uygulanması gerektiğini net bir şekilde izah etmiştir. Bu görüşe göre;

399 sayılı KHK eki I sayılı cetvele tabi olan ve hakkında 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu uygulanan memurlar için verilecek aylıktan kesme cezası 657 sayılı Kanun'un 125'inci maddesinin (C) bendinde “Memurun, brüt aylığından 1/30 - 1/8 arasında kesinti yapılmasıdır” şeklinde tanımlanmıştır.
399 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin “Disiplin Cezaları” başlıklı 44'üncü maddesinde; “…. kademe ilerlemesinin durdurulması hariç verilmesi gereken disiplin cezaları ile disiplin cezası vermeye yetkili merciler ve disiplin kurulları hakkında bu Kanun Hükmünde Kararname'de hüküm bulunmayan hallerde teşebbüs veya bağlı ortaklık memurlarının tabi olduğu hükümler uygulanır. Ancak, kademe ilerlemesinin durdurulması cezasını gerektiren fiiller için sözleşme ücretinden kesme cezası, aylıktan kesme cezası esaslarına göre uygulanır” hükmüne yer verilmiş olup, söz konusu hükümde sözleşmeli personel hakkında verilecek sözleşme ücretinden kesme cezasının 657 sayılı Kanun'da yer alan aylıktan kesme cezası esaslarına göre uygulanacağı belirtilmektedir.

Dolayısıyla, tıpkı 657 sayılı Kanun'da belirtilen aylık tanımına benzer bir şekilde 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin 25'inci maddesinin ( c) bendinde unsurları açık olarak belirtilen brüt sözleşme ücreti üzerinden kesinti yapılacağı anlaşılmaktadır. Yani, temel ücret, başarı ücreti ve kıdem ücretinden oluşan brüt sözleşme ücreti üzerinden kesinti yapılacaktır.

Ücret ve tazminat tutarlarından kesinti yapılabilir mi?

Aylıktan kesme cezası uygulamasında aylıktan yapılacak kesintinin hesabında aylık kavramına giren unsurların dikkate alınması gerektiği ifade edilmiştir. Yukarıda aylık kavramının nelerden oluşacağını DBP görüşü çerçevesinde izah etmiştik.
666 sayılı KHK ile getirilen yeni düzenlemeyle bazı memurlar hakkında yapılan maaş ödemesi ücret ve tazminat göstergelerinin maaş katsayısı ile çarpımından oluşan tutarın kesintiler sonrası kalan tutardan oluşmaktadır.
Buna göre, 375 sayılı KHK'ya ekli II ve III sayılı cetvellerde belirlenenlere aylık olarak ücret ve tazminat ödemesi yapılması ve bu ödemelere hak kazanılmasında ve bunların ödenmesinde aylıklara ilişkin hükümler uygulanacağının belirtilmiş olmasına rağmen ücret ve tazminat ödemesi yapılanlar için aylıktan kesme cezası uygulamasında aylıktan yapılacak kesintinin hesabında ücret ve tazminat ödemesi dikkate alınamaz. Bunlar hakkında da yukarıda yapmış olduğumuz izahata göre işlem yapılması gerektiğini düşünüyoruz.