Memurların ödev ve yükümlülükleri nelerdir?

Bunlar; sadakat, tarafsızlık ve devlete bağlılık, davranış ve işbirliği, emirlere uymak, işbaşında bulunmak, devlet malım korumak, mal bildiriminde bulun­mak, kıyafet ve ikamet mecburiyeti gibi hususlardır.

1. Sadakat

Devlet memurları, anayasaya ve kanunlara sadakatle bağlı kalmak ve milletin hizmetinde kanunları sadakatle uygulamak zorundadırlar. Devlet memurları anayasa ve kanunlara karşı sadakatini, "asli devlet memurluğu"na atandıktan sonra en geç bir ay içinde kurumlarınca düzenlenecek merasimle, yetkili amir­lerin huzurunda yapacakları yeminle belirtirler. "Yemin Belgesi"ni imzalayarak göreve başlarlar.

2. Tarafsızlık ve Devlete Bağlılık

Memurlar, görevlerini yerine getirirken, dil, ırk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din ve mezhep ayınım yapamazlar. Devlet memurları bir siyasi partiye üye olamayacakları gibi, herhangi bir siyasi parti, kişi veya zümrenin yararını veya zararım hedef tutan bir davranışta da bulunamazlar. Ayrıca memurlar, her durumda devletin menfaatlerini korumak mecburiyetindedirler. Anayasa ve kanunlara aykırı olan, ülkenin bağımsızlığını ve bütünlüğünü bozan, Cumhuriyetin güvenliğini tehlikeye düşüren herhangi bir faaliyette bulunamazlar. Aynı nitelikte faaliyet gösteren herhangi bir harekete, gruplaşmaya, teşekküle veya derneğe katılamazlar, bunlara yardım edemezler.

3. Davranış ve İşbirliği

Devlet memurları, resmi sıfatlanılın gerektirdiği, itibar ve güvene layık oldukla­rım hizmet içindeki ve dışındaki davranışları ile göstermeleri gerekir. Ayrıca memurların çalışmalarını, "işbirliği" içinde sürdürmeleri esastır.

4. Emirlere Uymak

Devlet memurları, görevlerinin iyi, doğru ve mevzuata uygun yürütülmesinden üstlerine karşı sorumludurlar.

Memur, üstünden aldığı emri, yasalara aykırı görürse yerine getirmez ve bu aykırılığı o emri verene bildirir. Üst, emrinde ısrar eder ve bu emri yazı ile yeni­lerse, memur bu emri yerine getirmeye mecburdur. Ancak emrin yerine getiril­mesinden doğacak sorumluluk, emri verene aittir. Konusu suç teşkil eden emir, hiç bir surette yerine getirilemez ve yerine getiren kişi sorumlu olur.

5. İşbaşında Bulunmak

Memurların, günlük çalışma saatleri içinde işlerinin başında bulunmaları gere­kir. Kurumların günlük çalışma saatleri ve öğle dinlenme süresi, bölgelerin ve hizmetin özelliklerine göre, merkezde Bakanlar Kurulu'nca, illerde valiler tara­fından tespit edilir. Memurların haftalık çalışma süresi genel olarak kırk saattir. Bu süre, Cumartesi ve Pazar günleri tatil olmak üzere düzenlenir.

6. Devlet Malını Korumak

Devlet memurları, görevlerini dikkatle ve özenle yerine getirdikleri gibi, aynı zamanda kendilerine teslim edilen devlet malını korumak ve her an hizmete hazır halde bulundurmak için gerekli tedbirleri de almakla yükümlüdürler. Me­murların kasıt, ihmal, kusur ve tedbirsizliği sonucu idare zarara uğratılmışsa, bu zararın ilgili memur tarafından rayiç bedeli üzerinden ödemesi esası benimsen­miştir.

7. Mal Bildiriminde Bulunmak

657 sayılı kanuna göre devlet memurlarının yapmakla yükümlü oldukları diğer bir ödev de, kendileriyle eşlerine ve velayetleri altındaki çocuklarına ait taşınır ve taşınmaz mallan, alacak ve borçları hakkında mal bildiriminde bulunmaktır. Anayasa'nın 71. maddesinde, kamu hizmetine girenlerin mal bildiriminde bulunmaları öngörülmüştür. Yine Anayasa'ya göre, yasama ve yürütme organla­rında görev alanların da mal bildiriminde bulunmaları gerekmektedir. Buna göre milletvekilleri, Bakanlar Kurulu üyeleri ve belediye başkanları da memur­lar gibi mal bildiriminde bulunmakla yükümlüdürler. Mal bildirimleri, sonu (0) ve (5) ile biten yılların en geç Şubat ayı sonuna kadar yenilenmesi gerekir. Mal bildiriminde bulunmanın amacı, rüşvet, yolsuzluklarla mücadele etmek, kısaca haksız mal edinmeye karşı önlem almaktır.

8. Resmi Belge, Araç ve Gereçleri Geri Vermek

Devlet memurları, görevleri ile ilgili resmi belge, araç ve gereçleri, yetki veri­len alanların dışına çıkaramazlar, özel işlerinde kullanamazlar. Memurlar, gö­revleri sona erdiğinde, görevle ilgili belge, araç ve gereçleri geri vermekle yü­kümlüdür. Bu yükümlülük, memurun mirasçılarına da geçmektedir.

9. Kıyafet Düzeni

1982 yılında Devlet Memurları Kanunu'na eklenen bir maddeyle memurlara, kanun, tüzük ve yönetmeliklerin öngördüğü kılık ve kıyafet kurallarına uyma mecburiyeti getirilmiştir. Kanunda belirtilen kılık-kıyafet mecburiyeti, 15.10.1982 tarihinde çıkan bir yönetmelikle ayrıntılı olarak düzenlenmiştir. Bu yönetmelik, kamu kurumlarında çalışan bütün görevlileri kapsamı içine almaktadır.

10. İkamet Mecburiyeti

Devlet memurları, görev yaptıkları kurum ve hizmet birimlerinin bulunduğu yerleşme merkezinde oturmak zorundadırlar Memurlar görevini aksatmamak şartıyla yetkili amirin izniyle yukarıda belirtilen hudutlar dışında ikamet edebi­lirler. Bununla beraber, devlet memurları, ikamet ettikleri il hudutlarını tatiller­de ancak yetkili amirlerin izni ile terk edebilirler.