Özürlüler en kısa yoldan nasıl emekli olur?

İstanbul’dan okurumuz İlkay bey soruyor: “Bünyamin bey, babam ilk kez 1986 yılında sigortalı olmuş. Birçok iş değiştirdi. Birçok yerde de sigortasız olarak çalışmış. 01.01.1965 doğumlu. Geçen gün primlerini hesaplattık, 1495 gün primin var demişler. Küçükken geçirdiği bir rahatsızlıktan ötürü bacağında bir aksama olduğunda ötürü askerlik yapmadı. 2000 yılında kalp krizi geçirmişti. Son girdiği işyeri bunu öğrenince sağlık heyetinden engellilik raporu almasını istemiş. Geçen ay sağlık heyetinden % 70 oranında engellilik raporu verdiler. Bildiğim kadarıyla çalıştığı işyerinde özürlü kadrosunda. Bu şartlarla emeklilik durumu nedir? Babamı en kısa şekilde nasıl emekli edebiliriz? Teşekkürler.”

Sayın okurumuz, sorunuzun iki boyutu bulunuyor: Birincisi özürlü şartlarından emeklilik, ikincisi ise sigortasız olarak çalıştıranların hizmetlerini emekliliğe saydırıp saydıramayacakları.

Vergi İndirim Belgesi Almalıdır

Sosyal güvenlik sistemimiz özürlülere (engellilere/ sakatlara) erken emeklilik hakkı tanımıştır. Özürlü koşullarından emekli olacak olanlar yaşa takılmadan yeterli gün sayıları olması halinde erken emekli olurlar.

Babanız da bu çerçevede erken emekli olabilir. Ayrıntılı olarak açıklayalım:

Vergi İndirimi Yazısı Nasıl Alınır?

Babanızın erken emekli olabilmesinin birinci ve en önemli koşulu “vergi indirim belgesi”/“sakatlık indiriminden yararlanabilir belgesi” almak ve çalıştığınız işyerine vermektir.

İndirimden yararlanmak isteyen gelir vergisi mükelleflerinin bir dilekçe, nüfus cüzdanı örneği ve işyerinden çalıştığına dair belge ve üç adet fotoğraf ile birlikte çalıştıkları ilin defterdarlığına veya ilçelerde vergi dairesi müdürlüğü veya mal müdürlüğüne başvurmaları gerekmektedir.

Vergi dairesi başvuru sahibini en yakın sağlık kurulu raporu vermeye yetkili hastaneye sevk edecektir.

Sağlık Kurulu 28.04.1981 tarih ve 17324 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan “Sakatlık İndiriminden Yararlanacak Hizmet Erbabının Sakatlık Derecelerinin Tesbit Şekli ile Uygulanması Hakkında Yönetmelik” hükümlerine uygun hazırlanan raporu, ilgili vergi dairesine gönderecektir. Sağlık Kurulu Raporları, Maliye Bakanlığı bünyesindeki Merkez Sağlık Kurulu, yetkili hastane tarafından verilmiş olan Sağlık Kurulu Raporu’nu yeniden değerlendirir ve kararını bir rapor olarak bildirir.

Merkez Sağlık Kurulu raporu kişinin hastaneden aldığı rapordaki oranı azaltabilmekte yahut arttırabilmektedir. Raporda kişinin vergi indirimine hak kazanıp kazanmadığı, kazanmış ise de sakatlık derecesine göre alacağı vergi indirimi dilimi belirtilir. Bu karar kişinin çalıştığı kurum, kuruluş veya işyerine yazıyla bildirilecektir.

Kim Ne Kadar İndirimden Faydalanır?

Özürlünün Merkez Sağlık Kurulunca tespit edilen çalışma gücü kayıp oranının,

En az% 80'ini kaybetmiş bulunan kişiler birinci derece,

En az % 60'ını kaybetmiş bulunan kişiler ikinci derece,

En az % 40'ını kaybetmiş bulunan kişiler üçüncü derece sakat sayılmaktadır.

Gelir vergisi indirimi engel derecesine göre, her yıl bütçe yasasında belirlenen miktarlarda yapılmaktadır. Hizmet erbabı (SSK’lı) olanlara 2013 yılında uygulanacak indirim miktarları şunlardır:

Birinci Derece engelliler için 800 TL

İkinci Derece engelliler için 410 TL

Üçüncü Derece engelliler için 190 TL

Bu tutarlar gelir vergisinin hesabında ücretlerinden indirilecektir. İndirimden faydalanan kişinin evli ve çocuklu olmasına göre gelir vergisi indirim tutarları değişmektedir.

Her Rapor Sakatlık İndirimi İçin Geçerli Olmaz

Babanızın aldığı özürlülük raporu bu şekilde Vergi Dairesi’nden sevk ile alınmışsa gelir vergisi indirimi sağlar, vergi indirim belgesi almaya yarar.

Yoksa İş-Kur’a özürlü kontenjanından göstermek üzere işverence sevk edilerek alınmış olan yada doğrudan sizin hastaneye başvurarak aldığınız raporlar bu raporun yukarıda belirttiğimiz aşamalardan geçirilerek onaylatılması halinde geçerli olur, vergi indirimi sağlar. Babanız vergi indirimi için yapması gereken bu işlemler ile ilgili halen çalıştığı işyerinin muhasebe biriminden bilgi alabilir.

Özürlülerin Erken Emeklilik Şartları

Bu şekilde vergi indirim belgesi alan kişiler hem vergi indiriminden yararlanmaya başlar hem de yaşa takılmadan erken emekli olma hakkı kazanır.

Babanız alacağı özürlü raporunda da % 70 oranında özürlü çıkacağını düşünerek (daha düşük yada yüksek de çıkabilir) emeklilik şartlarını söyleyelim:

% 70 rapor oranı ile babanızın çalışma gücü kayıp oranı ikinci derecede. Buna göre ilk işe giriş tarihine göre kademeli sisteme tabidir.

Buna göre babanız 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 günle emekli olma hakkına sahip, herhangi bir yaş şartı bulunmuyor.

3600 günü doldurduğu an emekli olmak için başvurabilir. Ancak günleri şuan emekliliğe yetmiyor. Günlerini ya 3600 güne tamamlayana kadar çalışacak yada sigortasız çalıştığı günleri kazanmaya çalışacak.

Kayıtdışı Geçen Hizmetlerin Tespiti Nasıl Olur?

İşte bu noktada gelelim sorunuzun ikinci kısmına. Babanızın kayıtdışı istihdam edilmek suretiyle sigortasız olarak çalıştırıldığı dönemleri ispat edebilmesi halinde bu dönemleri hizmet süresine tamamlatması mümkündür.

Sigortalı olarak çalışmak kanuni zorunluluktur. Ancak kayıtdışı ülkemizde çok yaygın durumdadır. İşverenler çalışanlarını SGK’ya bildirmeden sigortasız olarak çalıştırmaktadırlar. Bu durum daha sonra tespit edilirse SGK eksik günlerin sigorta primini işverenden cezasıyla birlikte alır, sigortalının hizmet dökümüne de eksik günlerinin hizmetlerini ekler.

Babanızın günleri 3600 günü aşarsa da hemen, hiç yaşı beklemerden emekli olabilir.

Hizmetler Nasıl İspatlanır?

Hizmetlerini ispat etmenin iki yolu vardır:

Birinci yol SGK’ya ALO 170 hattından yada dilekçe ile yapacağı şikayet sonrasında SGK Müfettişleri/Denetmenleri tarafından hizmetlerinizin kayıtlardan tespit edilmesi. Ancak bu yola gitmesi için babanızın elinde sigortasız çalıştığı dönemlere dair maaş bordrosu, resmi belge, maaş dökümü, noter belgesi, bankaya verilen maaş yazısı gibi “sonradan düzenlenebilir nitelikte olmayan” belgelerin olması gerekir. Yoksa SGK Denetmenleri/müfettişlerinin kayıtlardan tespiti çok zordur, zira denetim elemanı resmi defterlere göre inceleme yapar, işverenlerse kayıtdışı çalıştırdıkları kişilerin kaydını resmi defterlere girmezler.

İkinci yol ise hizmet tespit davası açmasıdır. Bunun için de işten ayrıldığı tarihten sonraki yılbaşından itibaren beş yıllık süre içerisinde dava açması gerekir, yoksa dava açma hakkı zamanaşımına uğrar. Beş yıllık süre her çalıştığı işyeri için ayrı ayrı hesaplanır. Eğer beş yıllık süre geçtiyse hakim davayı zamanaşımından düşürür, geçmemişse hakim belge zorunlu olmadan şahitler yada sair deliller ile vicdani kanaatine göre tespit eder. Ancak mahkeme aşamasında da resmi belgelerin kuvvetli delil olduğu unutulmamalıdır.

Mahkeme yada SGK müfettişleri/denetmenlerinin raporları sonucu hizmeti tespit edilen kişinin sigortasız çalıştırılan günleri sigortalı hale gelir, günleri toplamda emeklilik için yeterli sayıya ulaşırsa da emekli olabilir.

---

Kıssadan Hisse

“Olsun be aldırma, yaradan yardır,

Sanma ki zalimin ettiği kardır,

Mazlumun ahı indiri şahı,

Herşeyin bir vakti vardır.”

— Yunus Emre

---

Sorularınız için:

Emeklilik tarihini hesaplatmak isteyen okurlarımızın T.C. kimlik numarası, SSK sigorta sicil numarası, Bağ-Kur numarası, ay-gün-yıl olarak doğum tarihi, askerlik yaptığı ve terhis olduğu tarihleri, askerlik süresini, er olarak yada yedek subay olarak yaptığını, ilk işe giriş tarihi (ilk kez sigortalı olarak çalışmaya başlanılan tarih), hizmet dökümü, doğum borçlanması için çocukların doğum tarihlerini, özürlü ise özürlülük rapor oranını, vergi indirimi yazısı alıp almadığı bilgilerinin tümünü eksiksiz göndermeleri gerekmektedir. Tarihlerin ay, yıl ve gün şeklinde gönderilmesi gerekir.

Yazarın tüm yazıları için: