Pandemi de işte ayrılanlar kıdem tazminatı alabilir mi?

Sosyal güvenlik uzmanı Ahmet Kıvanç, merak edilen soruları yanıtladı.

Pandemide işten ayrılırken kıdem tazminatı nasıl alınabilir? 

İlk defa sigortalı çalışmaya 05.06.1999 tarihinde SSK'lı olarak başladım. Şu anki iş yerinde ise 26.04.2018 tarihinden beri çalışmaktayım. 7 Nisan 2020 tarihinden beri kısa çalışma ödeneği alıyorum. Bu iş yerinde iki yıldır hiç yıllık izin kullanmadım. Ağustos ayında ayrılmak istiyorum. Tazminat ve diğer haklarımı alabilir miyim? (İsmi saklı)

Kıdem tazminatı, emeklilik, işçinin haklı nedenle iş akdini feshi, işverenin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırılık dışında bir sebeple işten çıkarması, kadınların evlilik erkeklerin askerlik nedeniyle işten ayrılması ve yaş dışındaki emeklilik koşullarının yerine getirilmesi halinde ödenir. 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalı çalışmaya başlamış olduğunuz için, 15 yıl sigortalılık ve 3600 prim gününden yararlanarak kıdem tazminatını talep etme hakkınız bulunuyor. En az 3600 prim gününüz varsa SGK'dan kıdem tazminatı alabileceğinize dair yazı aldıktan sonra işverene ibraz ederek kıdem tazminatını alıp işten ayrılabilirsiniz. Öncelikle SGK'dan yazı almadan hiçbir şekilde iş akdini feshetmemeniz gerekmektedir. işten ayrılırken, kullanmadığınız iki yıllık iznin parasını alabilirsiniz. Çalışma süreniz 5 yıldan az olduğu için yılda 14 günden iki yıl için 24 gün yıllık izin parasını alabilirsiniz.

Pandemi döneminde işverence yapılan eşit davranma ilkesine aykırı uygulamalar da işçi açısından haklı fesih sebebi oluşturur. Örneğin işverenin aynı ofiste veya birimde aynı işi yapan işçilerden bir kısmını sürekli tam zamanlı çalıştırırken, diğer kişi veya kişileri devamlı şekilde kısa çalışma ya da ücretsiz izinde göstermesi, eşit davranma ilkesine aykırılık oluşturur. İşçi bu durumu gerekçe göstererek noterden ihtar çekmek suretiyle kıdem tazminatını talep ederek, iş akdini feshedebilir. Tabii iş akdinin feshedilmesi, işverenin hemen kıdem tazminatını ödeyeceği anlamına gelmez. İşveren tazminatı ödemediği takdirde işçinin önce arabulucuya başvurması, burada uzlaşma sağlanamaması halinde iş mahkemesinde dava açması gerekir.

Ücrete zam yapılmaması haklı fesih sebebi mi? 

Eşim özel bir okulda 7 yıldır öğretmen olarak çalışıyor. Aynı branşta 2 yıl önce çalışmaya başlayan öğretmenin kendisinden yüzde 30 daha fazla ücret aldığını öğrenince, ücretinin artırılmasını istedi. Ancak, iki yıldır ücretinde hiçbir artış yapılmadı. Bu durumda haklı sebeple fesih yaparak kıdem tazminatı talep edebilir mi? (Kemal .)

Sendikalı iş yerlerinde ücret artışları, yetkili sendika ile işveren arasında imzalanan toplu iş sözleşmesiyle belirlenir. Toplu iş sözleşmeleri iki veya üç yıllık yapılır. Sendikalı olmayan veya herhangi bir sendikanın toplu sözleşme imzalama yetkisi bulunmayan iş yerlerinde, bireysel iş sözleşmesinde hüküm yoksa ücret artışları işverence belirlenir. İşverenin ücret artışını nasıl belirleyeceğine dair bir yasal düzenleme bulunmuyor.

Yargıtay'ın, iş yerinde diğer işçilere zam yapılmasına karşın kendisine zam yapılmayan işçinin iş akdini feshinin haklı nedene dayandığına dair kararları var. Ancak, iki yıl ücrete artış yapılmamasının haklı fesih sebebi olacağına dair bir Yargıtay kararı bulunmuyor.

Memuriyetten ayrılanlar eksik prim gününü nasıl tamamlayabilir?

KHK ile kamudan ihraç edildim. İki yıl hizmet boşluğum var. İsteğe bağlı sigortalı olarak prim ödesem boşluğu doldurmuş olur muyum? (B. ŞAHİN)

En az 10 yıl memuriyeti bulunanlar, memurluktan ayrıldıktan sonra 6 ay içinde Sosyal Güvenlik Kurumu'na (SGK) başvurarak, isteğe bağlı prim ödemek suretiyle Emekli Sandığı iştirakçisi olabilirler. Bu şekilde isteğe bağlı sigorta primi ödeyenler 4/a (SSK) veya 4/b (BAĞ-KUR) kapsamında çalışamazlar. 8 Eylül 1999'dan önce işe başlayanlar 4/c (Emekli Sandığı) kapsamındaki prim günlerini kadın ise 20, erkek ise 25 hizmet yılına tamamladıktan sonra prim ödemeyi bırakıp yaşı doldurduklarında emekli olabilirler.

Ancak, memurluktan olağanüstü hal kapsamındaki kanun hükmünde kararname (KHK) veya başka şekilde çıkartılmış olanlar ve devlet memurlarında aranan nitelikleri kaybedenler bu haktan yararlanamazlar.

İki yıllık boşluğunuzu 4/a veya 4/b'li çalışarak tamamladığınızda, Emekli Sandığı'ndan emekli olabilirsiniz. Ancak, 4/a veya 4/b'li prim günlerinizin 3.5 yılı aşması halinde, memuriyetten emeklilik hakkınızı kaybedersiniz.
 
Habertürk