Sigorta olmadan önceki süreler için doğum borçlanması nasıl yapılır?

Kadınlar doğum borçlanmasını nasıl yapar? Doğum borçlanması yapmanın şartları neler? İşte doğum borçlanması ile ilgili soruların cevabı...

Kadınlara, sigortalılıklarının ilk defa tescil edildiği tarihten sonra yaptıkları her doğum için (en çok 3 doğum) en çok iki yıllık süreyi, bu sürelerde uzun vadeli sigorta kolları açısından sigortalı sayılmamaları ve çocuklarının yaşıyor olması şartıyla borçlanabilme hakkı tanınıyor. Ancak, ilk defa sigortalı olarak çalışmaya başladıkları tarihten önceki yaptıkları doğumlara ilişki süreler için de borçlanma talebinde bulunulduğu ve bu taleplerin Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından reddedilliyor.

SGK’nın, borçlanma taleplerinin reddine ilişkin işlemlerine karşı, yargı yerlerinde dava açılması yoluna gidildiği gibi, Kamu Denetçiliği Kurumuna şikâyette de bulunulabiliyor.

DOĞUM BORÇLANMASI İLE İLGİLİ MEVZUAT

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 41 inci maddesinin birinci fıkrasında; bu Kanuna göre sigortalı sayılanların kanunları gereği verilen ücretsiz doğum ya da analık izni süreleri ile 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentleri kapsamındaki sigortalı kadının, üç defaya mahsus olmak üzere doğum tarihinden sonra iki yıllık süreyi geçmemek kaydıyla ve borçlanılacak sürelerde uzun vadeli sigorta kolları açısından sigortalı sayılmaması ile çocuğunun yaşaması şartlarıyla, talepte bulunulacak sürelere ilişkin prim borçlarını ödemek suretiyle söz konusu süreleri borçlanabilecekleri ve borçlandırılan sürelerin sigortalılıklarına sayılacağı belirtilmiştir.

Bu düzenleme kapsamında;  kamu kurum ve kuruluşlarında çeşitli statülerde çalışan kadınlar ile serbest veya hizmet akdine dayalı olarak çalışan kadınlar, yaptıkları her doğum nedeniyle (en çok 3 doğum) prim ödenmeyen en çok 2 yıllık süreyi, çocuğun yaşıyor olması koşuluyla (çoğul doğumlarda 1 çocuğun yaşıyor olması yeterli) borçlanabiliyor.

DOĞUM NEDENİYLE PRİM ÖDENMEYEN SÜRELERİN BORÇLANILMASI 

Doğum borçlanması talebinde bulunan kadın sigortalının borçlanma işleminin yapılabilmesi için;

1- doğumdan önce, 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının;

*(a) bendi kapsamında tescilinin yapılmış olması ve adına kısa veya uzun vadeli sigorta kollarına tabi prim bildirilmiş/tahakkuk etmiş olması,

*veya (b) bendi kapsamında prim ödemesine bakılmaksızın tescilinin yapılmış olması/prim tahakkuk etmiş olması,

*ya da (c) bendi kapsamında tescilinin yapılmış olması

2- Doğum tarihinden sonra iki yıllık süreyi geçmemek üzere prim ödenmemiş sürelerinin bulunması,

3- Borçlanılacak sürede çocuğun yaşıyor olması (iki yılı geçmemek üzere çocuğun yaşadığı süre kadar borçlanılabilir) gerekiyor.

 SİGORTALILIK ÖNCESİ DOĞUMLARA İLİŞKİN BORÇLANMA 

Doğuma bağlı borçlanma hakkından yararlanabilmek için, kadınların doğum yaptıkları tarihten önce sigortalılık tescillerinin yapılmış olması gerektiğinden; doğum yaptığı tarihten önce yukarıda sayılan yollardan birisi ile sigortalılık tescili yapılmamış olan kadınların, söz konusu doğumlar nedeniyle doğum borçlanması yapmaları mümkün olamıyor.

KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU, ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞINA TAVSİYEDE BULUNMUŞTU 

İlk defa sigortalı olarak çalışmaya başladığı tarihten önce yapmış olduğu iki doğum sonrası ikişer yıllık süreyi, borçlanma talebinde bulunan ve bu talebi idarece doğum tarihlerinden önce sigortalılık tescilinin olmaması sebebiyle reddedilen bir kişinin Kamu Denetçiliği Kurumuna yaptığı şikayetiin değerlendirilmesi neticesinde, Kamu Denetçiliği Kurumu 2014 yılında “sigortalılık tescilinden önce gerçekleşen doğumların borçlanılabilmesine imkân sağlayacak gerekli mevzuat düzenlemelerinin yapılması hususunda Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına tavsiyede bulunulmasına” karar vermişti.

Ancak,2014 yılı Şubat ayında yapılan bu tavsiyeye rağmen, aynı yılın Eylül ayında çıkarılan 6552 sayılı Kanunla söz konusu düzenlemede yapılan değişiklikle; doğum borçlanması yapabilecek çalışanların kapsamının genişletilmesi ve borçlanılabilecek doğum sayısının artırılması yoluna gidilirken, sigortalılık öncesi sürelerde gerçekleşen doğumlara ilişkin borçlanma hakkı konusunda herhangi bir düzenleme yapılmadı.

KONUYA İLİŞKİN ÖRNEK KARARLAR 

**Yargıtay 21. Hukuk Dairesinin 2012/6620 Esas ve 2012/5622 sayılı Kararında;

 “5510 sayılı Kanunun 41/1-a maddesi uyarınca doğum nedeniyle çalışma hayatından bir süre ayrı kalan kadın sigortalılara önceden tescil edilmiş olmak koşuluyla borçlanma hakkı tanınmış olup, doğum nedeniyle çalışılmayan iki yıllık sürenin borçlanılması olanağının sadece 4/1, a kapsamında sigortalı kadına tanınmış olması karşısında sigortalı olarak tescil tarihinden önce gerçekleşen doğumlar nedeniyle borçlanma yapılamayacaktır.” denilmiştir.

**Yargıtay 10. Hukuk Dairesinin 2009/14527 Esas ve 2012/12003 sayılı Kararında;

“5510 sayılı Kanunun 41 inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinin ilk kısmında verilen borçlanma imkanı, çalışırken ücretsiz doğum ya da analık izni kullanılan sürelere ilişkindir ki, bu doğal olarak daha önce sigortalı olmayı gerektirir. Aynı bendin ikinci kısmındaki borçlanma imkanı ise doğrudan ve sadece 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki sigortalı kadına tanınmış ve borçlanacağı süre (doğum tarihinden sonra iki yıllık süreyi geçmemek kaydıyla hizmet akdine istinaden işyerinde çalışmayacağı süre) olarak tanımlanmıştır. Dolayısıyla, bu imkandan yararlanabilmek için de, geçmişte hizmet akdine dayalı olarak zorunlu sigortalılık tescilinin yapılmış olması gerekli sayılmalıdır.” denilmiştir.