Sigortası eksik yatırılanlar ne yapmalıdır?

- Birçok çalışanın son zamanlarda Memurhaber'e gönderdiği maillerde sigortası eksik yatırılanların sayısı oldukça fazla. Peki sigortası eksik yatırılanlar ne yapmalıdır? yazarımız Bünyamin Esen cevaplıyor...

Okurumuz Kemal A. soruyor: “Bir şirkette iki buçuk yıldır makine mühendisi olarak çalışıyorum. 3200 TL Net ücret alıyorum. Sigortam asgari ücret üzerinden bildiriliyor. Gerçek maaşım üzerinden sigortamın bildirilmesini istiyorum. Bu durum karşısında ne yapmalıyım, nereye başvurmalıyım?”

Sayın okurumuz, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu gereğince sigortalıların aldıkları gerçek ücretin brüt tutarı üzerinden SGK’ya bildirilmeleri gerekmektedir.

Maaşın Bir Kısmı Elden Ödeniyor

4/a (SSK) lısı olarak çalışanların aldıkları ücretin SGK’ya eksik olarak bildirilmesi yasa dışıdır ve kayıtdışılığın bir çeşididir. Ne yazık ki ülkemizde primini eksik ödeme şeklindeki kayıtdışılık yüksek oranda olup, çalışanların büyük kısmı bu şekilde çalıştırılmaktadır.

İşverenler ücretlerin bir kısmını elden vererek, SGK’ya bildirilen kadarını ise bankaya yatırarak gerçek kazanç tutarını gizlemektedirler.

Primi Kazanç Tutarına Göre Belirlenir

4/a sigortalısı adına işverence ödenecek prim tutarı sigortalının aylık kazancına göre belirlenmektedir. Her ay sigortalının tabi olduğu sigorta kolları kadar prim yüzdesi brüt ücrete ve eklentilerine göre hesaplanır ve o aya ait aylık prim ve hizmet belgesi ile SGK’ya bildirilir. Aylık prim ve hizmet belgesi ile tahakkuk ve tediye edilen tutar bir sonraki ayın sonuna kadar ödenir.

Sigortalının ücretinin – sosyal güvenlik hukukundaki adıyla sigorta primine esas kazanç (SPEK) – tutarının eksik bildirilmesi daha düşük prim ödemeye yönelik bir usulsüzlüktür.

Kazancını Eksik Bildirmek Çalışanın Geleceğinden Çalmaktır

primi bu şekilde eksik yatırılan sigortalının emekli olacağı zaman alacağı maaş düşük olmaktadır. Zira sosyal güvenlik sistemimizde emeklilerin alacağı gelir ve aylıklar çalışma yaşamları boyunca aldıkları ücretlere göre hesaplanmaktadır.

Sigortanın eksik gösterilmesi sıradan bir kayıt usulsüzlüğü, evrak hatası değildir. Aksine işverenin işçisinin yaşlanıp iş göremez hale gelmesi halinde gelecekte alacağı maaştan, ölmesi halinde çoluk çocuğuna bağlanacak maaştan çalarak kar etmeye çalışması demektir. İşveren sigortalısının geleceğinden çalarak bugünkü işçilik maliyetlerini düşürmeye çalışmaktadır. Bu ayni zamanda ücreti tam bildiren işverenler açısından haksız rekabettir.

çoğu kez yalnızca sigortalı bildirilmenin önemli olduğu, ne kadar tutar üzerinden bildirildiğinin önem arzetmediğini zannetmektedir. Oysa kazanç tutarını sigortalı bildirilmek kadar önemlidir. Aslında 4000 TL alan bir mühendisin çalışma yaşamı boyunca asgari ücret üzerinden bildirilmesi halinde alacağı emekli maaşı 600-700 TL olacaktır. Bu ise sigortalıların gelecekte şimdiki yaşamlarında elde ettikleri gelirin çok daha altında bir gelir düzeyine mahkum olmaları demektir.

Düşük prim düşük emekli maaşı, düşük iş göremezlik ödeneği, düşük hak demektir. Halk diliyle söyleyecek olursak ne kadar ekmek o kadar köfte!

Yüksek Cezası Vardır

Konuyu ALO 170 Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bilgi Hattı’nı ücretsiz olarak arayarak şikayet ederseniz SGK müfettişleri/denetmenleri işyerinizde denetim yapacak ve eksik bildirilen ücretinizi gerçek tutarına çekecektir.

Gerekirse işyerinin kayıt ve belgeleri incelenecek, işyerinde çalışanların ve işverenin ifadesi alınacaktır. Sizin kazanç tutarınız gerçek rakama çekilecek, bu suretle emekliliğinizde alacağınız maaş artacaktır.

İşverene ise eksik bildirilen prim tutarından ötürü gecikme cezası ve gecikme zammı ile eksik bildirdikleri prim borcu çıkartılacağı gibi idari para cezası da kesilecektir.

Belge İle İspatlamanız Yararınızadır

Gelen müfettiş/ denetmenlere ücretinizin gerçek tutarını ispatlamak için belge sunmanız yararınızadır. Denetim elemanları işyerinde yapılacak denetimde belgeye dayanmadan yalnızca bir yıl geriye dönük hizmet ve prim arttırımı yapabilmektedir. Elinizde ispatlayıcı belge bulunması halinde üzerinden ne kadar zaman geçmiş olsa da primlerinizin eksik yatırıldığı dönemlere ait düzeltme yapılacak, haklarınızı iade edilecektir.

Peki hangi belgeler sizin haklı davanızı ispatlamanıza yarar?

Elden ödenen ücretinize dair en önemli belgeler ücret öderken imza attığınız dokumanlar, ödeme makbuzları, gerçek ücret tutarlarını gösteren liste ve ödeme talimatları, bordrolar, ücret pusulaları gibi belgelerin asılları yahut da suretlerini delil olarak ispat edebilirsiniz. SGK müfettişleri/denetmenleri Kurum alacağını doğuran olguları yemin hariç görsel, işitsel, yazılı her türlü delille ispatlayabilmektedirler. Yine maaş tutarınızı ispatlamak konusunda işverenden alınmış maaş belgeleri, bankaya hitaben yazılmış maaş yazıları gibi belgeler ve bordro şahitleri dediğimiz maaşınıza şahit olacak kişiler de faydalıdır.