Sosyal denge tazminatı ve ikramiyeler 2015'te ne kadar oldu?

MEMURLAR- 2015 yılında sosyal denge tazminatı ve ikramiye tutarları ne kadar oldu? Yeni Şafak gazetesi yazarı Ahmet Ünlü detayları kaleme aldı. İşte detaylar;

2015 yılı için memurların maaş ödemesinde esas alınan aylık katsayısı (0,079308), memuriyet taban aylığı göstergesine uygulanacak taban aylık katsayısı (1,24144), iş güçlüğü, iş riski, temininde güçlük ve mali sorumluluk zamlarının aylık tutarlara çevrilmesinde uygulanacak yan ödeme katsayısı ise (0,025149) olarak uygulanacaktır. Bu bilgiler ışığında sosyal denge tazminatı ve ikramiye ödemelerinde bariz bir artış olacaktır. Bu yazımızda konuyu örneklerle açıklamaya çalışacağız.

Sosyal denge tazminatı kimlere ödenir ve tutarı ne kadardır?

Sosyal denge tazminatından belediyeler, bağlı kuruluşları ve il özel idarelerinin kadro ve pozisyonlarında istihdam edilen ve 4688 sayılı Kanun hükümleri uyarınca kamu görevlisi tanımı kapsamına giren çalışanların tamamının yapılacak sözleşme hükümlerinden yararlandırılması gerekmektedir.
Buna göre, kurumlar tarafından yapılacak sosyal denge tazminatı ödemelerinde, kamu görevlileri arsında sendika üyesi olmalarına veya olmamalarına göre bir ayrıma gidilemeyecek, personelde belli bir sendikaya üye olma şartı aranmayacak ve söz konusu kurumlarda kamu görevlisi kapsamına giren tüm personelin (memur, 4/B, 4/C gibi) bu ödemeden yararlandırılması gerekecektir.
Bu çerçevede; belediyeler ve bağlı kuruluşları ile il özel idarelerinin kadro ve pozisyonlarında istihdam edilen kamu görevlilerine, 4688 sayılı Kanun’un 32’nci maddesinde yer alan usul ve esaslar çerçevesinde ödenebilecek sosyal denge tazminatı aylık tavan tutarı en yüksek Devlet memuru aylığının (ek gösterge dahil) %100’üdür. Yani 9500 * 0,079308 = 753,426 TL’dir. 
Sosyal denge tazminatı vergiden istisna tutulmadığı için hem % 15 gelir vergisi hem de 0,00759 oranında damga vergisi kesintisi yapılacaktır. Bu kesintiler yapıldıktan sonra ödenecek azami tazminat tutarı ise 634,7 TL olacaktır.
Bu tazminatın verilmesi yönünde yapılabilecek sözleşmelerde, tavan tutarı aşmamak kaydıyla ödenebilecek tazminatın aylık tutarı, görev yapılan birim ve iş hacmi, görevin önem ve güçlüğü, görev yerinin özelliği, çalışma süresi, kadro veya görev unvanı ile derecesi gibi kriterlere göre farklı olarak belirlenebilir. 

Bu ödemeden hangi personeller yararlanamaz?

Bazı şartları taşımayan mahalli idareler bu sözleşmeyi imzalayamazlar ve buralarda görev yapan personel bu tazminatı alamaz. Buna göre, Sosyal Denge Tazminatı Sözleşmesi yapılacak ilgili mahalli idarelerin;
1- Vadesi geçmiş vergi, sosyal güvenlik primi ile Hazine Müsteşarlığı'na olan borç toplamının gerçekleşen en son yıl bütçe gelirlerinin yüzde onunu aşmaması,
2- Ödeme süresi geçtiği halde ödenmemiş aylık ve ücret borcu bulunmaması,
3- Gerçekleşen en son yıla ilişkin toplam personel giderinin, gerçekleşen en son yıl bütçe gelirlerinin belediyelerde % 30’unu, il özel idaresinde % 25’ini aşmaması, gerekmektedir. Bu şartların taşınmaması hallerinde bu madde kapsamında sözleşme yapılamaz. Haliyle sözleşme yapılmayan kurumlarda çalışan personel ise bu ödemeden yararlanamaz.
Ayrıca, bu şartları taşımadığı halde sözleşmenin yapılmasından sonra bu koşulların oluşması durumunda mevcut sözleşme kendiliğinden hükümsüz kalır.
Bazı mahalli idareler yapmış oldukları toplu sözleşmelerde sosyal denge tazminatı alamayacak personeli ayrıca belirlemektedirler. Buna göre;
1- 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 125’inci maddesinde belirtilen aylıktan kesme ve kademe ilerlemesinin durdurulması cezalarının kesinleşmesi halinde 1 ay süresince,
2- Kararın kesinleşip kesinleşmediğine bakılmaksızın geçici olarak görevden uzaklaştırılma, tutukluluk veya hükümlülük hallerinde görevden uzak kalınan süre boyunca,
3- Ücretsiz izin alınması halinde izin süresince, sözleşme hükümlerinden yararlandırılmamaktadırlar. 
Ayrıca, kendi kurumundan sosyal denge tazminatı alan geçici görevli memur personel de sözleşme hükümlerinden yararlandırılmamaktadır. Görüleceği üzere, bu konuda yeknesaklık yoktur.
Sonuç olarak belediyelerin yapmış oldukları toplu sözleşmeler incelendiğinde bazı belediyelerin işin suyunu çıkardığı görülmektedir. Kimileri emekli ikramiyesini fazla ödemekte, kimileri bayram ikramiyesi ödemekte, kimileri de sosyal denge tazminatını belirlenen tavanın üzerinde ödeyerek sistemi ve kendilerini zora sokmaktadırlar. Dolayısıyla kimse babasının malını taksim etmediği için bu konulara mevzuatla çeki düzen verilmesi gerektiğini düşünüyoruz. 

İkramiye kimlere ödenir ve tutarı ne kadardır?

Belediye ve il özel idaresi personeline ikramiye ödemesi yapılması hem Belediye Kanunu'nda, hem Büyükşehir Belediye Kanunu'nda hem de İl Özel İdaresi Kanunu'nda düzenlenmiştir. Her üç kanunda da benzer düzenlemelere yer verildiğini görüyoruz. Aşağıda bu konuyu detaylarıyla açıklamaya çalışacağız.
Belediye Kanunu’nun 49’uncu maddesine göre, belediyelerdeki toplam memur sayısının yüzde onunu geçememek kaydıyla belediyede çalışan memurlara yılda iki defa ikramiye ödenebilmektedir.
Bu konuyla ilgili olarak 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun Norm kadro ve personel istihdamı başlıklı 49’uncu maddesinde; ‘’….Sözleşmeli ve işçi statüsünde çalışanlar hariç belediye memurlarına, başarı durumlarına göre toplam memur sayısının yüzde onunu ve devlet memurlarına uygulanan aylık katsayının (25.000) gösterge rakamı ile çarpımı sonucu bulunacak miktarı geçmemek üzere, hastalık ve yıllık izinleri dâhil olmak üzere, çalıştıkları sürelerle orantılı olarak encümen kararıyla yılda en fazla iki kez ikramiye ödenebilir’’ hükmüne yer verilmiştir. 
Bu hüküm çerçevesinde belediye memurlarından başarılı olanlara encümen kararıyla yılda en fazla iki defayı geçmemek üzere her defasında 25.000 x 0,079308 = 1.982,7 TL tutarında ikramiye ödenmektedir. Maaş katsayısındaki artışlara göre ikramiye tutarı da artmaktadır.
Ayrıca, 5216 sayılı Kanun’un 22’nci maddesine göre, büyükşehir belediyelerinde çalışan başarılı memurlara her defasında ise 36.000 *0,079308 = 2.855 TL tutarında olmak üzere en fazla iki defa ikramiye ödenmektedir. 
Diğer yandan, 5302 sayılı Kanun’un 36’ncı maddesine göre; il özel idarelerinde çalışan başarılı memurlara her defasında 1.982,7 TL veya 2.855 TL tutarında olmak üzere yılda en fazla iki defa encümen kararıyla ikramiye ödenmektedir. Ödenecek ikramiyenin tutarının büyüklüğü büyükşehir belediyelerinin olduğu yerlere göre değişmektedir. Yani büyükşehir belediyelerinin olduğu yerdeki il özel idaresinde çalışan memurlara 2.855 TL ödenirken diğer yerlerdeki il özel idare memurlarına 1.982,7 TL ödeme yapılmaktadır.
Bu ödemeden hem gelir vergisi hem de damga vergisi kesilecektir.

İkramiye ödemesinde kriter var mıdır?

Her üç kanunda da çalışan memur sayısının ancak % 10’u kadarına ikramiye ödenebilmektedir. Bunun için ikramiye ödemesinin objektif kriterler dışında yapılması personelde büyük bir hayal kırıklığı oluşturacaktır.

Bazı belediyelerin ikramiye ödemesinde objektif kriterler belirleyerek başarılı personeli tespit ettikleri görülmektedir. Birçok belediyede ise kanunen zorunlu olmadığı için böyle bir düzenleme bulunmamaktadır. 

Genel bir düzenlemeyle bu konuda köklü bir çözüm getirilmesinin daha doğru olacağını düşünüyoruz. Yani her belediyenin ikramiye ödemesini objektif kriterler doğrultusunda ödemesi sağlanmalıdır. 

Diğer yandan, 5302 sayılı Kanun zorunlu tutmamakla birlikte il özel idarelerinin genelinde İl Özel İdaresi Personelinin Performans ve Durum Değerlendirmesi Yönetmeliği çıkardığı ve bu yönetmelikler çerçevesinde de ikramiye ödemesi yaptığı görülmektedir. 
Bunun için de öncelikle yukarıda belirtmiş olduğumuz her üç Kanunda da bu konuyu objektif kriterlere bağlama yönünde bir düzenleme getirilmelidir. Aksi takdirde güzel bir uygulamanın kötüye kullanılmasının önüne geçilemez. Başarının ödüllendirildiği ve “Hakkın” hakim olduğu bir sistem dileğiyle.