Sosyal destek ödemelerinden kimler nasıl yararlanabilir?

Geçtiğimiz yıl yaşanan pandemi döneminde hem işverenleri hem çalışanları hem de hane halklarını koruyan çok önemli sosyal ödemeler devreye sokuldu. Şu anda da bu ödemeler devam ederken toplumsal koruma görevini de üstleniyor. Bunların en önemlisi kısa çalışma ödeneği oldu. Üretimi kısmen ya da tamamen duran işletmelerde maaşları devlet öderdi. Brüt maaşın yüzde 60'ı kadar yapılan ödemeler işçilerin imdadına yetişirken işverenler de nefes aldı. Bu ödemeler devam ediyor. Yine ücretsiz izne ayrılan ya da kısa çalışma ödeneği alamayan çalışanlara ödenen nakdi ücret desteği de bu dönemde ilaç oldu. Özellikle hane halkları nakit ihtiyaçlarını karşıladı. İşsizlik maaşı da işsiz kalanlar için 10 aya kadar bir destek halinde devam ediyor.

Ocak ayı ile ilgili hem kısa çalışma ödeneği hem de işsizlik maaşıyla ilgili hakkedişler 5 Şubat'ta hesaplara yatırılacak. Böylece bu paralar Cuma günü işçilerin hesaplarına geçmiş olacak.

Kısa çalışma ödeneğinde başvuru ve ödeme süreleri uzatılırken aynı zamanda alma şartları da pandemi döneminde esnetildi. Hem sigorta süreleri hem de başvurular kolaylaştırılarak daha çok insanın bu ödenekten yararlanması sağlandı. İsterseniz kısa çalışma ödeneğinin yeni esnetilmiş şartlarına bakalım…

450 GÜN YETİYOR

*Kısa çalışma ödeneğine başvuru e-devletten yapılabiliyor

*Kısa çalışma başvuruları için, uygunluk tespitinin tamamlanması beklenmeksizin, işverenlerin beyanı doğrultusunda kısa çalışma ödemesi gerçekleştiriliyor.

*Kısa çalışmanın başladığı tarih itibarıyla işçinin son 60 gün hizmet akdine tabi olması (Bu süre 120 gündü) ve son 3 yılda en az 450 gün süreyle )bu süre 600 gündü) prim ödeme şartlarını taşıması gerekiyor.

*Çalışma süresinin azaltıldığını veya faaliyetin kısmen/tamamen durdurulduğunu ortaya koyan belgeler (örneğin: ücret bordroları, puantaj kayıtları, üretimin, hizmetin ve/veya ihracatın azaldığına, siparişlerin ve/veya sözleşmelerin iptal edildiğine dair vb. belgeler) ile başvuruluyor.

*Resmi makamlar tarafından faaliyeti durdurulan işyerleri kapsamında olduğuna dair diğer belgeler.

Kısa çalışma uygulamasından yararlanılabilmesi için işyerinde kısa çalışma uygulanan dönemde 4857 sayılı İş Kanununun 25 inci maddesinin birinci fıkrasının (II) numaralı bendinde yer alan sebepler dışında bir gerekçeyle işveren tarafından işçi çıkarılmaması gerekmektedir.

KAÇ LİRA ÖDENİYOR

Kısa çalışma ödeneğinde brüt maaşın yüzde 60'ı kadar ödeniyor. Ancak en yüksek rakam brüt asgari ücretin yüzde 150'sini geçemiyor. Asgari ücretin artmasıyla birlikte 2021 yılında rakamlar da değişti. Buna göre;

En düşük kısa çalışma ödeneği, 2.146,50 TL, en yüksek kısa çalışma ödeneği ise 5.366,25 TL oldu. Burada hatırlatalım 2020 yılında kısa çalışma ödeneği bağlananlar yine eski rakamları alacaklar. Bu rakamlar 2021 yılında kısa çalışma ödeneği alacak işçiler için geçerli.

İŞSİZLİK MAAŞI İÇİN 600 GÜN

Kısa çalışma ödeneği dışında bu dönemde işsizlik maaşları da sosyal ödemelerde önemli bir yer tuttu. İşsizlik maaşı için ise şu şartlar gerekiyor:

*İşten kendi istek ve kusuru dışında çıkartılmış ya da haklı fesih ile ayrılmak.

*Son 3 yılda en az 600 gün prim ödenmiş olmak

*Son 120 günde hizmet akdine tabi çalışmak.

ASKIDAN OLMASI ENGEL DEĞİL

Burada bir noktayı tekrar hatırlatalım. Son 120 gün şartı kısa çalışma ödeneği ya da tek taraflı ücretsiz izindeki çalışanlar açısından da yerine gelmiş olduğu kanaatindeyiz. Çünkü bu sosyal ödeme dönemlerinde her ne kadar prim ödenmemiş olsa da iş akdi devam etmekte ve sonlanmamaktadır.

KAÇ LİRA ÖDENİYOR

İşsizlik maaşı ödemelerinde en düşük rakam brüt asgari ücretin yüzde 40' kadar oluyor. Burada da en yüksek rakam brüt asgari ücretin yüzde 80'inden fazla olamıyor. 2021 yılı yeni asgari ücrete göre en düşük işsizlik maaşı 1.431 lira olurken en yüksek işsizlik maaşı 2.862 TL'ye çıktı. Bu rakamlar da yeni işsizler için uygulanacak ve damga vergisi kesilecek.

NAKDİ ÜCRET DEVAM EDİYOR

Kısa çalışma ödeneği alamayan ya da tek taraflı olarak ücretsiz izne çıkartılan işçilere de nakdi ücret desteği ödeniyor.

Ücretsiz izne ayrılan işçiler için nakdi ücret desteğine hak kazanma şartları ise şunlardır:

*17/4/2020 tarihi itibarıyla iş sözleşmesinin bulunduğu işveren tarafından 4857 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesi uyarınca ücretsiz izne ayrılmak,

*Kısa çalışma ödeneğinden yararlanmamak,

*Herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan emekli aylığı almamak,

*İşsizlik sigortası kapsamında çalışıyor olmak.