Temizlikçi kadınlar nasıl sigortalı yapılacak?

Ankara’dan okurumuz Emre Ufuk TEPEDENLİ soruyor: “Bünyamin bey, eve temizliğe gelen bir kadın var. Eşim çalıştığı için temizlik gibi işleri o yapıyor. Haftada üç gün geliyor bize. Yeni çıkan kanun temizliğe gelen kadınlar için sigortalılığı kaldırmış diyorlar doğru mu? Sigortalı göstermem gerekir mi? Göstermezsem bana bir ceza çıkar mı?

Sayın okurum, halk arasında Torba Yasa olarak bilinen 6552 sayılı Kanun ile getirilen yeniliklerden birini de ev hizmetlerinde çalışanların sigortalılığı oluşturuyor.

Evde Çalışanlar Sigortalı Olmalı

Şimdiye kadarki sistemde ev hizmetlerinde veya apartmanlarda bakıcı, temizlikçi, can silen, şoför, merdiven silen gibi kişilerin sigortalı olarak bildirilmesi gerekiyordu.

Bu gibi kişilerin evlerdeki çalışması günde bir saat dahi olsa, süreklilik gösteriyor ise (başka bir deyişle her hafta, her ay, her gün gibi bir periyoda sahipse) bu kişiyi SGK’ya sigortalı bildirmek zorunlu idi.

Bunun için SGK’ya başvurup önce eviniz için “işyeri dosyası” açtırmanız, sonrasında bu sigortalı için işe giriş bildirgesi vermeniz, her ay düzenli olarak Aylık Prim ve Hizmet Belgesi’ni internetten düzenlemeniz, çıkan prim borçlarını hizmetten sonraki ay sonuna kadar ödemeniz, sigortalı işten çıkarsa bunu SGK’ya bildirmeniz gerekmekte idi.

Üstelik bu işlemlerin herhangi birini kaçırırsanız yüksek tutarlara ve her aybaşına olduğu için zaman geçtikçe katlanan cezalar ile karşılaşıyordunuz.

Yeni Sistem Neyi Değiştirdi?

Torba Yasa sonrasında getirilen sistem ev hizmetlerinde çalışan kişilerin sigortalılıklarını ikiye ayırdı.

İlk grup evinizde ayda on günden fazla çalışan sigortalılar.

Ev hizmetlerinde bir veya birden fazla gerçek kişi tarafından çalıştırılan ve çalıştıkları kişi yanında ay içinde çalışma saati süresine göre hesaplanan çalışma gün sayısı 10 gün ve daha fazla olan sigortalıların aynen eski sistemde olduğu gibi devam edecek.

Buradaki 10 gün her bir işverenin yanındaki hizmeti ayrı ayrı hesaplanarak tespit edilecek.

Saatlik çalışanlar için ayda kaç gün çalıştığı çalıştığı toplam saatin 7,5’a bölünmesi ile bulunacak. Örneğin ayda toplam doksan saat çalışan biri 90 / 7,5 = 12 gün sigortalı çalışıyor sayılacak.

10 Günden Fazla Çalışan Normal Sigortalı Olacak

Bu şekilde on ve daha fazla gün çalışan kişi aynen eski sistemde olduğu gibi, normal bir SSK’lı (4/1-a’lı) sigortalının bildirileceği gibi ayni usul ve prosedülere göre sigortalı olacak.

Ancak bildirimleri normal sigortalılar gibi çalışmaya başlamadan bir gün önce yapılmayacak. Bunların bildirimi, işverenler tarafından SGK’ca hazırlanacak belgeyle en geç çalışmanın geçtiği ayın sonuna kadar yapılacak.

Süresinde yapılmayan bildirim için işverene 102 nci maddenin birinci fıkrasının (a) bendinin (1) numaralı alt bendi uyarınca bir asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanacak.

10 Günden Az Çalışanda Sistem Farklı

Torba Yasa 10 günden az çalıştırılan ev hizmetleri çalışanları için ise tamamen yeni bir sistem getirmiş bulunuyor.

Ev hizmetlerinde bir veya birden fazla gerçek kişi tarafından çalıştırılan ve çalıştıkları kişi yanında ay içinde çalışma saati süresine göre hesaplanan çalışma gün sayısı 10 günden az olanlar için, çalıştırıldıkları süreyle orantılı olarak çalıştıranlarca prim ödenecek.

Ancak bunlar için hesaplanacak prim oranı düşük olacak. Bu şekilde 10 günden az çalışanlara asgari ücretin %2’si oranında iş kazası ve meslek hastalığı sigortası primi ödenecek.

Bu ise, bu yılın sonuna kadar prim oranlarının en fazla 22 TL 68 Kuruş olacağı anlamına geliyor.

On Günün Hesaplanması Kolay

Buradaki 10 günden az çalışma da yine yukarıda belirttiğimiz usulle her bir işverenin yanındaki hizmeti ayrı ayrı hesaplanarak tespit edilecek.

Saatlik çalışanlar için ayda kaç gün çalıştığı çalıştığı toplam saatin 7,5’a bölünmesi ile bulunacak. Örneğin ayda toplam 42 saat çalışan biri 42 / 7,5 = 5,6 gün sigortalı çalışıyor sayılacak. Küsuratlar tam sayıya tamamlanacağından toplamda o ay o işverenin yanında 6 gün sigortalı olacak.

Bu şekilde çalışanların sigortalılık tescili, çalışan ve çalıştıran imzalarını da ihtiva eden ve en geç çalışmanın geçtiği ayın sonuna kadar SGK’ya verilmesi gereken bir belge ile olacak.

Bu belgenin nasıl bir formatı olacağına SGK henüz karar vermedi, verdikten sonra bunu bir Genelge ile duyuracak.

Sigortalılık başlangıcında bu belge üzerinde çalışma başlangıcına dair kayıtlı en eski tarih esas alınacak.

Yeni sistemde ev sahipleri de işveren sayılmıyor. 10 günden az birini çalıştıran kişi işveren sayılmadığı için işyeri bildirgesi vermekle yükümlü olmayacak.

Emeklilik Primini Kendi Ödeyecek

Bu şekilde 10 günden az çalışan ev çalışanları hakkında hastalık sigortası hükümleri uygulanmayacak.

Başka bir deyişle bu şekilde sigortalı olanlar hastaneye gidemeyecek, sağlık hizmeti alamayacak. Keza bunların sigortalılıkları emeklilik için de gün kazandırmayacak.

Bu şekilde çalışanlar sağlıktan yararlanıp hastaneye gitmek istiyorsa GSS primlerini kendileri yatırmaları gerekecek.

Üstelik 60 günden fazla GSS borçları birikirse hastaneden yararlanma hakları da olmayacak.

Ya da ikinci bir yol olarak emeklilik primlerini kendi ceplerinden yatıracaklar. Bu çalışanlar, adlarına ödenen priminin ait olduğu ayı takip eden ayın sonuna kadar aynı kazancın otuz katının %32,5 oranında prim ödeyebilme hakkına sahip olacak. Bu priminin %20’si emekliliğe sayılan malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları, %12,5'si ise hastaneye gidebilme hakkı kazandıran genel sağlık sigortası primi olacak.

Priminin ait olduğu ayı takip eden ayın sonuna kadar ödenmeyen primin ödenme hakkı düşecek, başka bir deyişle ev hizmetinde çalışan ileride bu çalıştığı dönemleri emekliliğine saydıramayacak.

Ödenen primler yeni tabirle 4/1-(a) bendi (eski tabirle SSK’lı sigortalılık) kapsamında sigortalılık sayılacak.

10 Günden Önce İş Kazası Geçirmeyin!

Yeni sistem ev hizmetlerinde çalışanların iş kazaları geçirmeleri halinde haklarını sınırlı tutuyor.

Sigortalının iş kazası ve meslek hastalığı sigorta kollarından sağlanan yardımlardan yararlanabilmesi için şartlar getiriliyor:

Buna göre sigortalı (1) iş kazasının olduğu tarihten en az on gün önce tescil edilmiş olmalı ve (2) kaza tarihinde sigortalılığının sona ermemiş olması gerekiyor.

Yine ev hizmetlerinde çalışan bu kişilere iş kazası veya meslek hastalığından dolayı geçici iş göremezlik ödeneği ödenmesi veya sürekli iş göremezlik geliri ya da malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarından aylık bağlanabilmesi için prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması şartı aranıyor.

Bu sigortalılar ile ilgili iş kazası ve meslek hastalığı olaylarında SGK sorumlu çalıştıranlara da yaptığı masrafları rücu ettiremeyecek.

Tartışmalı Bir Düzenleme

Görüldüğü üzere Torba Yasa, ev hizmetlerinde çalışan kişilerin sigortalılıklarını tümüyle değiştirmiş, sistemi alt üst etmiş bulunuyor.

Ev hizmetlerinde çalışan kişilerin mağduriyetlerinin giderilmesi, onları çalıştıranların da çok yüksek cezalarla karşılaşmaması için getirilen yeni sistem oldukça tartışmalı.

Zira yeni sistem sosyal güvenlik hukukunun nerede ise tüm temel prensiplerini alt üst ediyor, yeniden tanımlıyor.

Bu yazımızda ev hizmetlerinde çalışanlarla ilgili düzenlemeleri aktarmakla yetinelim. Bu yeni uygulamalarının değerlendirmesini ise bir başka yazımıza bırakalım…

---

 

Kıssadan Hisse

“Zenginlik mal çokluğu ile değil, bilakis göz tokluğu iledir.”

— Hz. Muhammed (SAV)

 

---

 

Sorularınız:

Yazarın tüm yazıları için: