Torba yasa ile neler değişti?

Kamuoyunda “” olarak bilinen 6552 sayılı Kanun, altı aya yaklaşan tartışmalardan sonra önceki gün Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde yasalaştı, dün itibariyle de Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.

Torba Yasa, iş hukukundan sosyal güvenliğe, vergi hukukundan iş sağlığı ve güvenliğine kadar pek çok alanda önemli değişiklikler yaptı. Bu değişiklikleri önümüzdeki günlerde yazılarımızda ayrıntılı olarak anlatacağız.

Ancak bu yazımızda en önemli düzenlemeye, iş hukuku düzenlemelerine değinelim.

Zira Torba Yasa’nın değişiklik yaptığı en önemli alan iş hukuku alanı… Kanun çalışması, esas itibariyle Soma Faciası sonrasında maden işyerlerinde çalışan işçilerin çalışma koşullarını düzeltmek amacıyla başlamıştı.

Bu yazımızda Torba Yasa ile meydana gelen iş hukuku değişikliklerine değineceğiz.
 

Hakları Arttı

Torba Yasa’nın iş hukukunda yaptığı en önemli değişiklik maden işyerleri gibi yer altı işlerde çalışanlar hakkında.

Buna göre, iş güvencesinden yararlanmak için işçinin işyerinde “en az altı aylık kıdemi olması” şartı yer altı işlerinde çalışan işçiler için uygulanmayacak.

Yer altı maden işyerlerinde çalışanlar için getirilmiş önemli nitelikte bir düzenleme bu.

Zira böylece bir gün dahi çalışan bir yer altı çalışanı iş güvencesi kapsamında olacak; onu çıkartmak isteyenin işverenin İş Kanunu’nda tanımlanan haklı veya geçerli bir sebebe dayanması gerekecek.

Maden işyerlerindeki her işçiye iş güvencesi getirilmesi hem taşeronlaşmayı azaltabilecek hem de iş aracılığı gibi işçinin istenilen zaman işten çıkartılabildiği hukuksuz uygulamaları ortadan kaldırabilecek bir düzenleme...

Maden İşçilerinin Artıyor

Torba Yasa ile yer altı işyerlerinde çalışan maden işçilerine özel yüksek bir asgari ücret uygulanmaya başlanmış bulunuyor.

Buna göre 3213 sayılı Maden Kanunu’na eklenen bir madde ile Maden Kanunu’nun 2 nci maddesinde sayılan 4. Grup madenlerden “Linyit” ve “Taşkömürü” çıkarılan işyerlerinde, yer altında çalışan işçilere ödenecek ücret miktarı asgari ücretin iki katından az olamayacak. Yani bu çalışanlara bugün için en az brüt 2 bin 568 TL olacak.

Yer altı maden işlerinde zorunlu ve olağan üstü hallerde fazla çalışma yapılması durumunda da fazla çalışma ücreti %100 zamlı ödenecek.

Normal işçiler için bu oran % 50 iken maden ve yer altı işleri için pozitif bir ayrımcılık getirilmiş bulunuyor.

Böylece yer altı maden işlerinde çalışanların özel olarak ücretlerine düzeltme yapılmış bulunuyor.

Maden İşçilerinin Mesai Saatleri Değişti

Yer altı işyerlerinde iş ve meslek riskini azaltmak, işçinin uzun saatler çalışması sonucu dikkatinin dağılmasını engellemek üzere mesai saatlerine de kısıtlama getirildi.

Yer altı maden işlerinde çalışan işçiler için çalışma süreleri azaltılarak haftada en çok 36 saat olabilecek.

Keza yer altı maden işçileri en fazla günlük 6 saat çalıştırılabilecek, bundan fazla mesai verilemeyecek…

Ayrıca, zorunlu nedenler ve olağanüstü haller dışında yer altında maden işlerinde çalışan işçilere fazla çalışma yaptırılamayacağı hüküm altına alınmış bulunuyor. Yaptırılması halinde de yukarıda belirttiğimiz üzere ekstra ücret verilecek…

Maden İşçilerine Daha Fazla Yıllık İzin

Yer altı işlerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izin sürelerinin arttırılması da getirilen çok önemli yeni bir düzenleme:

Buna göre yer altı işlerinde çalışanlar yıllık iznini diğer işçilere göre dörder gün daha fazla alabilecek.

İş Kanunu’na göre işyerinde işe başladığı günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere, en az bir yıl çalışmış olan işçilere yıllık ücretli izin verilmekte.

Buna göre yer altı işlerinde işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi, hizmet süresi;

a) Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) olanlara 18 günden,

b) Beş yıldan fazla onbeş yıldan az olanlara 24 günden,

c) Onbeş yıl (dahil) ve daha fazla olanlara 30 günden,

az olamayacak. Bu süreler alt sınırı belirttiğinden bireysel veya toplu iş sözleşmesi ile arttırılması da mümkün.

Alt İşverenlerle İlgili Yeni Yükümlülükler Geldi

Torba Yasa’nın düzenlediği bir alan da halk arasında “taşeron” olarak bilinen alt işverenlerin asıl işverenlerle olan hukuki ilişkisinin belirginleştirilmesinin sağlanması…

Asıl işverene, alt işveren işçilerinin ücretlerinin ödenip ödenmediğini kontrol etme zorunluluğu getirilmiş bulunuyor.

Keza asıl işverenin kontrol ve denetim yetkisi arttırılarak alt işveren tarafından çalıştırılan işçilerin hak kazandıkları yıllık ücretli izin sürelerinin kullanılıp kullanılmadığını kontrol etmek ve ilgili yıl içinde kullanılmasını sağlamakla yükümlü tutulmuş olması söz konusu.

Alt işvereni değiştiği hâlde aynı işyerinde çalışmaya devam edenlerin yıllık ücretli izin süresi birleştirilerek hesaplanması da işçiler lehine getirilen yeni bir hüküm.

Yeni düzenlemeler sonrasında alt işveren işçilerinin hak ettiği kıdem tazminatları ilgili kamu kurum ve kuruluşu tarafından doğrudan işçinin banka hesabına aktarılması mümkün olabilecek…

Alt İşveren Muvazaasına Temyiz Yolu Açıldı

Torba yasada yapılan bir başka değişiklik ise alt işverenliğin muvazaalı olduğuna dair İş Müfettişlerinin raporlarına itiraz hakkının genişletilmesi.

Alt işverenin muvazaalı olması aslında hiçbir alt işveren olmamasına rağmen işyerindeki işçilerin sanki başka bir işverene devredilmiş gibi yapılması demek.

Bu yolla işçilerin kıdem ve ihbar gibi haklarından kaçınılmaya çalışıyor.

Daha önceki uygulamada alt işverenin muvazaalı olduğu ve işçilerin ilk baştan itibaren asıl işverenin işçisi olduğuna dair müfettiş raporlarına 6 gün içerisinde dava açılabiliyordu. Yeni uygulama ile bu süre 30 güne çıkartılmış bulunuyor.

Ayrıca bu tür alt işverenin muvazaası iddiasına dair davalarda temyiz yolu da açıldı.

Torba Yasa ile Herşey Mükemmel Oldu mu?

Torba Yasa’nın ayrıntılarını yazılarımızda çeşitli boyutları ile irdelemeye devam edeceğiz.

Ancak şunu söylemek gerek: Torba Yasa’nın iş hukukuna dair getirdiği düzenlemeler işçiler açısından çok önemli kazanımlar; alt işverenlikte muvazaa işlemlerini önemli ölçüde azaltacak kritik önemde düzenlemeler…

Bu yüzden yasa yapıcıları attıkları bu doğru adımdan dolayı tebrik etmek gerek…

Elbette ki Torba Yasa ile sorunların bittiğini, herşeyin mükemmel olduğunu söylemek mümkün değil. Özellikle iş sağlığı ve güvenliği alanında yeni bir torba yasaya ve çalışma hayatının denetiminin reforma tabi tutulmasına şiddetle ihtiyaç var.

Ancak, işçiler açısından çok önemli ve hayati yeni haklar getiren Torba Yasa umarız hayırlara vesile olur…

 

---

 

Kıssadan Hisse

“Dürüstlük en iyi siyasettir.”

Japon Atasözü

 

---

 

Sorularınız:

 

Yazarın tüm yazıları için: