Yıllık izin kullanma hakkını vermeyen işverene ne yapmalı?

MEMURHABER.COM-Torba Yasa ile uzatılacağı tartışılan yıllık izin hakkı konusu milyonlarca çalışanı yakından ilgilendiriyor. Yıllık ücretli izin düzenlemesi yenileniyor ancak ülkemizde ne yazık ki bazı işverenlerce yıllık izin hakkı yasal usulünce kullandırılmıyor.

Peki yıllık iznini tam olarak kullanamayan çalışan, işverenine karşı ne yapmalı, hakkını nasıl savunmalı? İşte cevabı.

YILLIK İZİN EN AZ 10 GÜN OLARAK KULLANILACAK!
Torba Yasa düzenlemesine göre yıllık izinlerin üç seferde kullanılması şartı değişiyor. Çalışanlar yeni dönemde, yıllık izinlerinin bir bölümünü, en az 10 gün olarak kullanacak, geriye kalan izinler ise sınırlama olmadan kullanılabilecek.

YILLIK İZNİNİ TAM OLARAK KULLANAMAYANLAR NE YAPMALI?

Takvim Gazetesi'nden Ali Şerbetçi, yıllık izninin kullanılmasına izin verilmeyen bir okurunun sorusuna bakın nasıl yanıt veriyor ve bu yolu izleyen işverenlere karşı izlenmesi gereken yolu nasıl özetliyor:

SORU: Özel bir şirkette yaklaşık 10 yıldır çalışıyorum. Yıllık iznimin tamamını kullandırmıyorlar. İzinlerim her yıl birike birike şu an itibariyle 150 gün oldu. Bu iş sözleşmemi haklı fesih etmemin nedeni olur mu? Çünkü yıllık izin kullanamadığım bir yerde çalışmak istemiyorum. 

ÇALIŞANIN HAKLI NEDENLERLE SÖZLEŞMEYİ FESİH YETKİSİ VAR!

YANIT: İşçinin hak kazanmış olduğu haklarını işverenin kullandırmaması çalışma hukukuna aykırıdır. Şöyleki; T.C. Yargıtay 9. Hukuk Dairesi'nin 2001/17459 esas numaralı kararında; "Hak kazandığı izni çalışmakta iken işverenden isteyen işçi kendisine böyle bir iznin kullandırılmayacağı açık ve kesin şekilde ifade edildiği takdirde İş Kanunu'nda tanınmış olan haklarını kullanabilir" denilmektedir. Bu nedenle sizin içinde bulunduğunuz durum da buna örnek teşkil etmektedir. Bu da size sözleşmenizi haklı bir nedenle fesih etme yetkisi veriyor, demektedir.

10 SORUDA YILLIK İZİN DÜZENLEMESİ

1- Çalışanların yıllık izin hakkı artacak mı?

MEVCUT DURUM: Yıllık izin hakkı aynı işverene bağlı olarak 1 yıl çalışmış işçi için doğar. Aynı işverene bağlı olarak 1 ila 5 yıl çalışmış işçiye 14 gün, 5 yıldan fazla 15 yıldan az çalışmış işçiye 20 gün, 15 yıl ve daha fazla çalışmış işçiye ise 26 gün yıllık ücretli izin verilmelidir.

NASIL OLACAK: Yıllık izin süresinde herhangi bir değişiklik olmayacak.

2- Bir yılını doldurmamış işçiye izin verilir mi?

MEVCUT DURUM: Aynı işverene bağlı olarak en az 1 yıl çalışması olan işçi yıllık izne hak kazanır. Örnek olarak 10 Nisan 2015 tarihinde işe giren bir işçi, 10 Nisan 2016 tarihinden sonra yıllık izne hak kazanır. Bu tarihten önce işveren yıllık izin kullandırmayabilir.

NASIL OLACAK: Yıllık izin hak edilmesiyle ilgili herhangi bir değişiklik olmayacak.

3- 10 günden daha az yıllık izin olur mu?

MEVCUT DURUM: İş Kanunu yıllık iznin en fazla 3'e bölünebileceğini ve yıllık iznin bir bölümünün 10 günden az olmaması gerektiğini söyler. Yıllık iznin bir bölümü 10 günden az olmamalıdır.

NASIL OLACAK: Tasarı sonrasında yıllık iznin bir bölümünün 10 günden az olmaması şartı korunacak. İşçiler tasarı sonrası da yıllık izninin bir bölümünü yine en az 10 gün kullanmak zorunda olacak.

4- Yılda en fazla kaç kez izin kullanılabilir?

MEVCUT DURUM: İş Kanununun bugünkü haliyle yıllık izin en fazla 3 seferde kullanılabilir. Dolayısıyla 14 gün izni olan işçi 10 gün-1 gün-3 gün veya 10 gün-2 gün-2 gün şeklinde yıllık iznini kullanabilir.

NASIL OLACAK: Tasarı sonrası çalışanlar, yıllık ücretli izinlerinin bir bölümünü, en az 10 gün olarak kullanacak, geriye kalan izinler ise, herhangi bir sınırlama olmadan kullanılabilecek. Örnek olarak 14 gün izni olan bir işçi iznini 10 gün-1 gün-1 gün-1 gün-1 gün, şeklinde kullanabilecek.

5- 1 günlük kullanılır mı?
MEVCUT DURUM: İş Kanunu'nda bir günlük izin kullanmanın önünde bir engel yok. Ancak 1 ila 5 yıl arasında çalışması olan işçinin 14 günlük yıllık izin hakkı bir bölümü 10 günden az olmamak üzere en fazla 3'e bölünebileceği için, işçi 1 günlük izni en fazla bir kez kullanabilir.

NASIL OLACAK: 1 ila 5 yıl çalışması olan işçi 4 kez 1 günlük yıllık izin kullanabilecek. 20 gün yıllık izni olan işçi 10 kez bir günlük, 26 gün izni olan işçi ise 16 kez bir günlük yıllık izin kullanabilecek.

6- Cumartesi izinden düşer mi?

MEVCUT DURUM: İşyerinde cumartesi günü çalışılsa da, çalışılmasa da cumartesi günü yıllık izinden düşülür. Dolayısıyla bir haftalık izin alan işçi her halükarda 6 günlük yıllık izin kullanmış olur.

NASIL OLACAK: Tasarı sonrası cumartesi gününün yıllık izinden düşülmesiyle ilgili herhangi bir değişiklik olmayacak.

7- İşçilere ne getirecek?

Yıllık iznin en fazla 3'e bölünebilmesi özellikle kıdemi yüksek olan işçileri zorlayan bir durumdu. 26 gün yıllık izni olan bir çalışan bunu yıl içerisinde en fazla 3 seferde kullanmak durumundaydı. Böyle olunca da,

1 günlük izin alıp tatili uzatmak yıl içinde çok fazla mümkün olmuyordu. Değişiklik sonrasında işçiler bir günlük yıllık izin alarak resmi tatil günlerinin arkasından izin alarak tatili uzatabilecek.

8- Kullanılmayan izinler paraya dönüşür mü?

MEVCUT DURUM: İşçi işyerinden ayrılırken kullanmamış olduğu her bir günlük yıllık izin için günlük brüt ücreti kadar parayı alabilir.

NASIL OLACAK: Tasarı sonrası bu konuyla ilgili herhangi bir değişiklik olmayacak. Yani işçi ayrılırken, yine izin parasını sorunsuz alabilecek.

9- Tatiller uzayacak mı?

İş Kanunu'nun bugünkü haliyle 1 ila 5 yıl kıdemi olan işçi yıl içerisinde en fazla 1 kez 1 günlük yıllık izin kullanabildiği için resmi tatiller öncesi veya sonrası tatili uzatma şansı olmuyordu. Ancak şimdi yıl içerisinde 4 kez 1 günlük yıllık izin kullanabilecek çalışanlar resmi tatil günleri sonrası tatilleri uzatma şansına sahip oldular. Diğer yandan genellikle özellikle ramazan ve kurban bayramlarının öncesi veya sonrasındaki bir günler memurlar idari izinli sayılıyorlar ve tatilleri uzatabiliyorlardı. Ancak işçiler için idari izin söz konusu olmadığı için işçiler memleketlerine gitmek için bu fırsatları değerlendirememiş oluyorlardı. Yıllık izin kullanımındaki değişiklik sonrası işçiler yıl içerisinde bir günlük izinleri daha fazla kullanma hakkına kavuşarak tatilleri uzatabilecekler.

İŞVERENLER, 1 günlük yıllık izni en fazla bir kez verebildikleri için işçiden gelen talepleri reddetmek durumunda kalıyorlardı. İşçinin bu isteğini kanuna rağmen yerine getiren ve izin kullandıran işverenler ise idari para cezası ödemek zorunda kalıyorlardı. İşyerinde gerçekleştirilen teftiş ve denetimler esnasında bu durum tespit edildiğinde yıllık izni İş Kanununa aykırı olarak bölünen her bir işçi için işverene 285 TL idari para cezası kesiliyordu.